|
| |
Victoria Victis.
Dat is: Den waren zegen Godts, Ende Lijdens nuttigheydt: Dienende tot een volkomen Lijdens Remedie.
Geschreven tot vastigheydt ende troost van alle verdruckte, doch oprechte ende wrakelooze Christenen.
Als oock
Tot opweckinge ende waerschouwinge van alle, die met den naem ende waen Christen zijnde, haer noch niet volkomentlijck tot dienst van Godt hebben overgegeven.
GHy Goddelijck Geslacht, dat al des Werelts haet,
Tot dienst van uwen Heer, kloeckmoedigh op u laedt:
| |
| |
Dat hier verschoven leeft, in smaet, en zonder eer,
En wacht van dagh tot dagh, om weldoens wil, noch meer
Hoe groot is uw geluck (oock zelfs in deze Tijdt)
Zoo ghy maer wel verstaet dat ghy geluckigh zijt!
Zy, die niet meer verwacht, en oock niet meer en heeft,
Dan 't geen zy hier aenschouwt, en daer zy hier in leeft,
De Werelt, uw party, die spreeckt'er anders van.
Helaes! wat zou' zy doen, die anders niet en kan?
Maer ghy, die 't Eeuwigh mint, en dat met ernst bejaeght,
En in het hooft alleen de oogen niet en draeght;
Ghy weet wat dat ghy zijt; daer rest maer dat ghy waeckt,
En rondtom uw Geloof een eeuwigh bolwerck maeckt.
Ghy weet wat dat ghy hebt; daer rest maer 't goedt gebruyck,
Op dat des Werelts slaep u d'oogen niet en luyck.
't Is waer, haer heyl is kleyn, maer list nochtans is groot;
En quam zy zoo zy is, zoo waer 't te minder noodt:
Maer door een valschen waen verlockt zy ons 't gemoedt,
En nimmer nimmermeer ontbreeckt haer schijn van goedt.
Begeert gy dan een hert, dat gants onwinbaer zy,
En onbedwelmt besta voor 's Werelts toovery:
Geeft yeder ding den naem die yeder ding toe-staet:
Den Naem maeckt quaedt van goedt, en dickwils goedt van quaedt.
Het is den zotten Naem, op schalcken schijn gebout,
Die dwaze Liefde baert, en ons in dooling houdt.
Ziet wat de Werelt is, en watze t'onrecht schijnt,
| |
| |
't Bedrogh en heeft geen plaets wanneer den schijn verdwijnt.
Wat is de Werelt doch? Een zelfs gezocht ellendt;
En niemandt heeftze lief, dan dieze niet en kent.
Een opgestadigh dinck, dat altijdt jaeght en woelt,
En in zijn zwaersten last zijn last nochtans niet voelt:
Een ongeluckigh dinck, dat zacht in onheyl slaept,
En wellust in zijn pijn, en rust in onrust raept:
Een valsch en listigh dinck, dat rust en heyl belooft;
En, als 't wel is bezien, van rust en heyl berooft.
Somwijlen waerd belacht, somwijlen waerd beschreyt:
En nergens van zoo vol, als van haer ydelheydt;
En nergens in zoo dwaes, als daer zy wijst gelijckt;
En nergens in zoo slecht, dan daer zy meest me'e prijckt.
Wat heeft hy dieze heeft? Veel snooder als een Niet:
Want niet en geeft geen pijn, de Werelt veel verdriet.
Daer wordt des levens tijdt met doolen door gebrocht,
En't eeuwig ziel-verderf met moeyten in gezocht.
Daer wordt de Edel deugdt (het beste dat men vindt)
Hoewel in 't hert gehaet, slechs met den mondt bemindt.
O, die hier onwaerdt zijt, en Pelgrimagie gaet,
Ziet toe dat ghy by haer geen deel van 't hert en laet.
Ghy hebtze wel verzaeckt, en weygert haren eysch,
Nochtans blijft zy altijdt vriendinne van uw vleysch.
Verzaecktze nu van daegh, en haetze noch zoo zeer,
Zoo ghy niet angstig waeckt, zy koomt wel morgen we'er;
| |
| |
[W]anneer menz' al verlaet, zoo volght en locktze noch,
En alsm'er minst op peynst zoo schuytl'er dick bedrogh.
[I]s 't liefde tot de deughdt waerom ghy van haer deynst?
De liefde tot de deughdt wordt me'e van haer geveynst.
Door deze loozen treck houdt zy den Pelgrim op;
En geeft hem, naeckt hy yet, van haer vergiftigh sop.
Den yver tot Godts Wet wordt van haer na-ge-aept,
Waer door een deughdigh mensch te lichter hem vergaept;
Dien zy, als hy te met yet vriendtschap met haer krijght,
De liefde tot haer goedt allencken inne-zijght.
