Verzameld werk. Deel 6
(1980)–Cyriel Buysse–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 851]
| |
Eerste toneel
de pastoor, vrouw cloet
de pastoor
(zit neer; spreekt langzaam) Enfin... da es toch 't gien dat de meinschen zeggen. D'r zijn d'r hier op nen oavend twieë veurbij gekomen, die 't kind huere schriemen hên, en ze zijn overal in 't durp goan vertellen, dat-e gij probeerde om 't de kele toe te douwen... 'k 'n Wete nie wa da 'k ervan gelueven moe... Gij die houdt stoan, dat 't leugens zijn, en de bewijzen van ou schuld ontbreken... Moar onthoud wel wa da 'k ou zegge: os ge woarlijk geprobeerd hèt van die schrikkelijke misdoad te begoan, dan zal God, die alles ziet en alles weet, ou vroeg of loate straffen os 't de meinschen nie en doen. Os ge gezondigd hèt zult g'r veuren boeten.
vrouw cloet
(opgestaan, zeer ontsteld) Moar Menier de Paster, g'hèt 't kind nou gezien. G'hèt het onderzocht en ondervroagd. Hèt-e gij iets aan hem ondervonden van mishandelingen of van sloagen? Da kind es fleiw en ziekelijk, moar kan ik dat helpen? 'k Doe ik mijn best om hem te genezen, ge meugt da woar gelueven, Menier de Paster; moar we zijn wulder oarme meinschen en 't en es toch mijn schuld niet os ik hem nie iederen dag bouillon en eiers 'n kan geven, lijk aan 'n rijke meinschenskind. 't Zijn leugens, Menier de Paster; 't zijn leugens, gruete leugens, Menier de Paster, wa
| |
[pagina 852]
| |
da ze van mij verteld hên!
de pastoor
Ik hope veur ou da ge de woarheid zegt; en os 't azue es 'n zullen uek de lasteroars aan de goddelijke wroake nie ontsnappen. Al wat da 'k ervan zeggen kan es 't giene da 'k van de meinschen gehuerd hè. Liegen ze zulder, dan liege ik. D'r wordt verteld da g' iest 't kind ziek hèt gemoakt mee 't nie genoeg eten te geen en da ge tons ne kier op nen oavend geprobeerd hèt om hem in zijn bed onder de soarzen te versmachten.
vrouw cloet
Menier de Paster, da kind hee hier altijd precies zueveel as d'andere zijn diel g'had in al wa da we zelf hên. 't Es woar, 't en was het dikkels nie vele, moar os ge gij oarm zijt moet-e gij ou content houên mee 't gien da g' hèt. Aangoande van hem onder de soarzen te willen versmachten, da es alwere 'n schandoalige leugen, Menier de Paster. Al wa dat er gebeurd es, es da 'k hem op 'nen oavend onverwist 'n huefdkussen op zijn huefd gesmeten hè, omda 'k huel de gans vergeten ou dat hij nog op zijn bedde lag te sloapen. Van as 't hij beginne schriemen es ben ik het gewoare geworden en hè 'k 't huefdkussen wiggenomen.
de pastoor
(kijkt haar een ruime tijd met doordringende blik aan, die zij tracht te ontwijken) 't Es meugelijk... 't es meugelijk... 'k en zal nie zeggen da 't gien woar en es. Ik hope veur ou da ge de woarheid zegt. D'r nog bij liegen zoe ou misdoad nog veel irger moaken... Moar 'k moe ou toch were doen opmirken, da ouw woorden nie overien 'n komen mee 'tgien dat er in 't durp van verteld wordt. De meinschen beweiren, da g'ou mee gruet geweld op 't kind loaten vallen hèt en da g' het moar were losgeloaten 'n hèt as ge gevoeld hèt dat hij nog veel stirker was dan da ge peisde... Es hij nie seffens doarop uit zijn beddeken gesprongen en achter ou in de keuken gekomen, al schriemend en al schuene sprekende da g' hem toch nie mier zoedt mishandelen!
vrouw cloet
Hij was hij schouw en ziek, Menier de Paster. Hij hee geschriemd zonder te weten woarom. Da es allemoal huel veel overdreven.
