|
| |
| |
| |
Eerste tafereel
Afscheid van 't geboortedorp
Een laaggebalkte boerenkeuken waaruit alle meubilering weggenomen is. Hier en daar verspreide koffers, manden, pakken. Rechts de haard. Een deur en twee ramen in de achtergrond. Door de ramen gezicht op de velden en op het dorpje met de kerktoren.
Bij het opgaan van 't gordijn zijn Guust en Rozeken druk bezig met nog een en ander in te pakken. Grootmoeder zit roerloos, met gevouwen handen, op een van de koffers. Naast haar zit Philomene met haar zuigeling aan de borst. Moeder, midden in de kamer, naait iets vast aan Vaders binnenzak. Bruuntje zit naast de haard, met het huishondje tussen zijn armen. Vlak bij hem staan drie vogelkooien, met vogels erin. In de linkerhoek zitten Zieneken en Liesken zacht en strelend met elkaar te praten.
(zacht het hondje aaiend; met weemoedige stem) Siesken,... Siesken,... zoete Siesken,... hm... zoete biestjen...
(tot vader) Kiert ou ne kier 'n beetsen noar de lucht, 'k 'n zie nie goed.
Ah moar 't es al vet genoeg. 't 'n Zal d'r nie mier uitvallen.
Joa moar, ge zegt dat-e. Ne meins moet toch zueveel zurge droagen veur zijn geld. Wa zoen we wij ginder moeten doen da w'ons geld kwijt woaren.
(luchtig) O!... 'k zoe 'k mee nen orgel rondgoan.
(met gewichtige stem; steeds zorgvuldig aan de binnenzak naaiend) Joa joa, mee nen orgel rondgoan. God geve da we da noeit 'n moeten doen.
(met doffe, hese stem) Ik weet er nog
| |
| |
huel goed van, al es 't wel tsjestig joar geleen, van ienen die dued lag in de snieuwe, op nen Dertienoavend.
(een beetje spottend) Wie dat-e, moeder!
(met overtuiging) Nen orgeldroaier! nen orgeldroaier! Hij 'n lag gien twintig stappen van ons hof en huel zijn wezen was zue bleiw as 'n schoalde. Hij hâ hem doar geleid tegen d' hoage, mee 't huefd op zijn droaikasse om wa te rusten zeker,... en hij es 'r in sloap gevallen en versteven.
(spottend) O joa moar, da es al were zue lank geleen, moeder. Tegenwoordig goa da amoal mee den elektriek.
(hard duwend aan het pak dat hij met behulp van Rozeken in elkaar werkt) 'k Peize... da w'in Amerika... wel wa anders zillen te doen hên... as mee orgels rond te luepen...
'k Peist uek; 't es mee wirken da Florimond ginder zijn cenzen verdiend hee...
(met een blik op Philomene) En mee spoaren...
(met een blik op Guust) En mee zijn geld niet te verdrijnken...
(met een blik op Philomene) en... en mee gien jongens te kuepen van zijn drijnkgeld...
(tot Guust) Ala toe toe...
(veegt een traan weg) Hij moe hij mij da altijd deure steken: da 'k nie 'n spoare en da 'k 'n kind hè.
(kalm) 't 'n Doet. 'k 'n Mimmereer ik doar nie over. 't Gien da gebeurd es és gebeurd en iederien hee zijn feiten. 'k 'n Zegge da moar omda Philemiene altijd spreekt van drijnken... ( harder duwend aan 't pak) Nondedzju da es toai om te vullen. ( tot Bruuntje en Zieneken) Bruun, of Ziene, helpt-e kier, houdt da hier ne kier vaste.
Bruuntje maakt een beweging om te komen maar Zieneken is hem voor.
(zijn hondje strelend) Siesken,... zoete biestjen...
Zue bleiw as 'n schoalde zag hij, en zue stijf of ne stok... Mijn voader en de knecht hên hem opgepakt en in de schuur op nen buenijnk strue geleid.
| |
| |
(lachend) Moeder zit nog altijd in de ouên tijd, zilde. (ongeduldig tot zijn vrouw) Ala toe, verdeke, es 't nog nie gedoan? Hoast ou 'n beetsen. D'ander zillen doar goan zijn.