Ziet dan na haer niet om, maer gaet uw wegh recht uyt:
Haer zang is wel een zoet, maer schadelijck geluyt.
Haer wezen toont wel schoon, maer bruyckt slechs klaer gezicht,
Zoo houdt ghy uw gemoedt eenparigh in 't gewicht.
Zy roemt wel van Geluck; Maer (zooze zelfs belijdt)
Vermengt met veel verdriet, veel tegenheydt en strijdt.
Zy roemt wel van Geluck; maer dat geen lust verzaedt,
Geen rust geeft, niet vernoeght, niet zalight in der daedt.
En wie maer 't Aerdtsch geluck met goedt gezicht beziet,
Als dat zijn loon zou zijn, al quaem't, hy nam het niet.
Dies is't een zoeten troost voor een geloovigh hert
Dat zijn verhoopt Geluck hier niet vergonnen werdt.
| |
| |
En dat hy 't Aerdtsche Wel voor 't rechte Wel niet houdt,
Dat maekt dat zijn Geloof een ander Wel aenschout,
Een Wel, dat zijn gemoet te meer met lust ontsteeckt,
Hoe dat hy meer bevindt dat hem hier rust ontbreeckt.
De Werelt loopt en draeft; maer al op 't ongewis,
En zoeckt een fondament daer geen te vinden is.
Wat is het, dwaze Mensch, dat u zoo jaeght en drijft?
't En is geen zoeckens waerd, dat niet altijdt en blijft.
Wat is 't dat ghy een schijn met zoo veel arbeydts koopt?
't En is geen loopens waerd, dat u zoo haest ontloopt;
't En is geen bly-zijn waerd, dat niet altijdt vermaeckt;
't En is geen lustens waerd, dat ghy niet eeuwigh smaeckt.
Al wat de Werelt geeft, is, Wellust, Eer, en Schat;
En daer die zijn geweest, daer heeft men 't al gehadt.
Dit, dit, Godts Dienaer, is 't, daer zy op pocht en booght;
De melk daer zy me'e lockt en hare kinders zoogt.
Dit heeft zy meer als ghy, en roemt het openbaer:
Maer oordeelt wat ghy doet, met Godt, en niet met haer.
Bemerckt het lijfs-vermaeck, 't sterckts daer zy mede treckt,
En menig Werelts kindt al zijnen lust na streckt:
Scheydt noodtdruft daer van uyt, zoo blijft het niet-met-al;
Of, zoo daer noch wat blijft, dat 's stof van ongeval.
Het hebben en gebruyck van lusten boven noodt
Haet ons nature zelfs, en 't is haer eenen doodt.
| |
| |
[De] Werelt doet hier in de e'el Nature schandt:
[Ae]nschout het domme Vee, dat toont hier meer verstandt.
[Ko]omt dan, door's lichaems lust, den mensch yets zalighs aen:
[Zo]o moet dat yet al t'saem in noodt-behoef bestaen.
[De]rft ghy 't onnoodigh dan: Weest daerom niet onbly,
['t B]est, dat de Werelt heeft, hebt ghy zoo wel als zy;
[Of] zoo ghy 't voor een tijdt, doch niet met onwil, mist;
[Of] geen, of kleyne smert, maer niet onzalig is't.
[De]s noodt-behoefts genot en geeft geen zaligheydt,
[En] geen verstandig hert dat daer zijn liefd' op leyt.
[Zo]o 't lichaem door den noodt, waer door 't wel moet, niet wou',
[G]een edel-moedigh mensch die 't eens betrachten zou'.
[En] zoo 't geniet daer van geluckigh worden de'e.
[Z]oo waer dan 't meest geluck by 't ongodtsdienstigh Vee.
[K]ort af: des Lichaems lust, 't zy veel gebruyckt, of min,
[D]aer is geen waer geluck, noch ziel-vernoeging in.
[G]een mensch voelt recht gebreck, dan die, die Godt niet heeft.
[D]aer is geen waren lust, dan die Godt eeuwigh geeft,
Nochtans (die 't wel bemerckt) 't is waen-goedt met de rest,
[En] van al s' Werelts heyl is lijfs-vermaeck noch 't best.
[Lij]fs-lust wort noch gevoelt, hoe slecht en kleyn zy zy:
[Ma]er met de Eer en 't Goedt is 't enkel fantasy.
[W]at is 't dat hy ontfangt die's Werelts Eere krijgt?
[Ni]et dan 't gedenck van Eer, dat hem in 't hert op-stijgt;
| |
| |
Niet, dan dat hy hem zelfs wat in zijn Eer-lust stijft,
En zoo een Pop van Eer door zijn gedachten drijft.
Want zoo hy 't zot gepeyns van Eere van hem doet:
Op yemandt hoont of eert; 't en valt noch zuur noch zoet.