de pastoor
Enfin, 't mag zijn lijk as 't wilt ge zijt en ge blijft toch altijd 'n luelijke zondoaresse en 't es Gods rechtveirdigheid, da ge de straffe van ou slecht gedrag moet | |
[pagina 853]
| |
droagen. Ge zijt de vrijwillige uerzoak van de dued van den man, die mee ou gezondigd hee; ge zijt de vrijwillige uerzoak van de schande van ou ongelukkig huisgezin. (Een ogenblik stilte. Vrouw Cloet begint te wenen) Moar ach... d'r es vergiffenesse veur alle zonden, hee ons Hiere in zijn almachtige goedheid gezeid... en... os ou berouw oprecht es wil ik nog wel iets veur ou doen.
vrouw cloet
(snikkend) O, Menier de Paster, 't es zue oprecht. 't Es toch zue oprecht. 'k Hè al zue lang en zue veel geleen. 'k Ben zue ongelukkig!
de pastoor
Hawèl, 't ieste da ge moet doen es were mee ouwe man overeenkomen.
vrouw cloet
'k 'n Vroage nie beter; Menier de Paster; moar 't es hij die d'r nie 'n wil van weten. Ge keun gij da niet peizen, Menier de Paster, hoe kwoad dat hij op mij es. Hij es in stoat van mij dued te sloan bij 't ieste woord da 'k er zoe van spreken.
de pastoor
Ge vergeet misschien dat-e gij alliene de schuldige zijt en dat uek alles van ouwe kant alliene moe komen.
vrouw cloet
Bah! 'k 'n doe, Menier de Paster! 'k Wil ik alles doen da meugelijk es, os hij moar een beetse 'n wil meehelpen.
de pastoor
't Es van den oavend, dat hij were thuiskomt, newoar?
vrouw cloet
'k Peize 'k van joa, Menier de Paster; moar 'k en wete 't toch nie zeker. 't Es het nou omtrent vijf moanden, dat hij ginder wirkt aan 't sas van Lauwegem, en van al dien tijd 'n hè 'k ik van hem were niets mier gehuerd of gezien. Al wa da 'k wete es dat 't wirk nou gedoan es en da 't ander wirkvolk van 't dur van den oavend noar huis komt. 'k Peize toch wel dat hij zal meekomen.
de pastoor
Joa hij... hij zal meekomen. Van den oavend zult g' hem zien.
vrouw cloet
Hoe weet-e gij da, Menier de Paster?
de pastoor
Omda 'k mee hem gesproken hè!
vrouw cloet
Vandoage?
de pastoor
Nie; passeerde weke op nen achternoen da 'k ne kier noar de wirken ben goan kijken. 'k Wilde 'm absoluut | |
[pagina 854]
| |
ne kier spreken. Zuewel veur ulder eigen geluk as veur d'iere en de goeje reputoasie van mijn parochie, moet die vijandschap tusschen ou en ouwe man eindigen. Nie langer as van dezen oavend moete-e were goeie vrienden worden.
vrouw cloet
(ontsteld) En hèt-e woarlijk mee hem gesproken, Menier de Paster? En wa heet hij geantwoord?
de pastoor
Niets; hij hee mij aanhuerd zonder een woord te spreken en zonder zijn wirk te stoaken. Moar 'k en hè hem uek niets gevroagd. 'k 'n Hè hem moar gezeid wat da zijn plicht was, en uek wa dat ouw plicht es.
vrouw cloet
En hij 'n hee hem nie kwoad gemoakt? Hij 'n es nie beginne vloeken? Hij 'n hee niets gezeid, absoluut niets?
de pastoor
Gien woord. Moar 'k hè gevoeld da mijn woorden indruk op hem moakten. Veur de reste hangt alles nou van ou af.
vrouw cloet
Wa moe 'k doen, Menier de Paster? Zeg mij wa da 'k moe doen, en 'k zal blendelijngs gehuerzoamen. 'k Wil alles doen, álles!
de pastoor
Nederig zult g'hem welkom hieten, os 't hij binnenkomt.
vrouw cloet
Da zal 'k doen, Menier de Paster; moar dat 'n zal niets helpen. Hij 'n zal mij nie antwoorden, hij 'n zal noar mij nie kijken.
de pastoor
't Es gelijk, ge moet het toch doen... Doarachter zilt 'em zijn eten geven.