Ha moar 'n zij ne kier zue onpesjentig niet. Keunde nou toch gien vijf menuten stille stoan; ge zij percies ne kleine jongen. Ala toe, nog 'n poar steekskes.
(trippelend van ongeduld) 'k Goa ou 'n tote geen. (Poogt moeder te zoenen)
(hem geprikkeld afwerend) Ge moet ou stil houên, zeg ik ou. Hou verdeke e-kier ou menieren.
(lachend) Da zijn mijn menieren. 'k 'n Hè ik gien ander gelierd.
O gij zij nen babbeloare! Dien bek 'n stoa noeit stille.
(grappig) Ha joa moar woarom 'n zoe 'k ik...
(boos) Ala toe toe toe, zwijg nou.
(tot Zieneken) Doar, 't es goed, ge zij zoete. 't Es spijtig dat-e gij giene jongen 'n zijt en Bruun 'n meisken. (Zieneken verheugd glimlachend terug bij Liesken, terwijl Guust wijst naar Bruuntje) Zie hem doar ne kier zitten met dien hond op zijne schuet, 't es lijk 'n kindermeissen. (tot Bruuntje) Verdeke, jongen, da es 'n dijngen mee ou. Ge zilt er nog wa van krijgen, van dien hond.
Bruuntje begint in stilte te schreien.
(tot Guust) Och,... 'n ploagt hem niet. Hij hee toch zueveel verdriet omdat hij zijn hondeken nie mee 'n mag nemen.
(opkijkend) Zit hij doar al were veuren te schriemen? En es Feelke Verploatse doar nóg niet om dien hond wig t' hoalen? (ongeduldig tot Bruuntje) Ha moar jongen 'n zij toch zue onnuezel niet. D'r zillen in Amerika toch uek wel honden zijn. Spiegelt ou ne kier an Zieneken, die heur beste vriendinne goa verloaten. G'n zie ze gij doarveuren nie schriemen.
Bruuntje houdt met een droge snik op te schreien. Zacht aait hij zijn hondje en geeft het tersluiks een kus.
(tot moeder) Es 't gien woar, moeder, 'k mag alle moanden nen brief noar Liesken schrijven en ze moe mij
| |
| |
uek alle moanden antwoorden.
(tot Zieneken) 'k Zál ou antwoorden, moar gij moet iets schrijven.
Geluid achter 't scherm. Een harmonica speelt en stemmen zingen:
Waar kunnen wij ook beter zijn
Waar kunnen wij ook beter zijn
Dan bij ons goede vrienden?
(rukt van moeder weg) Ala toe, Threse, 't es nou genoeg. Ze zijn doar.
(hem nalopend) Nog íen klein steeksken.
Al zingend komen de Landverhuizers, beladen met pakken, manden, arbeidersgereedschap, enz. op.
(met de harmonica) Hier zijn we! Huel 't dorp es achter ons om ons te zien vertrekken. (Door de ramen ziet men nieuwsgierig heen en weer lopende dorpelingen)
Den burgemiester komt uek kijken!
(houdt een fles in de hoogte) De secretoarus hee ons getrekteerd mee ne pot dzjenuiver. Vivan onze secretoarus! Vivan Amerika!
(juichend) Bravo! Bravo!
Alle vier beginnen weer, met begeleiding van de harmonica te zingen:
Waar kunnen wij ook beter zijn
Waar kunnen wij ook beter zijn
Dan bij ons goede vrienden?
En laat ons vrolijk zijn!
Zij gaan op koffers zitten en drinken en lachen.
| |
| |
(komt opgewonden binnen) Och Hiere jongens, goa-je gulder nou oprecht amoal wig! (tot grootmoeder) En es da nou toch woar, gruetmoeder Rensken, dat-e gij uek meegoat? Ha moar da zijn toch dijngen! da zijn toch dijngen!
(juichend) Of-e w'r noartoe goan! Joa w' zilde! Vivan Amerika!
Vivan Amerika! (Zij omringen lachend Bruuntje en zingen)
Woarom hee den boer zijn hondeke verkocht?