Daer is geen eer of schandt, die voordeel doet, of schaedt,
Zoo ghy de waen daer van in u niet in en laet.
Nu dan als 'sWerelts Eer aen eygen duncken hangt:
Wat is het dat hy doet die lust uyt Eer ontfangt?
Niet dan dat hy, verzot, zich tot hem zelven keert,
En met zijn eygen hert inwendigh afgodeert.
Wat is 'er meer ellendt, en grover zotterny,
Dan dat de mensch zich quelt, en steeckt in woelery
Om 't hebben van een dinck, daer hem geen lust van koomt
Dan die, die hy hem zelfs uyt eygen liefde droomt?
Maer ghy, Godts trouwe knecht, past doch op geenen schijn,
Daer is maer eene schandt. Dat's, zonder deugdt te zijn.
Aerdtsch' Eer, is maer een Beeldt dat door de zinnen zwiert.
Een Eer is ware Eer: Met deugdt te zijn verciert.
Waerom is 's Werelts Eer de ware Eere niet?
Om datze niet van die, die Eerlijck zijn, geschiedt.
De Werelt wordt met recht voor Eere-loos geacht:
Want by haer is noch deughdt, noch wordt oock deughdt betracht.
Wat is dan al haer Lof, waer me'e d'een d'ander prijst?
Een Eere zonder Eer, die dwaes aen dwaes bewijst.
En of't al Eere waer dat zy voor Eer bekent,
't Genot van al die eer en heeft geen fondament.
De wenschelijckste Eer, daer menig hert na zucht,
| |
| |
[Is] een vermaerde naem, een loffelijck gerucht,
[Die] yders pen en mond als een trompet uyt-blaest,
[En] brengt den mensch, zoo 't schijnt, d'onsterffelijckheydt naest.
[M]aer wat een slechten troost, en heel niets-waerdig heyl!
[Z]oo 't luckt, om kleynen prijs vindt ghy 't al t'samen veyl:
[Z]oo niet: dat yemandt poogt, dat yemandt hoop en wensch,
[H]y blijft (wat dat hy doet) een slecht vergeten mensch.
[En] neemt nu al, de faem en zweeg zijn lof niet stil:
[H]et duren hangt al t'saem aen 's menschen lossen wil.
['t]Is niet: en 't geeft geen heyl noch vaste herten rust,
[Al] 't geen men niet en heeft dan als 't een ander lust.
['t]Is wat, al 't geen ghy hebt, niet juyst als 't yemandt schenckt,
[M]aer oock als 't niemandt geeft, en u niet toe en denckt.
[A]enschouwt des Werelts doen. Nu geeft zy grooten lof,
[E]n strax, als 't haer maer lust, is 't al tot roock en stof.
[Al] 't lof hangt aen de tong van yemandt died'er looft.
[En] als hy niet meer wil zoo is m'er van berooft.
[D]an of nu yeders mondt u steedts al eere gaf:
[Ho]e-wel en lang ge'eert, d' eer moet met u in 't graf.
[G]hy meynt, zy volght u noch na dezes levens tijdt:
[La]es! wat geniet ghy doch als ghy niet meer en zijt?
Maer eer uyt deughdt, blijft eer; en geeft een vast genot:
[W]ant, of ze niemandt gaf, men houdt ze steedts by Godt.
| |
| |
By Godt: dien 't, als den mensch, aen 't oordeel niet faeljeert;
En 't geen niet eerlijck is, oock niet, als eerlijck, eert.
By Godt: die, als de mensch, niet licht of wanckelbaer,
Geen eer we'erom en haelt, blijft slechs haer oorzaeck daer.
By Godt: die lijf en geeft, naer deze tijdt, we'er paert.
En d'eere van zijn volck onsterffelijck bewaert.
Hy eert, wanneer hy eert, om 't hebben van de deughdt.
Is 't hert daer van bewust, zoo is 't niet zonder vreughdt.
Hy eert om 't geen wat is, en't geen hy in u merckt:
Dat 's dan alleen een Eer, die ware vreughde werckt:
En die met recht verdient (om datz' oock nooyt en sterft)
Dat elck, uyt lust tot haer, al 's Werelts Eere derft.
Wat baet dan 't groot gerucht, als Godt niet van u weet?
Wat schaedt oock 't kleyn gerucht, als Godt u niet vergeet?
Wel aen nu, slaet het oogh op 't Aerdtsche goeds bezit,
Des Werelts Afgodin, die elk om 't zeerst aen-bidt:
Die 's lichaems lust en eer, en alles, hebben doet;
En, maken d'ander dwaes, ontzint maeckt en verwoedt.
Daer elck, of meer of min, gaern van gezegent waer,
En looptze, als 't hem mist, met zijn gedachten naer.
