Verzameld werk. Deel 6
(1980)–Cyriel Buysse–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 768]
| |
Eerste bedrijf
Een ruime boerenkeuken en woonkamer, laag van verdieping, met bruingerookte balken. Rechts de haardstee, met brede schoorsteenmantel. Twee ouderwetse leunstoelen, rechts en links van 't vuur. Boven op de schoorsteenrichel een rij tinnen en gekleurde borden. Tegen de achtergrond een eetkast, waarop gemaakte bloemen onder glas, rechts en links van een groot, bruinhouten Christusbeeld. Daarnaast een ouderwetse Vlaamse klok met houten kast en zinken uurplaat, en verder tegen de muur nog meer richels vol met koper-, tin-, en aardewerk. In de rechterwand, tegen de hoek, een deur. Links, in de achterwand, tegen de linkerhoek, een tweede deur. Midden in de linkerwand, tussen twee klein geruite ramen, een derde deur. In 't midden van de kamer een vierkante tafel en enkele stoelen.
| |
Eerste toneel
moeder van paemel, celestine, romanie, eduard
Bij het ophalen van 't gordijn zit Eduard aan de tafel bij een lamp in een courant te lezen. Moeder Van Paemel loopt heen en weer, nu eens tot aan de haard, waar een ketel boven 't vuur hangt; dan naar de eetkast, waaruit zij borden, vorken, lepels, enz. neemt, die zij op tafel komt schikken. Links, op de voorgrond, naast een tweede tafeltje, waarop een aangestoken lamp staat, zitten Celestine en Romanie kantwerk te maken. De lezing van het dagblad schijnt Eduard erg op te jagen. Van tijd tot tijd maakt hij een driftige beweging op zijn stoel, slaakt dof een korte kreet, pruttelt vertoornd enkele
| |
[pagina 769]
| |
woorden, waarbij de vrouwen soms angstig-ondervragend opkijken.
moeder van paemel
(tot Eduard) Moar Edewoard, jongen, wa schilt er dan? Wat zit-e gij doar azue binnensmonds te babbelen?
eduard
(driftig het blad neerleggend) Z'hên op 't volk geschoten, Moeder.
moeder van paemel
(verschrikt stilstaande) Geschoten nogal! Wie dat-e?
eduard
De politie... de gendarmes!
Celestine en Romanie houden op met kantwerken. Romanie luistert aandachtig, met grote, ernstige ogen. Celestine begint opnieuw te werken.
moeder van paemel
Zijn d'r dueje?
eduard
(het blad weer opnemend) In de twintig dueje en gekwetste, woaronder verschillende vreiwen en kinders. De soldoaten worden binnengevroagd. De klasse van zeven en tachentig es al binnen en ze peizen, dat de dieë van zes en tachentig uek zal opgeroepe worden.
moeder van paemel
Och Hier, och God! de klasse van Kamiel! Os hij uek moar nie opgeroepen 'n wordt!
eduard
Hij zal zonder ienigen twijfel opgeroepe worden os de troebels blijven duren. (heftig) ... En de troebels zillen blijven duren, zuelang dat de boazen aan d'eischen van 't wirkvolk gien voldoenijnge 'n geven. (Celestine houdt nu weer op met kantwerken, maakt een kruis en begint in stilte te bidden) We zijn d'r, nondedzu, beu van, van huel ons leven lang veur 'n drueg stik brued lijk oarme sloaven te blijven wirken. We willen recht, we willen ons diel van 'tgien da we zelve moaken. En goat 't mee zachtheid niet, dan zal 't mee geweld gebeuren. We zillen der veure vechten, nondedzu, vechten tot ter dued!