Woarom hee den boer zijn hondeke verkocht?
Omdat 't te vele kost eten!
Bruuntje begint te schreien.
(spottend zingend)
Omdat 't nie mee 'n mocht noar Amerika!
Doarom heet den boer zijn hondeke verkocht!
En laat ons vrolijk zijn!
(tot Eerste Buurvrouw) 'k 'n Wee 'k niet woar da 'k ik noartoe goa. 'k Goa 'k mee mee ulder.
Wig van Belzeland! Wig uit d'oarmoe! Vivan Amerika woar dat d'oarme meinschen rijke worden!
Ha moar goa da ulder toch nie spijten, zue verre en zue vremde, en amoal anders as da g'hier geweune zijt.
Moar nie nien 't; 't goe leven zij-je al geiwe geweune.
't En es het veur ons plezier nie da we goan; moar wa moet-e doen os g'in ou land gien eten mier 'n hèt!
De kobbelementen an onze Soarlewie os g'hem ginter ziet. (tot Rozeken) En wannier treiwde,
| |
| |
Rozeken? G' hèt 'r zeker moed op?
Van as-e w' angekomen zijn. Florimond zal ons ginter afwachten.
(lachend) Hawel, ier da g'r mee treiwt, moet 'm van mijn poart 'n totse geen. 'k Hè hem uek nog 'n beetse geire gezien indentijd. (Algemeen gelach)
(ook lachend) 'k Zal 't doen; 'k beloof het ou.
Hoevele verdient hij ginter al?
Tsjestig frank in de weke.
O!... da es vele! O gij zij gelukkig zilde! Gij zil rijke zijn! En wij die hier in d'oarmoe blijve zitten!...
Loat hem zitten! (Algemeen gelach)
't 'n Es gie woar jong, 'n loat gij hem nie zitten, blijf gij hier, zue lank of da g'r an de kost keun komen.
't Es mij de kost: pap en eirdappels! Buufstikken zillen we ginter eten, zuevele of da we willen. Joa joa, buufstikken, nondedzju! buufstikken! En bovendien gien kleine, moar firme gruete. Keirels comme ça... nondedzjiè! (Gelach)
In 't joar 48, 't joar van d'eirdappelploage 'n aten de meinschen nie anders of roapen.
Moeder zit al weer in de ouên tijd.
En z'n hân nog nie amoal roapen, want d'oarme meinschen 'n mochten ze van 't land nie hoalen of ze wierden deur de boeren en de sandurms mee stienen en mee soavels wiggejoagd. D'oarme meinschen lagen van den honger op stroate te stirven.
Huel 't dorp zal eindigen mee wig te goan. Huel 't dorp. Al d'oarme meinschen.
(met nieuwsgierig gezicht binnenkomend) Es 'r gien belet? Meugen we ne kier kome kijken?
Joa joa g', kom moar binnen.
Hààà!... Zue 't es toch woar da g'amoal wiggoat?
Joa joa 't, 't es zeker woar.
| |
| |
En zue verre!... Hààà!... zij-je gulder toch nie schouw van die reize, en al da woater, en da scheep!
Zoen we wel; 't zijn d'r al zuevele noartoe.
Hààà!... Ge moet toch couroage hên, zilde! Ge moet toch couroage hên!
(aan de deur) O, meinschen, o meinschen! Wa goa-e gulder doen?
En al die kleine kinderkes! En al die schuene jonge meiskes die 't mannevolk zue geiren zien. O die schoapkes! O die oarme schoapkes. (Algemeen gelach) 'k Zal nen onzevoader en 'n weesgegroet veur ulder lezen, omda ge toch nie 'n zoedt verongelukken.
't 'n Es gie woar, ze zoe zat zijn. Gee heur liever 'n oalmoesse. (geeft haar iets) Neem, Wanne, doar es vijf cens.
Merci mijn schoapkes, merci mijn kinderkes, merci mijn schuene meiskes. God bewoar ulder! 'k Zal ne hiele poaternoster veur ulder lezen. (Af)
(steunend op een stokje, aan de deur, met iemand die hem leidt. Tranerige stem)
Onze Voader die in de Hemelen zijt
Geeft ons heden ons dagelijks brood
enz. enz. (Hij bidt door)
't Es blende Pier. Moeder gee hem uek watte. Wacht, 'k hè hier, zelve nog een kluite. (geeft hem iets) Neem, Pier, en stel het al wel, jongen.