Wiens dienst zoo menig mensch met zijnen mondt verzaeckt;
Maer, als 't wel is bezien, in's herten grondt na haeckt:
| |
| |
Wiens liefde menigmael zoo diep verborgen woont,
Dat zy haer voor 'tgemoedt, daerz' in is, niet en toont;
Waer door dan 't Niet geweet, dat anders alles weet,
Blijft stil staen in zijn werck, en 't Klagers ampt vergeet;
En in hem zelfs te met zoo in den mensch verdooft,
Dat, zegh hem wat hy is, 't wordt niet van hem gelooft;
Geen dinck dat hy hem zelfs zoo weynigh toe-betrouwt,
Dan dat hy 's Werelts Godt in 't hert een Altaer bouwt.
[Z]oo hoogh loopt dit bedrog, dat een hem zelfs bedrieght,
[E]n voor zijn even-mensch, en voor hem zelven lieght.
Is dan de rust zoo groot, die yemandt daer uyt haelt,
[D]at daer door in het hert zoo stercken liefde daelt?
[E]en liefde die de mensch in 't hert voor 't hert verberght,
[O]m dat hy zich zoo noô 'tverlaten daer van vergt?
[N]een. 't is geen recht geluck dat tot de liefde brengt,
[M]aer waen, met Aerdtsche zorgh, en wan-geloof vermengt.
[St]elt yemandt noch zoo rijck en groot van heerschappy:
[D]ie arm is, maer niet zoekt, bezit veel meer als hy.
[E]n dat heeft elck, die wil, door recht natuurs bestuur:
[M]aer 't goedt, hoe zeer gezocht, hangt noch aen 't avontuur.
[E]n dat houdt elck, die 't heeft, door zorgh en goeden vlijt:
[M]aer 't goedt, hoe nauw bewaert, geraeckt men licht we'er quijt.
| |
| |
Het hebben boven noodt maeckt menigh 't leven zuur:
Nochtans en is't geen lust, maer last van ons natuur.
Al 't geen men zoo bemindt, betracht, beloopt, bereyst,
Is overvloedt van haef, die 't leven niet en eyst.
Dus doolt een gierigh mensch, en prangt zich met een Wet
Die hem noch van Natuur noch Godt en is gezet.
Stelt een die 't meeste goedt op Aarden zoeckt en wint:
Een deeltjen van de aerdt, dat's al dat hy hier vindt.
Dat zoeckt en krijght hy hier, dat dunck hem groot en veel:
Wan-gunt hem d'aerde niet, de aerde is zijn deel.
Ach! ongeluckigh Mensch, dien Godt gaern 't beste gaf,
En staet (en zijt noch bly) zoo met het snoodste af.
't Waer yet, (hoewel zeer kleyn) zoo ghy 't gestadigh hadt,
En d'aerde die gy hebt slechs zonder eyndt bezat:
Maer als 't al is gezocht, vergaert, bewaert, gespaert,
Zoo raeckt ghy d'aerdt dan quijt, en zelver wordt ghy aerdt.
Vliedt dit, o Mensche Godts, en 't zy uw hert een schrick;
Dat lust na 't aerdtsche goedt u nimmermeer verstrick;
Haer net leyt steedts gespreyt, haer tijdt die is altijdt,
En raeckt ghy aen haer vast, licht wordt ghy 't eeuwigh quijt.
Is uwen lust na goedt: Godt heeft voor u een Stadt,
Heft daer uw hert na toe, daer is een beter Schat.
| |
| |
Zoo uwen geest daer van een klaer aenschouwen krijgth:
De Werelt (want zy moet) met al haer schatten zwijght.
Zoo 't hert daer boven woont, zoo word u d'Aerde dreck,
En acht het aerdtsche goedt geen rijckdom, maer gebreck.
Maer ghy, die noch u zelfs aen Godt en 't goedt verdeelt,
En Godt, die 't heel behoort, het halve hert ontsteelt:
Wiens hert in deze Aerdt noch gaern een Hemel hiel:
Uw Godtsdienst is niet reyn, en hebt een valsche ziel.
['t] Is niet dat ghy u zelfs voor recht Godtsdienstigh houdt,
[E]n dat een ander mensch zulcks oock van u vertrouwt.
[Z]ijt ghy des Werelts goedt oock maer de minste vriendt:
[H]oe weynigh dat ghy 't dient, ghy dient, terwijl ghy dient.
[D]an dient ghy noch al yet (hier wordt het aen beproeft)
[Z]oo 't hebben, of verlies, noch bly maeckt, of bedroeft:
[D]an niet (wat Godes eer, of 's naestens liefde dringt)
[A]ls ghy 't zoo gaern verlaet, zoo gaern al ghy 't ontfingt.