vrouw cloet
(wijst naar de haard) 't Stoat al geried, Menier de Paster, alhoewel da 'k hem nie zeker 'n verwachte. 'k Hè mijn loaste dertig stuivers uitgegeen om hem iets geried te moaken, dat hij hiel geiren eet; 'n stikske van den buikschotel met saveuën en eirdappels. k' Hè uek bier...
de pastoor
Huel goed... huel goed. Zue veel as hij wilt zilt g'hem van dat alles bedienen.
vrouw cloet
Da zal ik, Menier de Paster.
de pastoor
Moar g'n meugt hem nog nie seffens van overienkomste beginne spreken. Ge moet hem iest zeggen da 'k hier gekomen ben om hem te vroagen of hij in 't veurjoar 'n poar moanden in mijnen hof zoe wille komen wirken. 'k Zal hem doar 'n aangenoam, gemakkelijk, wel betoald wirk ver- | |
[pagina 855]
| |
schaffen.
vrouw cloet
O! wa zijt-e gij toch broave, Menier de Paster, en wa ben ik ou dankboar. Ge redt ons uit d'oarmoe.
de pastoor
'k Probere sitoe om ou ziele te redden, die 't huegst nuedig hee. Doarom hoop ik uek da die schrikkelijke lesse veur ou nie verloren 'n zal zijn.
vrouw cloet
O! Menier de Paster!
de pastoor
Enfin, da zille we wel zien... Moar achter dat hij zal geten hên, dan zal ou moeilijkste wirk nog moar beginnen. Woar sloapt hij?
vrouw cloet
(wijst naar de deur rechts) Ha, Menier de Paster, in den tijd sliep hij doar, mee mij, in de koamer. Moar sedert dat hij uit 't kot gekomen es en dat hij van mij nie mier weten 'n wil, (wijst naar de zolder) sloapt hij alliene, doar op de zolder.
de pastoor
En de kinders?... Jan en Zulma wil ik zeggen.
vrouw cloet
Ha uek...
de pastoor
Op de zolder?
vrouw cloet
Joa, Menier de Paster.
de pastoor
Zijn z'al thuis?
vrouw cloet
Nog nie, Menier de Paster; moar 'k verwacht ulder alle menuten. Lijk ieder joar zijn ze Dertienoavend goan zijngen.
de pastoor
Hawèl, ge zilt ze van den nacht doar in de koamer doen sloapen, en ge zil zelve bij Cloet goan op de zolder.
vrouw cloet
(met schrik) O! Menier de Paster, dat 'n es nie meugelijk! Hij zoe mij noar beneen schuppen. Hij zoe mij duedsloan.
de pastoor
Het móét wel meugelijk zijn, anders 'n keunde mee mallekoar nie overeenkomen.
vrouw cloet
O!
de pastoor
Ge zilt hem op de zolder volgen, al zond hij ou wig, al gaf hij ou sloagen. Ge zilt hem volgen alsof ge zijn sloavinne woart en lijk 'n sloavinne zult g'er hem om vergiffenesse vroagen, mee gevouwen handen op uw bluete kniens.
vrouw cloet
O! Menier de Paster! (Buiten hoort men 't loeien van de wind en 't kletteren van de regen)
de pastoor
Da zulde doen; da moet-e doen. En os hij, | |
[pagina 856]
| |
niettegenstoande dat-e, van gien overienkomste 'n wil weten, kom 't mij dan morgenuchtijnk zeggen, dan zal ik ne kier hiel serieus mee hem spreken.
vrouw cloet
O!