moeder van paemel
Och Hiere, jongen, Edewoard, zwijgt os 't ou belieft, zwijgt! Voader zal alle menuten thuis goan komen en ge weet hoe dat hij es, newoar? Hij zoe hem kwoad moaken en 't zoe were ruize zijn. Toe Edewoard, jongen, leg gij die gazette liever wig; 't 'n zal misschien zue irg nie zijn of da ge vriest! (wijst naar Celestine) Kijk, Celestine da jong zit al nen onzevoader te lezen opdat er weer
| |
[pagina 770]
| |
vrede zoe komen. Loat ons liever allemoal nen onzevoader lezen. (Zij gaat haastig, met gevouwen handen naar de eetkast, waarop het Christusbeeld staat en zinkt er biddend op de knieën)
eduard
(toornig) Schied er uit, Moeder! (tot Celestine en Romanie) Dat er ne God van rechtveirdigheid woare, doar 'n zoen zulk gien gruweldoaden op de weireld keune gebeuren. 'k 'n Gelueve nie mier aan uldere God; d'r 'n es giene God veur d'oarme meinschen.
moeder van paemel
(schreiend) O, zwijgt! 'n lastert niet. Ge goat 'n ongeluk over ons huis roepen.
celestine
(woedend tot Eduard) Gie ketter, die ge zijt! Ons Hiere zal ou straffen!
eduard
O gij stomme kwezel, woar da ge zit!
romanie
(schreiend) Ha moar zwijgt, Edewoard, 'n loat ons nou ne kier gien ruine moaken.
| |
Tweede toneel
de vorigen, cordula
cordula
(links op, met een volle emmer melk in iedere hand) Kijk ne kier! Wa es dát hier! Woarom zit-e gulder hier te kijven en te schriemen? (Celestine begint nijdig weer te werken) Woarveuren zit-e gij doar te lezen, Moeder?
moeder van paemel
(opstaande) Ha moar da 'n es gien kijven, Kerdule; 't es Edewoard die 'n beetsen overdreven es, omdat hij in de gazette gelezen hee dat de sandurms te Gent op 't wirkvolk geschoten hên.
cordula
Geschoten!... Woarom moen die sloebers op de meinschen schieten?
celestine
(vinnig, zonder van haar werk op te kijken) Omdat 't goddeluezen en vloekers zijn, die uldere plicht nie 'n willen doen.
cordula
(met een minachtende blik op Celestine) Goddeluezen, verdomme!... Wa es da nou? Es da nou 'n reden om de meinschen dued te schieten!?
| |
[pagina 771]
| |
eduard
(tot Cordula) Ha moar Kerdule, 'n geeft ou toch de moeite niet van mee die stomme kwezel doarover te spreken. Ge weet toch wel dat da nie anders 'n kan klappen of van paster en van kirke.
cordula
Ha nondedzu! Goddeluezen! Hèt-e dan nou nog oeit g'huerd? (Zij gaat met haar emmers naar het achterhuis door de deur in de achtergrond links, en komt dadelijk, van haar vracht ontladen, terug) Ze zoen beter doen van d'oarme meinschen wa mier te betoalen veur al ulderen oarbeid, in ploatse van d'r op te doen schieten, de smeirlappen!
eduard
't Es 't gien da 'k zegge! | |
Derde toneel
de vorigen, masco
masco
(links op. Steekt voorzichtig 't hoofd naar binnen, terwijl hij iets achter de rug verborgen houdt) Pst!... Es 'r gien belet? (Allen kijken naar hem om)
cordula
(lachend) Ha!... deugniet, zijt-e doar al were? Ala toe, kom moar huelegans binnen.
masco
(glimlachend binnentredend) Schieten, zeide gij doar. (haalt een dode haas van achter de rug te voorschijn) Kijk ne kier hier. Den dezen 'n es nie geschoten en hij es er pertanGa naar voetnoot1. uek wel dued. (ontwaart Celestine en verbergt weer de haas echter de rug) Hola!... (fluit even)
eduard
G'n moet nie schouw zijn. Kom moar binnen en loat ouwen hoaze moar zien. Os de rijke hieren d'oarme meinschen doen omverre schieten, meugen d'oarme meinschen wel nen hoaze schieten.
moeder van paemel
(angstig) Joa moar, Masco, jongen, pas toch op newoar. Es 't ienen van den baron? Os hij moest weten da g'r hier mee komt, hij zoe ons doen verhuizen.