(zijn gebed onderbrekend) Ge zij bedankt. God zal 't ou luenen. God bewoare ou da ge noei nie blend 'n wordt. (Met zijn leidsman af)
(met de fles in de hoogte) Ala, we goan nog eentje pakken. (Zingend)
En we gaan nog eentje pakken
| |
| |
(zingend)
'n fassche zonder bomdebomdebom
Waar kunnen wij ook beter zijn?
Waar kunnen wij ook beter zijn
Dan bij onz' goede vrienden?
En laat ons vrolijk zijn!
(vlug binnenkomend) Menier den búrgemiester komt doar, mee menier de paster! (Schielijke stilte. Enkelen staan op)
Hawel, 't es het goed. Ze meugen zij binnenkomen. Da es hier den búrgemiesters huis en 'k zal hem mee ienen de sleuter afgeven.
(spottend) Hij kom meschien kijken of da ge zijn huis nie mee 'n pakt noar Amerika. (Kort gelach). (Pastoor en Burgemeester komen glimlachend binnen)
(vriendelijk) De goendag, meinschen, de goendag.
Dag menier de paster, en menier den búrgemiester.
We komen ulder nog ne kier bezoeken, ier da ge wiggoat.
Ge doe gulder wel, menier de paster, en menier den búrgemiester. 'k Zoe zeggen: zet ulder wat-e, moar we 'n hên gien stoelen mier. (wijst naar een koffer) Wilt 'n beetsen op die koeffer zitten, menier de paster, of menier den búrgemiester?
Nie nie, merci, 'n geeft ulder gien moeite. We zillen wel blijve stoan.
| |
| |
Lijk of ge wilt, menier de paster en menier den búrgemiester. (tot burgemeester) Wilde gij soms de sleuter van 't huis meenemen, menier den búrgemiester?
Joa ik, binst da 'k hier toch ben. G'n moet hem dan nie achterzenden. (rondkijkend) Doar 'n es toch gien schendijng an 't huis? Gien dijngen uitgebroken die moeten blijven?...
Ha moar wa peisde toch, menier den búrgemiester!
Joa joa moar, 'k wee ik wel dat-e gulder da nie espres 'n zoedt doen. Moar ne meins zoe hem keune missen, e-woar?
Ge meug gerust zijn, menier den búrgemiester; ge zilt ou huis were vinden lijk of ge 't ons verpacht hèt.
(tot vader) En ge hèt 'r moed op, voader, om noar Amerika te goan?
Joa ik zilde, menier de paster, 'k hè d'r zeker moed op.
(tot moeder) En gij uek, moeder?
Ik zoe liever in mijn land blijven, menier de paster; moar wa moe ne meins doen, e-woar? os g'an de kost nie mier 'n komt?
Och hiere ik uek, zilde; 'k zoe veel liever hier blijven.
(ziet hoofdschuddend Philomene aan) Hm!... (tot Rozeken) En gij, jongedochter, goat er noartoe om te... (met nadruk) treiwen, e-woar?
Joa ik, menier de paster; Florimond zal mij ginter afwachten.
(tot grootmoeder. Klopt haar gemoedelijk op de schouder) En gruetmoeder goa uek mee, ne-woar? Zij je nie schouw van de zie, gruetmoeder Rensken?
(gejaagd opstaande) Wa b'lieft er ou, menier de paster?
(doet haar weer zitten) Blijf moar zitten, gruetmoeder. (harder sprekend) Of da ge nie schouw 'n zijt van de zie, vroag ik ou?
(hoofdschuddend) 'k 'n Wee 'k nie wat dat da es, menier de paster. 'k 'n Hè ik da noeit gezien.
| |
| |
't Es ne gruete plas woater, moederken. (Grootmoeder schudt het hoofd) Joa joa. (Tot de landverhuizers) En gulder goat uek allemoal wig, hé? Allemoal ulder land, ulder schuen Vloanderland verloaten, hé? Ja ja ja.