de pastoor
Adzu! Da God ou bijstoa en vergiffenesse schijnke! (Af)
| |
Tweede toneel
vrouw cloet
(Alleen) Hij zal mij duedsloan: 'k ken hem, noeit en zalt hij mij 't gepasseerde vergeven, (wijst naar de deur rechts) zuelank of da den dienen ons in de wig stoat. (Zij luistert met aandacht naar een klagend geluid, dat uit de kamer komt) Wa es dat-e? 'k gelueve dat hij ligt te koarmen... of dat hij druemt... 't Was 'n gerucht om d'r schouw van te worden!... 't was gelijk iemand die zoe stirven... 'k Beve...! (twijfelachtig) O! 't en es misschien nie anders of de wind die in de schauwe bloast... 't Woait zue hard van de oavend! (Opnieuw klagend geluid in de kamer; Vrouw Cloet hevig schrikkend) Och Hier, och God, wa es da toch! 'k worde schouw! Es hij dat of es 't iemand anders. Es... es... da misschien de giest van Rosten Tjeef die werekomt... Dat 'n gelijkt op zijn stemme nie mier! (Vrouw Cloet maakt twee passen in de richting van de kamer. Dan blijft ze stilstaan, angstig aarzelend. En op hetzelfde ogenblik hoort men een verdoft gerucht van voetstappen achter de deur in de achtergrond en gedempt met een nuance van melancholie weerklinkt het spelen van de harmonica en het gezang der kinderstemmen)
Wel sterre wel sterre, gij moet er zo stille niet staan,
Gij moet er mee ons mee naar Bethlehem gaan,
Naar Bethlehem, naar die schone stad,
Waar Maria met haar klein kindeke zat.
vrouw cloet
(half omgekeerd met stille stem
Wa
| |
[pagina 857]
| |
zijnge ze zachte van oavend... (in gedachten) Dertienoavend! 't Es vijf joar dat hij Rosten Tjeef en mij zelve hoast vermuerd hee! (Plotseling houdt het zingen op en men hoort verward gerucht van stemmen. - Komt weer in 't midden van de keuken en schrikt) Wa es da... Zoed' hij doar zijn... of zijn 't de kinders? (De deur gaat open en de buurvrouw treedt op)
| |
Derde toneel
vrouw cloet, de buurvrouw
de buurvrouw
'k Hè ze wiggejoagd: 'k hè ulder gevroagd of ze nie beschoamd 'n woaren van te komen zijngen aan de deure van oarme meinschen, woardat er 'n kind op stirven ligt. (geheimzinnig) Hoe goat mee hem?
vrouw cloet
Nie goed, geluef ik; 'k miene da 'k hem doar straks huere koarmen hè. 'k Wierd er schouw van! 't Klonk zue oardig, zue wried! 't Es best da ge die jongens wiggezonden hèt. Zet ou 'n beetsen.
de buurvrouw
(vertrouwelijk) Zie... 't es misschien luelijk da 'ne meins da zegt, moar 't zoe toch 'n gruet gemak veur ou zijn as ge doarvan (wijst naar de deur) verlost woart.
vrouw cloet
Joa 't... en toch ben 'k alliene de schuld van al wa dat er gebeurd es. O, jong, 'k hè doar zue schouw geweest! 'k Stoa d'r nog van te beven. (met een blik angstig naar de deur) 'k Gelueve da 'k zoe wiggeluepen zijn os ge gij nie gekomen 'n woart. Moar zet ou dan toch, zet ou 'n beetsen.
de buurvrouw
(neemt een stoel) G'hèt bezoek g'had van de paster. 'k Hè hem zien wiggoan.
vrouw cloet
(gaat insgelijks zitten) Joa ik... en peis ne kier: hij wil mij absoluut were mee Cloet doen overienkomen.
de buurvrouw
Hij hee gelijk! Es da 'n leven gelijk of ge nou hèt?!
vrouw cloet
Joa moar, peis ne kier; hij wil da 'k van de | |
[pagina 858]
| |
nacht bij Cloet goa sloapen, al was 't mee geweld. 't Es mijn dued; hij zal mij duedsloan.
de buurvrouw
Tut, tut, tut, 'n zij ne kier zue dwoas nie! 't Moest al lank gebeurd zijn. 't Zal allemoal veel beter goan of da ge peist!
vrouw cloet
O! jong; 'k ben d'r zue schouw van! 'k Ben d'r toch zue schouw van! (Een korte stilte. Eensklaps hoort men weer het klagend geluid, in de kamer rechts. Vrouw Cloet staat verschrikt op)
de buurvrouw
Wa es dat-e?... es da de kleinen? Es hij zue ziek.