| |
[pagina 772]
| |
eduard
(nijdig schaterlachend) Ha! nondedzu! Es 't ienen van den baron!? Nen hoaze van menier den baron!? En woaraan zoedt-e da keunen erkennen, moeder, dat 't ienen van den baron es? Hoe es 't toch meugelijk, moeder, da ge nie 'n verstoat da nen hoaze an den dienen es, die hem schiet!
masco
Moar 'k 'n hè ik hem nie geschoten, zeg ik ulder. Schieten moakt al te veel laweit. Hij es in zijn dwoazigheid tegen mijne stok geluepen en 't es doarvan dat hij dued es.
cordula
(lachend) Ha! ha! ha!... O, Masco, gij zij nen deugeniet!
masco
(grappig opgewonden) Dat 't gien woar 'n es! Kijk, hij zat doar zue schuen op zijn poepken in 't midden van 'n partij eirdappels mee zijn veurpuetses zijne kop en zijn uerkes te wasschen. Azue zie! (doet, neergehurkt, de bewegingen van de haas na. Eduard, Cordula en Romanie zien hem lachend aan. Celestine werkt zonder opkijken voort) Zue, peis ik in mijn eigen, wacht 'n beetsen, 'k zal ou wa goan helpen. 'k Pakke mijn stokske, newoar?...
cordula
(hem lachend onderbrekend) Zeker nogal 'n lang stoksken, hé?
masco
(insgelijks lachend) Bah joa! bah joa! Azue nogal in de reden.
cordula
En nogal dikke uek, zeker?
masco
Lijk of ge zegt, jongedochter... Hawèl, 'k kruip azue stillekes achter zijne rugge mee mijn stokske veuruit (doet de beweging) en as 't azue huel schuene in 't midden boven zijn kopken es...
cordula
(lachend) Luept 'r hij zeker al mee ne kier tegenaan?
masco
Precies! g'hèt het gezeid. (Algemeen gelach ter uitzondering van Celestine, die nijdig voortwerkt en van Moeder Van Paemel, die bedenkelijk het hoofd schudt) Ala, kijk, 'k 'n zoe misschien nie zjuust keune zeggen of dat hij noar mijn stokske gesprongen es of dat ik 't uit mijn hand bate vallen hè; moar altijd zeker es 't dat er hij mee zijn kopke tegenaan geluepen es, en dat 'r hij van gestorven es. (Allen lachen, Moeder Van Paemel en Celestine uitgezonderd)
| |
[pagina 773]
| |
Vierde toneel
de vorigen, schiettekatte
schiettekatte
(van achter de deur links, die hij meteen half openduwt) Es 't er gien belet?
Masco springt op, gooit de haas in een der leunstoelen bij de haard en laat er zich bovenop vallen.
moeder van paemel
(angstig) Kom moar binnen.
schiettekatte
(op, met een stuk papier in de hand) Elk ne goenoavond. Es uldere Kamiel thuis? 'k Hè hier 'n papierke veur hem.
moeder van paemel
(met in elkaar geslagen handen) Och Hier, och God, sampitterGa naar voetnoot1., moet hij binnen?
schiettekatte
Hij moe morgen binnen... De broave jongens zijn were bezig mee op uldere puet te spelen in Gent.
Allen, roerloos, kijken Schiettekatte zwijgend aan; Eduard met iets uitdagends, Masco met iets spottends in de blik. Moeder Van Paemel begint eensklaps te wenen. Celestine hervat haar kantwerk.
moeder van paemel
(snikkend) Och Hiere da zijn dijngen! Och Hiere da zijn dijngen! En wij die hem hier toch zue nuedig hên!
schiettekatte
(legt het stuk papier op de tafel. Eduard neemt het op) Tut, tut, tut, g'n moet doaromme nie schriemen, Moeder Van Poamel. (met een scherpe blik op Eduard en hoger klinkende stem) Loat z'r, nondedzu, moar ne kier goed in schieten in den boel; 't zal al gauwe gedoan zijn. (tot Masco, die hij plotseling in de hoek van de haard, de benen over elkaar gekruist, ontwaart) Ah!... liefhebber van 't gebakken brued, zijt-e doar uek, joag’? Ge zit doar, nondedzu, in diene zetel lijk nen baron, mee ouw bienen over mallekoar gekruist. Ge moest er nog 'n flassche wijn bij hên en 'n sigare... A propos, keirel, ge moet oppassen, zulle! Z'hên ou weeromme zien luepen in den barons jacht en ze goan ou oppakken, zulle!