't Es ginter goed en hier 'n deug het niet, menier de paster.
(maakt het gebaar of hij met zijn wijsvinger eten naar binnen werkte) W'n krijgen hier nie genoeg mier van den dienen, menier de paster.
(wijst naar de jeneverfles en maakt dan een gebaar met de hand alsof hij dronk) Moar 'k zie da ge toch no altijd van den dienen krijgt. (Spotgelach van pastoor en burgemeester)
Weinig, menier de burgemiester. Veel min of da ge misschien 'n peist.
(eensklaps ernstig) Meinschen, gij zij allemoal mijn parochioanen, en 'k 'n wil ulder noar Amerika nie loate vertrekken, zonder iest nog ne kier 'n loaste serieus woord mee ulder te spreken. Ge verloat ulder land en da recht hèt-e, al vind ik het uek jammer da g'hier nie 'n blijft. Want zie ne kier: wie zal d'r 't wirk hier doen os ge gulder amoal wiggoat? Hèt-e doar wel op gepeisd? (Korte pauze)
't Es nou al huel moeielijk, veur boeren en neirijngdoende meinschen, om wirkvolk te krijgen! Wa zal 't worden as ze den ienen achter den anderen noar Amerika goan?
(plechtig-verwijtend) Jaaa... wa zal 't worden! Nie nie, 't 'n es nie huel-de-gans lijk of 't zijn moet da g'azue amoal wiggoat. G'n volbrijngt uldere plicht niet als weirdige mannen en vreiwen van ulder voaderland. Moar... 't luelijkste van al zoe nog zijn as ge moest proberen van nog mier landgenueten tot navolgijnge van ulder veurbeeld uit te lokken. 't Es spijtig, 't es huel spijtig da ge nie al gedoan 'n hèt wat da ge kost om hier te blijven. De weireld es slecht, de godsdienst wordt vervolgd. Peis moar op die verschrikkelijke dijngen die gebeurd zijn in Frankrijk, woar 'n goddelues gouvernement al die ongelukkige dutsen van poaters en nonnen uit het land verjoagd hee!... Aáah!... w' hên al onz'
| |
| |
krachten nuedig om 't gelueve te verdedigen! (tot vader) Es 't almets nie 'n beetsen ou schuld, voader Balcoan, os g'hier van oarmoe wiggedreven wordt? Hèt-e wel altijd christelijk geleefd? Hèt-e noei gedronken? Noeit ou zaken nie verniglezjeerd? Hèt-e wel altijd gelet op 't gedrag van ou kinders? Hee ouë zeune Guust noei zat geluepen? En es 't nie 'n beetsen ou schuld, de schuld van ou slecht voaderlijk toezicht dat (wijst naar Philomene die beschaamd haar hoofd bukt) dat ou twiede dochter 'n onwettig kind hee? (wijst naar grootmoeder) En kijk ne kier noar die ouê sluere van ou moeder? Es 't niet droevig da ze zij op heuren ouderdom heur land nog moe verloaten? Spijt het ou nou niet da ge nie wa gespoard 'n hèt om heur ne gelukkigen ouên dag te bezurgen?
(deemoedig) De tijen zijn slecht en de pachten zijn huege, menier de paster. W'hên veel tegenspoed en ongelukken g'had.
(hoofdschuddend) De tijen 'n zijn nou niet slechter dan over 50 joar, moar de meinschen vertéiren te veel geld, dá es d'uerzoake van den ondergank. Hààà!... 't Geld! Altijd altijd 't geld!... 't Geld hee miljoenen en miljoenen meinschen in 't verdirf gebracht, en de meinschen zijn de woorden van Christus vergeten: Zoalig zijn degene die oarm van giest zijn, want het rijk der Hemelen behuert hun toe. (tot allen) Niettemin weinsch ik ulder veurspoed en geluk in 't nieuwe leven da ge tegemoet goat; moarrr... 'n peist toch niet dat 't geld, da ge ginter in Amerika goat zoeken, ulder 't gruetste geluk in de weireld zal brijngen. Geld 'n es moar goed os g'r goe gebruik van moakt. Peis veural op ulder ziele, beminde parochioanen! In 't land woar da g'ulder goat vestigen zijn de vijanden van 't woar geluef ontelboar. Ketters, schismatieken, joden, protestanten; verdorven, onzedelijke schepsels, die den noame van meinschen nie mier 'n verdienen, joa, monsters onder meinschelijke gedoante (met nadruk) Mormonen genoemd, die tot twie en drije en zelfs vier wijven hên!...