[G]hy dient (al gaeft ghy veel) als 't Aerdtsch zoo veel beweeght,
[D]at ghy geen volle liefd' aen uwen Naesten pleeght:
[D]an zijt ghy zonder dienst, als 't hert met lust verlangt
[N]a 't vinden van die 't hoeft, en we'er van u ontfangt.
[D]an is 'er noch al dienst, als ghy om 't Aerdtsch profijt,
[In] 't een dat noodigh is, yet, yet, verzuymigh zijt:
| |
| |
Maer dan niet meer, als ghy (schept eer op Godt geen troost)
Om't minst dat Godt aen-gaet, al 't Aerdsch verachteloost.
Dient ghy de Werelt yet: zoo dient ghy Godt niet recht.
De alderhooghste Heer wil geen verdeelde knecht.
Wat raedt? wat wilt ghy doen? van beyden moet ghy een:
Of dienen 't Aerdtsche goedt, of 's Hemels Godt alleen.
Half werck en is geen werck. Laet Godt, of dient hem heel:
Godts liefde is te waerd, en 't Christen-hert te e'el.
Een Christen zoeckt hier niet, noch lust, noch schat, noch staet;
En 't noodigh dat hy heeft dat acht hy over-maet.
Maer valt hem meerder toe; dat heeft hy (na Godts stem)
Voor zijnen even-mensch zoo eygen als voor hem.
Ghy zijt dan wie ghy zijt, zijt ghy de deughdt niet haets,
En zijt ghy recht een mensch, zoo geeft de reden plaets.
Roert u de reden yet, houdt uw gedachten stil;
't Is 'troeren van Godts Geest, hoort wat hy zeggen wil.
Maer zooze naerder treft: maeckt doch u zelfs niet blindt;
Hoe ghyze meer door-grondt, hoe ghyze klaerder vindt.
Schijnt u de waerheydt klaer: vat aen, ontknoopt, ontwert,
En maeckt u zelfs voor Godt een recht eenvoudig hert.
Ruymt Godt de heele ziel; doet vlytig onderzoeck:
De Werelt, zoo ghy slaept, houdt hier of daer een hoeck.
| |
| |
Doch, houdt ghy 't hert noch valsch, en paeyt u met den toon:
Verwacht dan anders geen als valscher knechten loon.
Zoo ghy de slechte pen haer dreygen niet en vreest:
De waerheydt evenwel is voor uw deur geweest.
Nadien dan al 't geluck, waer op de Werelt roemt,
Niet waerd is met den naem van 't recht geluck benoemt:
Wat is'er dan, Godts volck, daerz' u in overtreft,
En boven u (oock hier) met recht en heyl verheft?
Wat is het, kleyne schaer, (hoewel zy triumpheert)
Dat zy hier zalighs heeft, en dat ghy hier ontbeert?
De Werelt acht dien mensch Godt aldermeest gelijck
(Om dat hy goedt kan doen) die machtig is en rijk.
[I]s 't hierom dat zy 't wint? weest hierom niet bedroeft:
Hy is Godt aldernaest die alderminst behoeft;
Maer die hoeft alderminst, die niet begeert of kiest,
En als 't hem al ontgaet, noch niet-met-al verliest.
Doch zoo 't weldadigh zijn den mensch geluckig maeckt,
Om dat hy Godts natuur daer door op't naest genaeckt:
Zoo blijckt dat in die zaeck een noodtdruft-hebbend Man
Een rijcke, zoo hy wil, ver over-treffen kan.
['t] Is waer, men ziet dat Godt (die 't al heeft in gewoudt)
Zijn dienaers nu en dan des lijfs behoef onthoudt;
En dat hy, als 't hem lust, natures Wetten breeckt,
Om dat 'er in 't gebreck een meerder weldaedt steeckt:
Maer zonder dit heeft Godt den noodtdruft elck bescheert,
| |
| |
En, als een Zoon van d' Aerdt, op d'Aerdt geordineert.
Den noodtdruft is het al, dat yeder, dagh aen dagh,
Na Godes wil, alleen als eygen houden magh.
Om dit is recht dat elck een goeden arbeydt doe:
Want dit, na Godts bestel, koomt hem als eygen toe.
Hy geeft zijn eygen dan: die 't van zijn noodtdruft neemt:
Maer die van rijckdom geeft, die geeft het van het vreemdt.
't Is zoo, ghy hebt uw lof, die uyt een reyn gemoedt
Een ander liefde toont van uwen overvloedt:
Nochtans niet zulcken lof, of ghy 't van 't eygen nampt,
Maer om uw trouwigheydt in 't Rente-meesters ampt.
Die gever koomt dan naest, die zelfs maer noodtdruft heeft,
Om dat hy, recht als Godt, reyn-uyt van 't zijne geeft.
Of is 't om 's Werelts haet, afkeerigheydt, en spot,
En dat ghy menigh mensch moet wezen als een zot?