| |
[pagina 774]
| |
masco
Mij, sampitter?... Wie heet 'r mij in den barons jacht zien luepen?
schiettekatte
Da es gelijk wie. 'k Zegge da z'r ou in zien luepen hên, niet langer of van den uchtijnk nog.
masco
Ha!... 'k Hè ik doar wa konijneten weest trekken, langs de kanten.
schiettekatte
Zoedt-e gij welGa naar voetnoot1.. G'n moet gij giene lange stok mee hên om konijneneten te trekken. Past op, kerel, ge goat nog ne kier in den bak vliegen, ge keunt er op rekenen!
masco
Ha, nondedzu! 'k 'n Zal toch zeker gienen hoaze schieten mee ne stok?
cordula
Newoar?... ha da es toch om mee te lachen.
schiettekatte
Ala toe toe, jongen, zwijg moar. Ge weet wel da 'k ou kenne, newoar! en da ge mij gien konten 'n keunt ophangen. En 't es bovendien de loaste kier da 'k het ou zegge, zulle! (tot Moeder Van Paemel) Hawèl, Moeder Van Poamel, es Kamiel...
eduard
(valt hem nijdig-spottend in de rede) Sampitter... Zoedt-e gij pelzen dat da nen hoaze van den baron was, woar da Masco op loerde?
schiettekatte
He?... 't Was van eigen ienen van den baron. Ge weet gij, nondedzu, toch uek wel, dat 'r hier gien ander jacht 'n es.
eduard
(zelfde toon) En woaraan keunde dat erkennen, sampitter, as 't ienen van den baron es? An zijne steirt? (Gedempt gelach van Masco, Cordula en Romanie)
moeder van paemel
(tot Eduard) Ala toe toe, zwijgt.
schietekatte
(wantrouwig) Ah, joa joa, 't es woar, menier es socialist; 'k hoa 't al vergeten. Weet-e wat dat-e gij doet, menier Edewoard: schiet gij uek ne kier nen hoaze woar dat ik het zie. Ge zilt al gauw ondervinden woaran da g' erkent dat 't ienen van den baron es. (tot Moeder Van Paemel) Hawèl, Moeder Van Poamel, ge zilt ouwe zeune da briefke geen, newoar? en hem zeggen dat hij zonder foute morgenoavond in zijnen diepo moe zijn of dat hij anders op arrest zal vliegen. Ala, 'k goa 't ulder weinschen. Elk ne goenoavond, en de gezondheid! (Af links)
| |
[pagina 775]
| |
masco
(opspringend met de haas triomfant in de hoogte) Ha, ha! da es ienen van menier den baron! (neemt zijn deukhoed af) Dag, menier den baron. Hoe goat 't mee ou, menier den baron? (Eduard, Cordula en Romanie schaterlachen. Moeder Van Paemel maakt bedroefde en Celestine gebaren van verontwaardiging) 'n Blekt as 't ou blieft noar mij niet, menier den baron. 'n Blekt nie, zulle of 'k geef ou 'n flitterGa naar voetnoot1.. (Gooit de haas op de grond. Tot allen) Nim, eet den baron op; hij hee ulder zelve lang genoeg opgeten.
cordula
(schaterend) O, Masco, ge zijt toch nen deugeniet! Azue nen deugeniet lijk of ge gij zijt, dat 'n bestoat op de weireld nie mier.
celestine
(woedend) 't Es 'n schande! 'k Hope toch da voader hoast thuis zal komen.
masco
(lachend tot Celestine) Ha joa moar, Celestine, g'n moet gij doar nie mee in zitten, jong. G'n moet 't moar goan biechten an menier de paster os ge zonde ziet gebeuren. Hij zal ou nen onzevoader of twintig veur ons ziele-zoaligheid doen lezen en we zillen al te goare noar den hemel goan.