(verschrikt) Ha moar Hiere toch!
't Krioelt ervan. Vlucht ulder gezelschap. Blijft woare, geluevige, katholieke christenen. Beloof mij da g'ul-
| |
| |
dere godsdienst noeit 'n zilt verluechenen, en os ge ginter rijke wordt, da ge d'oarme parochioanen van ulder geboortedorp nie 'n zilt vergeten.
We beloven 't ou, menier de paster.
Allemoal. Ge moe 't mij allemoal beloven.
(met nadruk) We beloven 't ou, menier de paster.
Beloof mij da g'iets zilt doen veur de oarme kirke van ulder dorp, zue gauw of da ge keunt.
We beloven 't ou, menier de paster.
Allemoal. Ge moet 't mij nog ne kier allemoal beloven.
(met nadruk) We beloven 't ou, menier de paster.
Onz' oarme kerke es 'n veurwirp van spot veur al de vrendelijngen die hier komen. Menier den búrgemiester hee d'r veuren gedoan (goedkeurend hoofdgeknik van de burgemeester) wat dat hij kon, moar de gemiente es uek oarm en d'r es zuevele te doen. Onzen toren stoa op 't invallen, de communiebank es te kurt en te kleine, de mantel van Onze Lieve Vreiwe es versleten, en onzen orgel 'n speelt hoast nie anders mier as valsche noten. Beloof mij da ge iets zilt bijdroagen om dien droevigen, schandelijken toestand t' helpen verbeteren zue gauw of da ge keunt.
(met nadruk) We beloven 't!
Loat ons doar 'n gebed op zeggen, alsuek op ulder veurspoedige reize en elukkig leven. Zeg mij noar. (Knielt op een koffer, maakt een kruis en bidt plechtig, met gevouwen handen)
Onze Vader die in de Hemelen zijt
(neergeknield, met gevouwen handen en gebogen of ontblote hoofden)
Onze Vader die in de Hemelen zijt
| |
| |
Grootmoeders stem galmt boven al andere uit. De andere stemmen galmen verward en stotterend door elkaar.
Uw wil geschiede op Aarde als in den Hemel.
Uw wil geschiede op Aarde als in den Hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood
En vergeef ons onze schulden
Geef ons heden ons dagelijks brood
En vergeef ons onze schulden
Gelijk wij vergeven onze schuldenaren.
Gelijk wij vergeven onze schuldenaren.
Leid ons niet in bekoring
Maar verlos ons van alle kwaad,
Leid ons niet in bekoring
Maar verlos ons van alle kwaad,
Enkele vrouwen snikken in stilte.
Wees gegroet, Maria vol van gratie,
Wees gegroet, Maria vol van gratie,
Gebenedijd zijt gij onder alle vrouwen
En gebenedijd is de vrucht uws lichaams:
Gebenedijd zijt gij onder alle vrouwen
En gebenedijd is de vrucht uws lichaams:
Heilige Maria Moeder Gods, bidt voor ons arme
Zondaars. Nu en in de uur onzer dood. Amen.
Heilige Maria Moeder Gods, bidt voor ons arme
Zondaars. Nu en in de uur onzer dood. Amen.
(maakt zijn kruis en staat op) In de naam des Vaders,... en des Zoons,... en des Heiligen Geestes. Amen.
Geratel van een rijtuig achter 't scherm.
(hun kruis makend en opstaande) Naam des Vaders, 's Zoons, 's Heiligen Geestes amen.
(komt in 't deurgat staan, met zijn zweep in de hand) Alo, jongens, os ge geried zijt...