't Is waer, 't is ydelheydt, daer ghy hier onder bent;
Maer die, uyt eygen kracht, geen herten-rust en schent.
't Geen daer den dwazen hoop u dwaesheydt door besluyt,
Bestluyt gy, is't om 't goedt, daer uwe wijsheydt uyt:
Die zelfs noch deughdt en heeft, noch wijsheydt, noch verstandt,
Zijn prijzen is geen eer, zijn hoonen is geen schand.
Versmaedtheydt, spot, en haet, blijft al in 's haters hert;
En, zoo ghy 't niet en acht, 't is hem, maer u geen smert.
| |
| |
Of is het, om dat ghy, wanneer ghy quaedtdoen vliedt,
En niet en volght dat zy, maer dat u Godt gebiedt,
't Geen zy te veel bezit, en in haer lust verdoet,
Tot noodig lijf-behoef somtijdts ontbeeren moet?
Zulck lijden (ick beken't) koomt u somwijlen aen,
Maer blijft niet, of zoo 't blijft, is 't lijden haest gedaen,
Gebreck is geen gebreck, wanneer zich 't hert vernoeght,
En neemt het zoo voor best als't zijnen Meester voeght.
't Geluck bestaet alleen in 't achten van 't geluck,
En in een rijcke ziel is armoê kleynen druck.
Of is het om de pijn die't zwacke lichaem voelt,
Wanneer de Tyranny den bloedt-lust op u koelt?
Dit moet al me'e zoo gaen als't uwen Heer behaegt:
Dan 't is een zoete pijn, die m'om de Deughdt verdraeght.
Al wat een Christen lijdt, in dienst van Godt, zijn Heer,
Lijdt dick een Werelts slaef, in 's Duyvels dienst, noch meer.
Een recht-geloovigh mensch die wordt zijn pijn verzacht,
Om dat hy gaern verdraegt, en op een beter wacht.
Niet een zoo slechten zucht, die Godt vergeten blijft;
Niet een zoo kleynen traen, die Godt niet op en schrijft.
Maer die de Werelt dient, getreft van pijn en ramp,
Die kampt wel met de pijn, maer eenen droeven kamp:
[I]n't lijden dat hy lijdt ziet hy geen lijdens endt,
En zijn ellendigh zijn, is stof van meer ellendt.
| |
| |
Oock, als 't al is gezeydt, wat kan de Tyranny?
Het lijf en is maer slaef, die geest blijft altijdt vry.
Die 't lijden lijdt, lijdt minst, die lijden doet, lijdt meest:
De een lijdt maer aen 't lijf, en d'ander in den geest.
Natuur haet wel de pijn, en vliedtze immermeer:
Maer die ghy dient, is Godt, die is Natures Heer.
Geeft hy maer eenen wenck: wie krenckt u 't minste lidt?
Het zwaerdt en heeft geen scherpt', en 't vuur is zonder hitt':
't Is Godt, die u zoo mint, dat hy u 't beste gunt:
Hy laet u in geen quaedt dat ghy niet dragen kunt.
Of is't, om dat ghy meest in deze Werelt zwerft,
En zeker plaets en goedt, en 's lichaems wel-zijn derft?
't Kan niet geloochent zijn: dit ziet men veel in u,
En 't maeckt de Werelt bang, en voor u zelven schuw.
Nochtans zoo koomt zy hier in 't oordeel ver te kort;
't Is 't geen waer in ghy meest van Godt gezegent wordt.
Hoe kan dat quaedt toch zijn, of daer in ramp geschiên,
Daer Godt, in zijnen raedt, zijn volck toe heeft voor-zien?
't Is 't beeld dat zijnen Zoon hier zelfs op Aerden droegh:
Al wie 't niet met hem draeght, die is zijn hoop te vroegh.
En oock op dat de mensch Godt zoeck, en nooyt en flouw',
Heeft hy een vuur van doen dat hem steedts zuyver houw'.
Als 't hier niet wel en schijnt, begint het wel te gaen,
En Godt koomt ons in ernst, gelijck een Vader, aen.
Hy zendt het lijden t' huys. het schijnt, maer is geen last:
| |
| |
't Verzwackt des vyandts rijck, en 't maeckt ons sterck en vast.
De Werelt geeft geluck, en 't is maer eenen droom:
Godt geeft de tegenheyd, en 't is maer eenen toom.
't Is beter dat Godt slaet, en door de slagen baet,
Dan dat de Werelt kust en heymelijck verraedt.
Dat we'er-wil goedt zou' zijn, luydt zeldtzaem in ons oor:
Nochtans, die 't wel door-ziet, die houdt het gaern daer voor.
Een onbekende zaeck, daer liefde door ontbrandt,
Om datze boven waer geacht wordt in 't verstand.