celestine
(verwoed, tot Masco) O gie sloeber, gie nieweirt woar da ge stoat! (Gelach van Eduard en Cordula)
moeder van paemel
Ha moar schiedt er nou ne kier uit mee kijven en mee lachen. 'k 'n Wee nie hoe da ge de kroazeGa naar voetnoot2. hèt van da te doen. Ik zoe mij duedschriemen os ik peize dat onze) ongen nou wig moet en dat er hem zueveel ongeluk kan overkomen mee al die troebels.
eduard
Hém 'n zal d'r nie veel ongeluk overkomen, Moeder. An d'oarme wirkmeinschen die moeten vechten om van den honger nie te stirven, an de dieë zal d'er ongeluk overkomen. De soldoaten zijn gewoapend mee geweiren woar da ze honderde meters verre keune mee schieten; moar d'oarme wirkmeinschen 'n hên nie anders of wa knuppels en wa stienen woarmee da z' an de soldoaten weinig of gien kwoad 'n keunen doen. En doarom zeg ik nog ne kier dat 't 'n | |
[pagina 776]
| |
schande es os ne soldoat, die toch uek moar, nen oarme wirkmeins 'n es, op andere oarme meinschen, die zijn broers en zusters zijn, durft schieten. | |
Vijfde toneel
de vorigen, vader van paemel, desiré, kamiel
(Links op, in werkkleren, met de spade in de hand of op de schouder. Desiré hinkt.)
vader van paemel
(gaat zijn spade in een hoek zetten) 't Es hier congres, geluef ik, of ruvelussie, da ze klappen van te schieten. (kijkt naar de haas op de vloer) Wa betiekent dat-e? Wie heet 'r diene hoaze hier gebrocht? (tot Masco) . Hèt-e gij da geweest, Masco?
masco
Joa ik, boas Van Poamel, da es ienen veur ou os g'hem wilt.
vader van paemel
Ge zij bedankt; we'n moen da hier nie hên. We'n zijn wij gien barons die hoazen eten; we zijn wij boerenmeinschen die roggebrued eten, en pap, en eirdappels, en somtijds ne kier 'n stikske vet virkevlies os den tijd nie ál te slecht 'n es.
masco
Joa moar, g'n moet gij hem nie betoalen, ge krijgt hem veur niet!
vader van paemel
(raapt de haas op en gooit hem kalm buiten) 'k 'n Moe hem nie hên, zeg ik ou. En weet-e wat dat er bovendien nog van 't affairen es, Masco: da es da 'k geiren zoe hên da g'hier mee gien hoazen mier in huis 'n komt, verstoat-e dat-e? Da zijn hoazen diede gij goat schieten in den barons jacht, en ik ben 't die d'r 't koleke zoe veuren bloazen os 't moest uitkomen. 'k Loat ou hier komen omda ge mee Kerdule vrijt, moar 't es op conditie da ge mij in gien moeilijkheden 'n brijngt mee mijne propretoarus, hèt-e da verstoan, Masco? 'k 'n Hè gien goeste van veur ou te moeten verhuizen, weet-e da? D'r 'n schiet van nou af an al nie veel over tusschen den baron en mij. (tot Moeder Van Paemel)
| |
[pagina 777]
| |
Hoe zit da hier, Moeder? Zoen we keunen eten? 'k Zie ze vliegenGa naar voetnoot1..
moeder van paemel
Joa joa g', Voader, ge keunt eten os ge wilt, alles es geried. Moar weet-e wa dat er gebeurd es? (schreit) De sampitter hee doar geweest mee 'n briefke veur Kamiel as dat hij morgen binne moe.
kamiel
(verschrikt) Ik?...
vader van paemel
Woar vueren dat-e, nondedzu?
moeder van paemel
Ha veur die troebels die doar nou were zijn mee da wirkvolk in Gent.
vader van paemel
Ah! nondedzu! nondedzu! nondedzu! en zjuust in 't volle van 't wirk! Ha die verdomde lege smeirlappen!
kamiel
En moet da nou direct zijn? Woar es da briefken, Moeder?
moeder van paemel
(geeft hem het briefje) Ha kijk jongen, lees gij dat-e. 'k 'n Wee ik niet wat er doar op stoat. De sampitter heet hij 't toch gezeid.