vrouw cloet
(met schorre stem) Joa 't, joa 't; 't es hem. 't Es weer da zelfde geruchte! (gaat aarzelend naar de kamerdeur) Wacht... wacht... 'k moe toch ne kier goan zien... 'k 'n hè gien ruste mier (Zij verdwijnt in de kamer. Op hetzelfde ogenblik komen Zulma en Jan nat van de regen binnen)
| |
Vierde toneel
de vorigen, jan, zulma
de buurvrouw
Ha! dat es broave zijn, da g' azue te goare thuiskomt! en zue goed op ulderen tijd! Moeder zal content zijn.
jan
Joa moar, wil 'k ou ne kier wa zeggen? 't 'n Es de moeite nie weird om langer uit te blijven, zulle. 't Weer es te slecht om d'r nen hond deure te joagen, en g'n krijgt toch hoast niets. (keert zich om naar de haard) Hm! wa riekt er hier zue goed? Wa es er doar in? Woar es moeder?
de buurvrouw
(wijst naar de kamerdeur) Doar binnen bij Julken. (tot Zulma, die bibberend haar voetjes warmt aan de haard) Hèt-e zue koud mijn kind?
zulma
Joa ik, buurvrouwe! O, 't es toch zue koud en mijn voeten zijn zue nat. (buigt voorover) Hm! joa 't da riekt hier goed. Hm!... 't woater komt ervan in mijne mond. Hoe goat mee Julken, buurvrouwe? Es 't hij nie 'n beetsen beter?
| |
[pagina 859]
| |
de buurvrouw
Bah nien hij, geluef ik. (tot vrouw Cloet, die weer binnenkomt) Newoar... 't en goat er nie al te best mee.
vrouw cloet
Hij ligt hij nou stille... 'k en huere 'k hem toch nie mier koarmen. 'k Hè 'k hem woarmkens ingedekt en 't kijnkeetsenGa naar voetnoot1. 'n beetsen ingedroaid. 'k Geluef ik, dat hij nou sloapt. (tot de kinderen) Hawèl, hoeveel hèt-e mee?
zulma
(gaat in de zak en geeft geld aan vrouw Cloet) Drij fran en twie en twintig cens. (Jan gaat een deuntje fluiten aan de haard)
vrouw cloet
Es 't al, hèt-e nie achter g'houên? (Zulma schudt het hoofd; tot Jan met nadruk) Gij uek nie, Jan. (Jan schudt fluitend het hoofd; tot de buurvrouw) 'k 'n Betrouwe die keirel nie vele, moet-e weten. (tot Jan) Ala toe, schied er nou uit mee schuifelen, en komt eten. En van den oavend sloapte doar in de koamer, zulle. (gaat naar de haard, neemt een paar schotels en brengt die naar de tafel) En omda ge nogal broaf geweest hèt zal 'k ulder ne kier wa geen da goed es: 'n stikske van den buikschotel mee eirdappels en saveuën.
jan en zulma
(tegelijk, verrukt) Hm!...
jan
't Es dát da hier zue goed riekt! (Zij beginnen te eten, Jan gulzig, Zulma bedaarder)
de buurvrouw
(lachend) Da es kunnen eten, newoar? 't Es plezierig om te zien.
vrouw cloet
(loopt heen en weer in de keuken, een en ander schikkend) 't Zoe nogal veel plezieriger zijn os 't zuevele nie en kostte...
jan
(de mond vol, wijst met zijn vork naar de kamerdeur) Moeder... Moeder... waarom moen wij doar sloapen van den nacht?
vrouw cloet
Omda... omda ulder bedden op de zolder moen gekuist worden. 't Es lijk op ne messijnk da-ge ligt mee huele doagen in de morre te luepen en ulder noeit te wasschen.
zulma
En woar goat-e gij tons sloapen, Moeder? | |
[pagina 860]
| |
vrouw cloet
G'n moet gij ou doar nie mee bekommeren, 'k zal ik wel ploatse vinden.
jan
(tot Zulma) Ha!... woar zoe ze sloapen?... In voaders leeg bedde natuurlijk?
de buurvrouw
Hm! Hm!
vrouw cloet
Ssut!... Zwijgen en vuert eten; 't wordt al loate: ge moet gauw noar ulder bedde.
jan
(met volle mond) 't Es het mij precies gelijk woar da 'k sloape os den bastoard mij moar nie 'n embeteert, mee zijn ronken. Hij kan ronken, die keirel!