We zijn geried. (Voerman af. Allen
| |
| |
tillen koffers, pakken, gereedschap, enz. op armen en schouders en brengen het buiten. Gejoel van menigte achter 't scherm)
(tot grootmoeder) Kom, moeder, 'k zal ou helpen; gij moet iest op de woagen. (Grootmoeder staat op) Rozeken, helpt uek ne kier 'n beetsen.
Talrijke nieuwsgierigen verschijnen buiten achter de raampjes.
(tot grootmoeder) Kom, gruetmoeder Rensken, 'k zal ou mijne zegen geven. (Hij zegent haar met de hand)
(met bibberende stem) 't Es lank geleen da... da...
Da mijn moeder mij veur de loaste kier 'n kruiske gegeen hee. 't Was... op heur stirfbedde... (Zij weent)
(troostend) Joa moar doar 'n spreken we nou nie van, gruetmoeder. We goan nou noar Amerika.
Sukkelend geraakt grootmoeder tussen vader en Rozeken buiten.
Och Hiere kijk toch ne kier! die ouwe sluere die uek nog meegoat!
Vivan Amerika! Vivan Amerika! (Zingend met begeleiding van de harmonica)
Waar kunnen wij ook beter zijn
Vader en Rozeken weer binnen. Zij scharrelen met behulp van Guust en moeder het laatste bij elkaar. Al de anderen, behalve burgemeester, pastoor, Zieneken, Liesken en Bruuntje, die zich met zijn hondje en zijn vogelkooien achter de hoek van de schoorsteen gaat verbergen, dringen juichend en zingend naar buiten in het gejoel van de nieuwgierige menigte die vóór deur en vensters staat.
(tot Liesken) Ala Liesken, stel het al wel, zilde, en alle moanden schrijven e-woar?
Joa ik, 'k belove 't ou Zieneken. De goe reize zilde, en ge moet zien da ge mij altijd antwoordt op mijn brieven.
| |
| |
Joa ik. Van as-e we ginter angekome zijn zal ik ou ne langen brief schrijven. (Zij zoenen zacht elkaar, en beiden af. Luid opstijgend gezang van de landverhuizers)
(hoofdschuddend tot de pastoor) Dat es 'n leven e-woar, menier de paster.
't Es curieus! Altijd moar leute moaken! áltijd moar leute, 't zij dat 't te passe komt of niet. Gien zurgen, op gien toekomste peizen.
Guust en Rozeken met de laatste pakken af.
(tot moeder, rondkijkend) We zijn d'r, geluef ik. W'hên 't al.
'k 'n Zie 'k toch niets mier.
(de burgemeester een sleutel aanreikend) Kijk, menier den búrgemiester, hier es de sleuter van ou huis. (reikt hem de hand) Stel het al wel, en de gezondheid.
Merci, Balcoan, en vreiwe (geeft moeder ook de hand) de goe reize, en veel geluk.
(tot de pastoor) Menier de paster...
Alo, Balcoan, en vreiwe, de goe reize zilde, en 'n vergeet ulder belofte niet.
(samen) Ge meug gerust zijn, menier de paster.
(van buiten) Moeder! voader!...
(in 't deurgat) Voader en moeder, woar es onzen Bruun toch! Hij 'n es hij op den woagen niet en we moeten vuert.
Es hij op de woagen niet!
Ha bah nien hij, hij 'n es er niet. (roept naar buiten) Bruun! Bruun! woar zit-e dan? We moeten vuert!
Hij es hij zeker zijnen hond aan Feelke Verploatse goan geven. (roept ook naar buiten) Ala toe, Bruun, waar blijfde dan?
(ontdekt Bruuntje achter de schoorsteen) Ha nondedzju! hij zit hier achter de scheiwe. (vertoornd tot Bruuntje) Zij-je zot dan, jongen, of zij-e duef geworden! Huerde niet da we wiggoan dan! Ha nondedomme! Hij zit doar woarachtig nog mee zijnen hond en mee zijn veugels.
(schreiend uit zijn schuilhoek komend met zijn
| |
| |
hondje in de armen en zijn drie vogelkooien over rug en schouders) Voader,... moeder,... loat het mij meepakken.