vader van paemel
(loopt gejaagd heen en weer) Ha nondenondenondedomme! En al da wirk dat doar blijft liggen. (woedend) Woarom 'n schieten ze ze van den leste kier nie dued, nondedzu!?
eduard
Wie zoen ze moeten duedschieten, voader? De rijke propretoarussen en de gruete fabrikanten?
vader van paemel
(opgewonden) Wie da ze zoen moeten duedschieten?... Ha, de sloebers, de leeggangers die nie mier 'n wille wirken, de dieë zoen ze moeten duedschieten. Da 'k ik, nondedzu, keunijnk woare, 't zoe gauwe gedoan zijn: 'k zette kanons en peirdevolk op al d' hoeken van de stroaten en 'k schoot en sloeg erin lijk de musschen.
eduard
Zue, Voader, gij die zelve moar nen oarmen boer 'n zijt, gij die zelve moar 'n zijt gelijk ne wirkmeins, ge zoedt gij op d'oarme wirkmeinschen helpe schieten?
vader van paemel
(dreigend) Joa ik, nondedzu! 'k zoe d'r zeker op helpe schieten! 'k 'n Zoe verdomme nog nie wachten... op die smeirige leeggangers!
| |
[pagina 778]
| |
celestine
Ha moar, Voader, 'n vloekt toch azue niet! Da es nou tóch te wried.
vader van paemel
Zwijg gij! Hou gij ou bezig mee ou wirk en 'n bemoeit ou mee mijn affairens niet.
eduard
(driftig) Hawèl, Voader, en ik zegge dat 't 'n schande es van op d' oarme wirkmeinschen te schieten! En 'k zegge da Kamiel ne lafoard en ne muerdenoar es os hij op 't wirkvolk durft schieten!
moeder van paemel
(tot Eduard; smekend) O, Edewoard, os 't ou belieft...
vader van paemel
Van 't wirkvolk! Wie spreekt er van 't wirkvolk! 'k Spreke van de sloebers en de leeggangers die nie 'n wille wirken!... Van de dieë spreek ik, (met een uitdagende blik op Celestine) nondedzu!
eduard
Voader,... die meinschen zijn in wirkstoakijnge gegoan omda ze nie genoeg 'n wonnen om d'r van te leven, terwijl de rijke fabrikanten en de gruete propretoarussen nie 'n weten wa gedoan mee 't geld dat d'oarme wirkmeinschen veuf ulder verdienen. Die meinschen 'n vroagen nie beter as van te meuge wirken, moar z'n willen nie uitgehongerd worden om veur ulder miesters schandelijke fortunen bijeen te zoamelen. Ik weet er van te spreken. Ik wete wat da oarmoelijen es. Z' hên mij van mijn wirk beruefd omda 'k veur mijne sloavenoarbeid drij centimen per ure verhueginge van luen durfde vroagen. Z' hên mij in d' oarmoe gesmeten, z' hên mij gedwongen om hier in ulder huis om 'n stik brued te komen bedelen... terwijl da Zenobie en heur kinders in heur eigen huis moesten goan bedelen... hawèl, Voader, 'k zoe ne kier wille weten wat dat-e gij zoedt doen os den baron ou azue in d'oarmoe dompelde, os hij ouwe pacht dee opsloan tot da g' hem nie mier betoalen 'n keunt, os hij ou uithongerde, os hij ou dued dee wirken veur 'n luen, woar da ge nie mier van bestoan 'n keunt?
vader van paemel
Wa da 'k zoe doen? Wirken zoe 'k doen, es 't hier niet, dan elders. Moar wirken, nondedzu! tot da 'k 'r bij valle, en nie leeg luepen, lijk of ge gij wél gedoan hèt. Spiegelt ou ne kier aan Desiré, dienen duts van ne jongen mee zijn gebrekelijk bien. Dat es ne wirker! G'n zilt den dienen, nondedzu, nie leeg zien luepen, leegganger woar da | |
[pagina 779]
| |
ge zelve zit!
eduard
(driftig opstaande) Ik, Voader! Ik, ne leegganger?
moeder van paemel
(schreiend) Och Hier! 'n kijft toch niet! D'r es hier al droefheid genoeg in huis.