Zoo lang noch als menz' heeft, die kent men zelden recht;
Het hebben voedt de min: de min maeckt u een knecht:
't Beminde dat men dient, en daer het hert op staet,
Terwijlen dat men dient, en acht men niet voor quaedt.
Daer geen quaedt-achten is, daer wordt gejaegt, getracht,
En na een ander goedt niet eens met ernst gedacht,
Twee liefdens in een hert en worden niet gele'en
In dienze strijdig zijn: daer blijft'er steeds maer een.
Die d'Aerdt heeft, heeftze lief, en blijft'er aen gehecht:
En, aen het snoodtste vast, dunckt hem het beste slecht.
De reden die hy hoort, stuyt krachteloos we'erom,
En 't hebben van de lust houdt zijne zinnen dom.
Of zoo hy yet-wat ziet, zoo is 't als door een mist,
Daer 't hert niet door gelooft, maer 't breyn van verren gist.
Daerom zoo wordt de mensch bequaemst van Godt geleert,
Niet als hy noch al heeft, maer als hy nu ontbeert.
't Ontbeeren leert het hert de nietigheydt verstaen:
't Verstaen dat doet den lust allencken over gaen:
| |
| |
Die geenen lust en heeft, die heeft al wat hem lust:
Die al heeft wat hy wil, die heeft eerst ware rust.
Zoo is het woordt dan waer, dat ons de waerheydt zeyd:
Hier arm en kleyn te zijn maeckt rechte zaligheydt.
Maer 's Werelts goeden spoedt die is voor 't hert een slot:
Zoo 't daer van ledig is, zoo staet het op voor Godt.
Door ramp-spoedt krijght de mensch 't geen aen 't Geloof ontbreeckt,
Op dat zijn hert oock voel daer zijnen mondt van spreeckt,
Een hert door druck bereydt, laet goede leering in;
En vaet, en stemt het toe, en volgt Gods rechten zin:
Een hert, dat eerst een slaef des Werelts is geweest,
Dat wordt, door leedt geploeght, een herbergh van Godts Geest.
Wanneer het dicht gezwerm van aerdtsche fantasy
Het hert niet meer bezet, zoo kander Godt eerst by:
Dan is't dat zijnen Geest des menschen geest genaekt,
En dat in 's herten grondt Godts waerheydt werdt gesmaeckt.
Zoo geeft dan 't kruysverstand. en schort het aen de kracht,
Daer hy, die nu verstaet, aen 't werck door werdt gebracht:
Het kruys maeckt dat de mensch (die dom is, als 't wel gaet)
Na 't heyl, dat krachtigh treckt, zijn oogh aendachtigh slaet.
De mensch, door veel ellendt, verdrucking, en gequel,
Verlaet in 't end' de aerdt, en valt op 't eeuwig Wel.
Zijn ziel (wiens leven is dat hy yet zoekt, yet hoopt,
Yet mint, en ergens op met zijn gedachten loopt)
| |
| |
Lijdt niet dat in zijn hert geen troost of liefde sta:
Dat hy dan hier niet heeft, dat had hy gaern hier na.
Door veelderley ellendt maeckt Godt hem t'Aerde moe',
En dringt hem, door den noodt, van hier na boven toe.
Wat kan hy beter doen, dan dat hy d'Aerdt verzaeck,
(De Aerdt die hem begeeft) en na een beter haeck?
Wat kan hy anders doen (nadien doch zijn gemoed
Noodtwendigh hier of daer zijn troost op hebben moet)
Dan d'Aerde, die hem vliedt, dat hy die weder vlie,
Met lichaem en begeert; en na een hooger zie?
Hoe hy eerst losser wordt, en bet van 't aerdtsch berooft,
Hoe hy na vaster wordt, en 't eeuwig meer gelooft,
Hoe Godt hem d'aerdtsche hoop door we'er-wil meer belet,
Hoe hy zijn nieuwe hoop dies oock te vaster zet.
't Is 't liefste dat hy doet, dat hy die hoop al stut;
En alles wat'er is, dat wordt hem daer toe nut.
Dus wordt allencken 't hert al meer van twijffel leêgh;
En doet zich al 's Geloofs beletzels uyt de weegh;
't Gezicht wordt goet, wordt klaer, ziet over-al door her;
En werpt des Werelts Throon in 't hert geheel om ver.
Maer wordt'er by verzuym wat nieuws we'er opgericht:
Den prang van 't nieuwe kruys maeckt hem we'er reyn gezicht;
Daer 't vuur der liefde Godts altijd door blijft ontvalmt,
En 't geen de Werelt pooght als roock daer henen dampt.
| |
| |
Zoo is dan Godes tucht, geen vloeck, mae[r] nutte gaef;
Niet voor yegelijck hertneckigh werelts slaef
Maer voor een buyghzaem hert: doch 't welck niet buygen zou',
Zoo 't Godt alzoo hier liet, als 't hier wel wezen wou'
Want wat een kouden lust, na Godt, en 't eeuwigh goedt,
Is in een dubbeldt hert dat aerdtsche liefde voedt?