zulma
En gij nie zeker! Os 't er ienen es die 's nachts laweit moakt zijt-e 't gij wel!
jan
(minachtend) En gij dan! Ze ligt almets te roepen lijk of ze vermuerd wierd!
vrouw cloet
Wilde gulder ne kier beginne zwijgen en gedoan moaken mee eten! Den iesten die nog zijn smoel roert krijgt 'n koaksmete! (Enige ogenblikken stilte. Dan hoort men in de slaapkamer een geluid als 't kraken van een deur of raam. Allen wenden het hoofd om)
de buurvrouw
(verschrikt) Wa was dat doar in de koamer?! 't Was lijk of er iemand deur 'n veister inbrak of wigliep.
vrouw cloet
(angstig luisterend) 't 'n Es niets... 't es de kleinen, die hem in zijn bedde ommekiert.
de buurvrouw
'k 'n Gelueve 't niet... 't was huelde gans anders.
vrouw cloet
't Es misschien de regen... of de wind. (Men hoort het loeien van de wind) Urk ne kier wat 'n luelijk were!
de buurvrouw
't 'n Es toch da niet... 't en es toch da niet... 't was huel anders! (Op dat ogenblik hoort men buiten het luguber huilend blaffen van een hond)
zulma
(houdt op met eten) Moeder, 'k ben schouw... d'r es doar iemand in de koamer.
de buurvrouw
'k Gelueve 't uek... 'k word uek schouw..
vrouw cloet
(hevig ontsteld en boos) Ha ge wor gulder zot, geluef ik! 't Es 't zieke kind, zeg ik ulder; 'k wee ik toch wel wa da 'k zegge!
| |
[pagina 861]
| |
jan
'k 'n Ben ik gien beetse schouw, ikke. Ge mueg gulder mij in 't midden van den nacht alliene loaten; 't es mij precies gelik woar en wannier!
Een ogenblik stilte. Allen blijven onbeweeglijk en kijken luisterend elkander aan. Dan klinkt het eensklaps, buiten voor de deur, melancholisch, slepend, zonder begeleiding van harmonica, en zonder dat men enig voorlopig geluid van voetengetrappel heeft vernomen.
Het is vanavond
Driekoningenavond,
En 't is morgen
Driekoningendag.
zulma
(in tranen losbarstend) Moeder!... 'k ben schouw! 'k ben wrie schouw! 'k en durve in die koamer nie sloapen!
vrouw cloet
(woedend) Wat-e? g' 'n durft gij niet! Wat-e?... Ge wilt gij ons hier allemoal schouw moaken! We zillen 'n kier zien, wie dat er hier miester es!
Vrouw Cloet tracht Zulma vast te grijpen. Scherp gillend vlucht het meisje door de keuken. Jan lacht haar uit. Aan de deur houdt het gezang plotseling op.
de buurvrouw
(tot vrouw Cloet) Tut, tut, tut... loat heur gerust. Wat es er doar aan te doen os ze schouw zijn! Loat ze van den nacht bij ons kome sloapen; d'r es ploatse.
zulma
O, joa, moeder! Os 't ou blieft, loat mij meegoan? 'k Ben toch zue schouw! 'k Ben toch zue schouw!
vrouw cloet
Wel!... moakt ou uit de voeten os 't azue es; en 'n komt onder m'n uegen nie mier.
de buurvrouw
Goa gij moar, Zulmatje... 'k komme seffens achter.
zulma
Mag 'k alliene goan, Buurvrouwe? Kan 'k alliene binnen?
de buurvrouw
Joa, joa g'...en zegt aan mijne man da 'k seffens achterkome.
zulma
(weggaande) Sloap wel, Moeder, sloap wel, Jan!...
vrouw cloet
Sloap wel... en hoast ou moar wig; ge | |
[pagina 862]
| |
moest er al zijn. (Zulma af)
jan
(opstaande) Sloap wel, allemoal. (gaat, zich uitkledend, naar de kamerdeur) Ge zil ne kier zien of da 'k ik uek zue schouw ben. Binnen vijf menuten lig ik te ronken gelijk 'ne poater. (Af)
vrouw cloet
Ha! 'k miende dat-e gij nie 'n ronkte!
