Verzameld werk. Deel 7

[p. 180]

De Nederlandsche letterkunde in België sedert 1830
door Edw. Coremans

Vertaald door leo j. krijn. Uitgave van Meindert Boogaerdt Jun. te Rotterdam, en Vlaamsche Boekhandel (Leo J. Krijn) te Brussel.

Dit vertaald boekje werd oorspronkelijk, - ik vermoed in 't Engels - geschreven door de Vlaamsgezinde, Antwerpse volksvertegenwoordiger Edw. Coremans, ten behoeve van de bezoekers van de tentoonstelling te St. Louis, die in de ontwikkeling van de Vlaamse Beweging en van de Vlaamse Letterkunde belang mochten stellen. Als korte, geschiedkundige, chronologische en anthologische gids, heeft het dan ook wel enige waarde. Het is vrijwel compleet, maar te durven beweren dat hier, - als in het voorwoord van de uitgever luidt - ‘in beknopten vorm, op volledige en heldere wijze, eene zijde van de letterkundige evolutie van het Belgische volk’ wordt weergegeven, dat is met mooie woorden goochelen. Hoe zou het ook kunnen? - In nog geen honderd heel kleine bladzijdjes worden de werken van zowat tweehonderd Vlaamse dichters, dramaturgen en romanschrijvers besproken. En hoe dan nog? Het toneeloverzicht b.v. beslaat vijf kleine blaadjes, maar die dan toch nog plaats genoeg schijnen te bieden voor een flagrante contradictie. Inderdaad, bladz. 141 wordt gezegd dat onze Vlaamse toneellitteratuur meer door hoeveelheid dan wel door hoedanigheid uitmunt, en meer kluchtspelen, en historische of melodramatische stukken (draken? C.B.) dan comedies oplevert. De natuurlijke conclusie van de lezer hierbij is dan ook wel, dat van dergelijke toneellitteratuur geen bepaald stichtende invloed op het volk zal uitgaan. Dit schijnt de schrijver zich echter

[p. 181]

niet bewust te zijn geweest, want zijn conclusie luidt heel argeloos, als volgt:

‘Maar wat wij zegden is voldoende om een beeld te geven van onze tooneellitteratuur, die vooral gekenmerkt is door zedelijke gezondheid (de cursivering is van mij, C.B.) en vaderlandsliefde zonder dweepzucht’.

Over de schrijvers en dichters uit de vroegere periode handelt de auteur nogal uitvoerig, - over enkelen zelfs te uitvoerig - maar met de meeste modernen en jongeren springt hij daarentegen soms op heel rare wijze om. Guido Gezelle krijgt natuurlijk zijn pluimpje, - hoe zou het ook nog anders kunnen, nu iedereen hem, zelfs in Vlaanderen, eindelijk ‘ontdekt’ heeft, maar bladz. 156 en volgende bladz. 159 worden, gemakshalve, of omdat de plaatsruimte niet verder strekte, een stuk of twintig jongere poëten als in één kluwen bij elkaar gescharreld, en de schrijver bindt er het volgende pompeus etiketje aan:

‘Deze poëten, die allen den goddelijken stempel der dichterlijke gave dragen, bereiden onze litteratuur eene toekomst vol leven en schoonheid voor’. Dat zou heerlijk zijn, indien we 't zo maar grif in zijn geheel mochten geloven. Doch ik vrees dat we hier opnieuw wel enigszins te doen hebben met Vlaamse retoriek, of met... Amerikaanse ‘humbug’.

Dan komt er weer een kluwentje romanschrijvers aan de beurt, en eindelijk wordt nog even, heel onverwacht, gerept over toneelletterkunde, met enkele namen en titels van werken, die de schrijver wellicht bij zijn eerste overzicht vergeten had, en waarin hij o.a. geheel Hegenscheidts dramatische en lyrische arbeid weet te karakteriseren in deze drie klinkende woorden: ‘Starkadd, van Hegenscheidt’.

Dat is kras!

Neen; hoe de auteur er in zijn voorwoord over moge denken, dit boekje hadden wij, Vlamingen of Nederlanders, niet nodig, - tenminste niet zoals het thans gesteld is - om onze litteraire kunstenaars te leren kennen. Voor Vlamingen is het, - de kwestie van wezenlijke waarde nog daargelaten - veel te oppervlakkig, en te kort van stof; en voor Amerikanen, waar het heette voor bestemd te zijn, was het waarschijnlijk nog veel te ingewikkeld, te confuus en te lang. Wat hebben ze daar

[p. 182]

gehad aan ál die namen van té weinig betekenis, of waarvan de betekenis hun niet duidelijker werd gemaakt? Alleen de inleiding, het ontstaan en de ontwikkeling van de Vlaamse Beweging, helder in beknopte vorm voorgesteld, is lezenswaard en goed.

Het boekje bevat een dertigtal, meestal niet zeer geslaagde portretten van Vlaamse voormannen, dichters, toneel- en prozaschrijvers. Op het titelblad van het anders wel aardig uitgegeven werkje, prijkt een, ook al niet zeer gelukkig, portret van Guido Gezelle.