In 't Aerdsch, hoewel zeer kleyn, daer zijn de zinnen gauw:
In 't Hemelsch, doch zoo groot, verdrietigh, loom, en flauw.
Het kleyn, dat haest verdwijnt, wordt pijn om uyt-gestaen:
Het groot, dat eeuwig is, wordt weynig om gedaen.
Ja, is'er maer een lust die 't hert wat anders stuurt,
Wie treedt schier eene stap om 't geen dat eeuwigh duurt?
't Schijnt yet, zoo lang de duegdt zelfs van naturen vloeyt,
En Godt, (zoo't Godtsdienst is) gedient wordt zonder moeyt:
Maer koomt het op den doodt van zulcke zinlijckheydt,
Daer't hert noch yet in leeft, en aen gebonden leyt:
En hy niet aerdtsch en vindt waer door hy daer na tracht:
Zoo blijft de mensch de mensch, en 't eeuwigh heeft geen macht.
Ach! uyt-genomen Stadt, waer in men, zonder pijn,
In alderdiepste vreughd, onsterffelijck zal zijn;
Hoe vurigh wordt de Aerdt, hoe traegh wordt ghy gezocht.
† Waerom? daer treckt na u niet een recht hertentocht.
† Hoe wel daer groote winst door u wordt aen-gebrocht.
| |
| |
Waerom? uw groote heyl wordt niet genoegh geacht.
Waerom? Uw waerdigheydt wordt niet genoegh bedacht.
Waerom? het Aerdtsche Wel heeft menigh mensch te veel;
Dat wint het heele hert, en laet u nauw een deel:
Daar is een ander lief. die baert een ander min;
Waer me'e 't gepeyns boeleert, en maecktze Koningin.
Die houdt de zinnen doof, en bindtze by haer sterk;
En geeft schier heel de ziel en al haer krachten werck.
O jammerlijken staet! wat raedt dat hy ontdroomt,
En uyt dien langen zwijm w'er tot zijn herte koomt?
Een ding ontbreeckt hem meest: Godts Vaderlijcke handt.
Den zegen-rijcken vloeck: de Eerelijcke schandt.
Den waerd-geachten smaet: den vreughdelijcken druck.
['t] Al-hebbende gebreck: en 't zaligh ongeluck.
Onsterffelijcke Godt, door wiens beleydt en raedt,
De aerdtsche Heerschappy van d'een tot d'ander gaet;
Die somtijdts goede weert, en quade machten lijdt,
't Zy dat ghy toornigh plaeght, of Vaderlijck kastijdt;
Die 't al bevooght en draeyt, wat is, of wezen zal,
En hebt een stadigh oogh op heyl en ongeval:
't Is wel al wat ghy doet, en wat ghy hebt gedaen.
Bestuurt, stelt op, stelt af, wy nemen 't willigh aen.
Geeft noodtruft, geeft gebreck, geeft levens tijdt, geeft doodt:
Zoo ghy maer wilt en helpt, geen noodt is ons te groot.
| |
| |
Geeft winning, geeft verlies, geeft Vaderlandt, geeft geen:
Het eeuwigh Landt van rust daer zijn wy me'e te vre'en.
Geeft eenigheydt, laet twist, geeft welstandt, geeft ellendt;
Geeft wat ghy geven wilt: wy nemen 't zoo ghy 't zendt.
Alleen laet ons uw Geest en uw Almachtig Woordt,
En houdt ons op den wegh, en helpt ons daer op voort.
Weest ghy ons een Piloot in deze woeste Zee,
En brengt in 't eynd ons hoop tot 's levens vaste Ree.
Geeft oock dat menigh mensch, die met de Werelt dwaelt,
Aen wiens gemoedt ghy klopt, maer niet wordt in-gehaelt,
Zoo dat des levens leer niet diep in 't hert en zinkt,
En hy niet recht en gaet, maer op twee zijden hinckt,
En uyt de snoode aerdt met kracht niet uyt en breeckt,
Om dat hy al te diep in 's Werelts welheyd steeckt:
Geeft dat hy, door uw tucht, de oogen open doe,
En 's Werelts doolen zadt met lust zich t'uwaerts spoê.
Op dat ghy, eenigh Heer, en aldertrouwste Vriendt,
Van ons, en haer gelijck, oprecht meught zijn gedient,
En in ons aller hert een offer-vuur op-ga
Van eeuwigh lof en danck, eerst hier, en dan Hier na.
|
|
Auteursrechtvrij