vader van paemel
(tot Eduard) Joa gij, ne leegganger! ne leegganger! Dat-e giene leegganger 'n woart zoedt-e hier al drij weken zitten zonder iets te doen? Zoedt-e nie liever...
eduard
(hem driftig onderbrekend) Voader, gij weet gij huel goed da 'k ik van den boerenoarbeid gien verstand 'n hè, omda 'k het noeit gelierd 'n hè. Gij weet gij huel goed da nen ijzergieter gienen boer 'n es, en dat-e gij zelve rue mier verstand 'n hèt van mijn wirk as dat ik verstand 'n hè van 't ouwe.
moeder van paemel
Och Hier! as 't ou blieft, as 't ou belieft! Och Edewoard jongen!
vader van paemel
Nien ik... 'k 'n Hè d'r gien verstand van; moar 'k 'n ben nondedzu bij ou nie kome scheuën uek! 'k Gijnge nog liever stront roapen!
eduard
(woedend opspringend) Zue, Voader, ge verwijt mij 't beetsen eten da ge mij in d'oarmoe hier gegeven hèt! (stapt driftig naar de deur toe) 't Es goed. 'k Zoe nog liever van honger craveren of hier nog 'n bete brued te vroagen.
moeder van paemel
(houdt Eduard vast) O nien, Edewoard, jongen, o nien, tien, 'n goa toch nie wig!
eduard
Wig, Moeder!... Of 'k wig goa! (algemeen rumoer en stemmengeluid)
cordula
(driftig en huilend) Ha, Voader, woarveuren moet-e gij Edewoard da verwijten! Zijt-e nie beschoamd?
vader van paemel
(tot Cordula) Wilde gij ne kier ou smoel houên, joa g'! Doar 'n es hier niemand die mij iets te commenderen hee, weet-e gij dat-e?
eduard
(worstelt zich uit Moeder Van Paemels omarming los) Nie, nie, Moeder, 'k goa wig! 'k goa wig! Rechte were noar mijn kameroaden, die vechten veur ulder leven.
moeder van paemel en romanie
(tegelijk hevig schreiend) O, Edewoard, as 't ou belieft, 'n goa toch nie wig!
vader van paemel
Tut, tut, tut! Loat hem moar goan, en | |
[pagina 780]
| |
da z'r moar op 'n schieten. Hij 'n zal giene voet uit zijne wig zijn.
moeder van paemel en romanie
(snikkend) O!... O!... O!...
Celestine blijft zenuwachtig doorwerken zonder op te kijken. Kamiel staat roerloos recht tegen de schoorsteenmantel geleund. Desiré loopt gejaagd hinkend heen en weer.
eduard
(tot Kamiel) Kamiel... 'n schiet op de wirkmeinschen niet, want ge zoedt op ouw eigen broere keune schieten!
vader van paemel
Kamiel zal zijn plicht doen. Hij zal doen wa da zijn euverheden hem commenderen.
moeder van paemel
Oo!... Oôôô!... Oôôô!...
cordula
(woedend tot Vader Van Paemel) Zue hij moe zijn eigen broere vermuerden!?...
eduard
(duwt zacht Moeder van Paemel terug) Loat mij goan, Moeder, op ou 'n ben ik nie kwoad. (gaat naar de deur links. Tot Kamiel, terwijl hij heftig op zijn borst slaat) Kamiel!... ik zal op den ieste rang stoan van de wirkstoakers en 'k zal ou erkennen. Schiet boven d' huefden, Kamiel! 'n Schiet op ouw eigen broere niet! (Plotseling af, door de deur links)
moeder van paemel
(valt snikkend tegen de gesloten deur) Oôôô!... Oôôô!... Oôôô!...
vader van paemel
(ruw) Ala, Moeder... es da spel hier hoast gedoan? Keunen w'eten? (Zet zich met een ruk op een stoel aan de tafel)
moeder van paemel
(snikkend) Joa g'; 't es geried.
Allen komen om de tafel zitten, terwijl Moeder Van Paemel een schotel van de haard neemt en hem opdist.
gordijn
|
|