(verontwaardigd) Wat-e! dien hond! Wilt hem e-kier sebiet aan Feel goan geen. (tot Rozeken) Rozeken, roept-e kier Feel, dat er hij seffens omme komt.
(roept op straat) Feelken! Feelken? Ala toe, hoast ou wat-e! Ge moet om den hond komen. (Hevig gesnik van Bruuntje)
(boos. Tot Bruuntje) Ha gie luelijke loeder die ge zijt ge zoedt gij ons zonder ou loate wiggoan geluef ik om bij die smeirigen hond te blijven! Es 't nog nie genoeg da w'ou ou veugels loaten? (tot pastoor en burgemeester) Ha ge meug mij woar gelueven, menier de paster en menier den búrgemiester, 'k stoa compleet van altroassie op mijn bienen te beven. 'k Miende dat er hem 'n ongeluk overgekomen was.
(lachend samen) Ha! da es de moeite weird!
(tot burgemeester) 't Es toch curieus hè, mee dat volk.
Ala toe, verdeke, hoast ulder wat-e! We goan den trein mankeren! (Bruuntje snikt aldoor. Gejoel en zang buiten)
Es 't te wille van den hond?
(ongeduldig) Joa joa 't, 't es van eigen te wille van den hond. Ge woar zeker mee mallekoar afgesproken van d'r nie omme te komen. (tot Bruuntje) Ala toe, 'n beetse rap, gee hem hier.
(snikkend zijn hondje strelend) Siesken,... Siesken...
Moeder neemt het hem ruw uit de armen en geeft het aan Feelken.
Ala toe toe, al da beslag niet.
'n Schriem nie, Bruuntsjen, 'k zal d'r huel goe veure zurgen, en os ge were komt zal 't ik ou seffens weeromme brijngen. (Af met het hondje)
(duwt Bruuntje met zijn vogelkooien voort) Ala veuruit! snotneuze! lanterfanter!
Bruuntje hevig snikkend met zijn vogelkooien af.
| |
| |
Vivan Amerika! Vivan Amerika!
(zingend)
Adzju! adzju! zue zeg ik aan al de jonkheid!
Adzju! adzju! zue zeg ik aan vele rijken!
Adzju! adzju aan mijn lief Belzeland.
Gejoel en kreten, geratel van rijtuig.
(in het aftrekkend geratel van 't rijtuig en het gejoel van de menigte zingend)
Waar kunnen wij ook beter zijn
Waar kunnen wij ook beter zijn
Dan bij onze goede vrienden?
Langzaam sterft het gezang weg.
Allo! ze zijn wig, zilde. D'r zal ruste komen op 't dorp.
(hoofdschuddend) O, 't es toch zulk 'n dijngen mee da oarm volk! Ne meins helpt ze, zueveel of da ge keunt, mee road en doad, moar 't es amoal lijk boter aan de galge; dat 'n gee nieverst om, gien zurge, gien dankboarheid, gien beleefdheid, niets... (kijkt om zich heen) Zie me dat hier liggen. 't Es lijk ne koestal zue vuil. (op veranderde toon) We goan wij zeker uek wig! menier de paster?
O joa w' e-woar. W'hên wij hier onze plicht gedoan.
(aanmoedigend glimlachend) Zeg,... 'k hè doar van den uchtijnk 'n gedielte van mijne wijnkelder, da al 10 joar toegemetseld was, doen openbreken. Hè-je gien goest om e-kier te kome kijken?
En ne kier proeven, natuurlijk.
(als boven) Richebourg 78.
| |
| |
(presenteert zijn sigarenkoker) 'n Sigaarken opsteken?
Bah joa. Woarom niet?
De burgemeester geeft hem vuur en hij steekt aan, genoeglijk smakkend. Dan geeft de pastoor op zijn beurt vuur van zijn sigaar aan de burgemeester.
(laat de pastoor door) As 't ou belieft, menier de paster.
Hij volgt de priester naar buiten, en sluit met de sleutel de deur waarvan men 't slot hoort knakken. Gezellig pratend en dampend gaan ze samen langs het rechter raampje voorbij, en langzaam daalt het gordijn op het lege toneel.
einde van het eerste tafereel
|
|
Auteursrechtelijk beschermd