de buurvrouw
(lachend) Da es ne keirel, he, die Jan! Den dienen zal zijne wig wel moaken in de weireld! (kijkt naar de klok en staat op) Joa moar, verdeke, ik moe uek wig, zulle; 't es al over halfachte en Cloet kan alle minuten komen. Ala, sloapwel, en veul leute.
vrouw cloet
Ha, moar toe, blijf nog 'n beetsen. 'k 'n Ben weeromme gien beetsen op mijn gemak deur da spel doar mee Zulma. Ala toe, toe, zet ou nog wat-e, nog 'n poar menuutses; 't en zal doar nie op aan komen. We zillen te goare 'n dreupelke pakken. (Haalt jeneverfles en glaasjes uit de kast)
de buurvrouw
(gaat weer zitten) Joa, moar, 'k ben ik uek schouw, zulle! Mijne keirel die sloat hard, os 't hij begint.
vrouw cloet
(schenkt de glaasjes vol) Ala, toe, toe, hij 'n zal hij nog nie thuis zijn.
de buurvrouw
(klinkt aan) Ala, op ouw gezondheid!
vrouw cloet
Op d'ouwe... Nog 'n beetsen?
de buurvrouw
'n Klein beetsen... nie, nie... nie vul; 'k zoe zat zijn.
vrouw cloet
Wa geeft dat-e... ge goat sloapen.
de buurvrouw
(ondeugend) En gij dan!... Sapristi!... Hoe lank es 't uek geleen!
vrouw cloet
Wat-e?
de buurvrouw
Ala, toe, toe... 'n geboart ou nie onnuezel!... Vijf joar, hé?
vrouw cloet
(ernstig) Nou,... os ge peist da 'k doarom... 'k wil dat 't al lang veurbij woare...
de buurvrouw
't Es het wel woar... ne meins lacht ermee; moar 't es het veur ons 'n huel affairen.. Verdomme... achter vijf joar!... 't es het firm gevoarlijk... (slurpt haar glaasje leeg) Ala! nou ben ik wig, zulle!
vrouw cloet
(slurpt ook haar glaasje leeg) Wacht 'n menuutsen; 'k goa nog ne kier kijken in de koamer, en 'k goa
| |
[pagina 863]
| |
tons tot, aan den hoek van de stroate mee mee ou.
Zij gaat in de kamer. Terwijl zij er is, hoort men weer in de verte het akelig huilend blaffen van een hond. Een regenbui barst los; de wind doet deuren en vensters kraken.
de buurvrouw
Brr!... wat 'n were!
vrouw cloet
(komt weer in de keuken gehold, bleek, verwilderd, met schorre stem) Buurvrouwe, buurvrouwe! Och Hiere, och God, komt toch zien. 't Es wried! 't es wried! Hij es snieuwwit en koud! Hij es dued!
de buurvrouw
(schrikt op) Wat es er? Wa zegde! Wie es 't er dued?
vrouw cloet
Hij!... hij!... de kleinen!
de buurvrouw
De kleinen!... Julken?
vrouw cloet
Joa!
de buurvrouw
O!!
vrouw cloet
O! kom toch!... kom toch kijken.
Beiden lopen naar de kamer. Op 'tzelfde ogenblik komt Cloet langs de deur in de achtergrond binnen, een pakje in de hand, een spade dwars over de schouder. Even blijft hij onbeweeglijk staan, als verbaasd niemand aan te treffen. Dan zet hij zijn spade in de hoek, legt zijn pakje op een stoel, aarzelt weer even, gaat naar de tafel, dan naar de haard, dan weer naar de tafel, als om zich zelf van eten te bedienen. Vrouw Cloet en de buurvrouw komen weer in de keuken. Bij 't zicht van haar man blijft vrouw Cloet plotseling stilstaan.
| |
Vijfde toneel
de vorigen, cloet
vrouw cloet
(tot Cloet met schorre stem) Hij es dued!... hij es doar pas gestorven!... Moar 't es woar... g' en keun gij da nie weten... g'n wist gij niet da hij ziek was!... Ge zij welgekomen... zet ou... Moar hij es dued, zulle!... Hij es doar pas gestorven!
cloet
(kijkt haar strak aan met barse blik. Een ogenblik volkomen stilte) Wie?... wie es er dued?
| |
[pagina 864]
| |
vrouw cloet
(wijst naar de kamerdeur) Hij!... Hij!... de kleinen!... Julken!...
Roerloos met gefronste, lage wenkbrauwen blijft Cloet een ogenblik in 't midden van de keuken staan. Angstig wachtend op een antwoord staart zijn vrouw hem aan. Hij geeft geen antwoord. Zijlings gaan zijn blikken naar de haard. Eindelijk neemt hij een bord van tafel en gaat ermee om eten.
vrouw cloet
(toeschietelijk) Nie, nie, loat mij dat doen, en goa gij moar zitten. Ge zij gij moe! 'k Zal ik wel zurgen da ge niets te kurt 'n hèt. (Zij bedient hem) Kijk, doar es 'n schuen stik van den buikschotel mee saveuën... En hier hèt-e brued en koantjesseisse.
(Sprakeloos gaat Cloet aan tafel zitten en begint te eten)
de buurvrouw
(halfluid tot Cloet) Ik moe wig, zulle. 'k Goa noar huis, moar os ge mij nuedig hèt om hem 't helpen afleggen, moet-e moar komen!
vrouw cloet
(als boven) Merci, sloap wel; 'k zal ou misschien wel nuedig hên.
de buurvrouw
(vertrekkend) Hawèl, ge moet moar komen. (tot Cloet) Sloap wel, Cloet. (Zonder het eten te staken, knikt Cloet nauw merkbaar met het hoofd, en bromt iets als een doffe groet. De buurvrouw af. Een ogenblik stilte)
vrouw cloet
(gaat aan de hoek van de tafel zitten, 't gezicht naar de deur van de kamer, waar het dode kind ligt; met schorre stem) Menier de paster hee hier geweest... (Een ogenblik stilte, Cloet eet voort, haar angstige ogen staren op de kamerdeur) Hij hee hier van den oavend geweest en hij hee gezeid... dat hij ou... in 't veurjoar... wirk kan geen... in zijnen hof... os ge doar veuren zijt.
(Onduidelijk gebrom van Cloet, die aldoor eet, zonder het hoofd op te richten. Geluid van wind en regen. Verwijderd gehuil van de hond)
vrouw cloet
Zeg... nou dat hij dued es... zillen w'hem toch moeten afleggen, newoar?... 't Spijt mij da 'k de buurvrouwe loate wiggoan hè... Wil ik ze were goan hoalen? (Cloet, de ogen op zijn bord, eet somber voort zonder te antwoorden. Dan klinkt opeens achter de deur het lied, nu door één enkele zwakke kinderstem en zonder begeleiding van harmonica gezongen)
| |
[pagina 865]
| |
Het is vanavond
Driekoningenavond,
En 't is morgen
Driekoningendag.
Enz.
Beiden, Cloet en zijn vrouw, blijven even roerloos en sprakeloos. Maar Cloet, die gedaan heeft met eten, kijkt somber rechts en links over tafel, alsof hij iets zocht.
cloet
(met holle, doffe stem) Hèt-e nie wat te drijnken?
vrouw cloet
(snelt naar de eetkast) Och Hiere! 'k hoad vergeten! 'k Hè zuk 'n goe glas bier! (neemt een kruik van de eetkast en schenkt er een glas bier uit) Kijk... proef ne kier!
(In een lange teug drinkt Cloet het glas leeg. Dan staat hij op en gaat sprakeloos naar de zoldertrap. Vrouw Cloet, eerst roerloos van verbazing, volgt hem)
vrouw cloet
(met een snik) O, zeg... moete w'hem nou toch nie afleggen?
cloet
(reeds op de onderste trede keert zich om) 't Es mij gelijk... doet 'r mee wa da ge wilt!
vrouw cloet
(met een gebaar van schrik) O!...
(Zij werpt een angstige blik op de kamerdeur. Dan komt zij vastberaden naar de zoldertrap en begint hem te bestijgen)
cloet
(houdt stil en keert zich om) Wa goat-e doen dan?
vrouw cloet
(vastberaden) Ou volgen... de paster hee 't mij g'hieten.
Met strakke ogen staart Cloet haar even aan. Dan haalt hij krachtig adem en stijgt verder op. Vrouw Cloet barst plotseling in hevig snikken los en volgt hem op de trap.
gordijn
|