Verzameld werk. Deel 6

De idylle

Ik ken niets mooiers op de wereld, dan de verrukkelijke streek, die zich uitstrekt tussen Carcassonne en Lourdes, langs de groene heuvelen en dalen van ‘l'Ariège’.

In Carcassonne had ik willen beeldhouwer zijn, om in somber bazalt de tragische grootsheid van de oude ‘Cité’ uit te beelden. Hier zou ik willen schilder zijn, om in tere kleuren en lijnen de innige bekoring van dit pastorale land terug te geven.

Het is er een en al zacht-herderlijke poëzie. 't Is er het land der mensen en der dieren, in volkomen harmonische gemeenschap met elkaar en met de schone, frisse weelde van de natuur.

O! die ossenspannen, die men onophoudend tegenkomt! Het zijn fijngebouwde, lichtgrijs-of-lichtgemskleurige

[p. 266]

beesten, met grote, wijze, zacht-donkere ogen, als de mooie ogen van een mooie vrouw. Zij hebben niet die domme, lompe uitdrukking van onze koeien, zij hebben iets pensiefs en menselijks, 't zijn wezens van ras en traditie, als de bijbelse dieren uit het Oude Testament.

De leidsman loopt vóór het gespan, recht, mager, met zijn blauwe, platte, Baskische muts op één oor, een lange, dunne roede in de hand. Hij is als een professor die les geeft, hij keert zich even naar zijn beesten om, maakt een trage beweging met de roede en het gespan gaat langzaam-schommelend naar rechts, naar links, daar waar het wezen moet.

De beide ossen zijn met hun horens door het jukhout aan elkaar gebonden. Een grijze schapenvacht hangt als een bundeltje vals haar laag op hun voorhoofd, hun mooie peinzersogen staren van daaronder dromerig vóór zich uit en uit hun mond kwijlt een lang, dun straaltje slijm tot op de grond. Hun ietwat tot elkaar geneigde koppen schijnen heimelijk een bedaard gesprek te voeren:

- Heb jij begrepen wat de baas verlangt?

- Jawel; en jij?

- Ik ook.

- Goed; laten we dan maar heel kalmpjes doorstappen. Als 't moet zal de baas wel met zijn stokje waarschuwen.

En dood, dood-langzaam verdwijnt het stil gespan over de zacht-groene heuvelen, de man voorop, de wagen erachter, terwijl zich aan de horizon, onder de blauwe lucht, het prachtscherm van de besneeuwde Pyreneeën, als een reuzengrens van ongeëvenaarde heerlijkheid tussen aarde en hemel uitspreidt.

't Is een gezegend land en het wekt geen verwondering, dat zigeuners en chemineaux het tot hun Beloofde Land schijnen te hebben uitverkoren. Hoeveel hebben wij er reeds gezien van die bekende karretjes: een mager paardje in 't lemoen, een schurftige hond onder de bok, en daar binnenin een gekrioel van bruine gezichten en halfnaakte boezems, terwijl, om het gespan heen, enkele bengels in lompen rondlopen, opdringerig en vinnig schooiend, en dadelijk obsceen uitscheldend, als ze hun zin niet krijgen? Hoeveel van die heerlijke land-

[p. 267]

lopers, zoals ze alleen en uitsluitend in Frankrijk bestaan, fier en eenzaam, echte vrijheidsvogels, poëten van de grote weg, komend en gaande zonder zich ooit ergens, al was 't maar voor één enkele, vaste, kalme dag te willen vestigen, onverschillig voor honger, koude, warmte, en hun ganse aards bezit in een pakje op de rug dragend?

Zie, daar zit er weer één, op die zachte grasberm, onder de schaduw van een boom, met een prachtig vergezicht over de zilvertoppen van de Pyreneeën. Dáár, bij dat heerlijk tafereel, en niet elders, heeft hij willen zitten om te lunchen. Hij eet een groot stuk droog brood met witte kaas en hij drinkt rode wijn uit een halfvolle fles; en, aangezien hij toch wel een uurtje tijd mag verliezen... leest hij zijn krant. Want de Franse chemineau is geen dom en ongeletterd wezen; hij interesseert zich voor de dingen, hij heeft een politieke opinie, hij is een poëet.

Mijn dames zijn door 't schouwspel getoucheerd. Zij smeken mij om even op te houden; zij willen met die man eens spreken. Ik houd op.

- Monsieur, est-ce bien la route pour Lourdes, s'il vous plait? vraagt een van mijn dames.

Als een ridder, met zijn groen-verkleurde deukhoed in de hand, is de chemineau dadelijk opgestaan.

- Le chemie pour Lourdes, madame, ah! je ne suis pas du pays, je ne pourrais pas vous dire...

Hij komt naar ons toe, legt familiaar een hand op de wagen, kijkt ons allen om de beurt met ogen vol openhartigheid en haast vol deelnemende bezorgdheid aan, herhaalt opnieuw, emfatisch:

- Ah, je suis tellement au regret, madame, vous comprenez, si je pouvais vous renseigner, mais vraiment, je ne puis pas... Là-bas, peut être, à cette ferme, on pourra vous dire... mais vraiment...

't Gezicht van mijn dames begint vreemd te vertrekken. Zij bedanken de man, een opkomende lachbui bedwingend, en vragen mij om door te rijden. Heel, heel langzaam zet ik weer in gang.

- N'est-ce pas, madame, vous comprenez bien, si j'étais du pays je ne manquerais pas... klinkt achter ons de stem van de

[p. 268]

man, die, óverbeleefd, met ons meeloopt.

- Oui, oui, monsieur, merci bien, merci bien, hoor ik mijn dame met benauwd-hikkende stem antwoorden. En, tot mij, kort, kras, gebiedend:

- Maar rij toch door, ik kán niet meer!

De wagen heeft geen haast, blijft dood, dood-langzaam voortkuieren.

- Ah! je vous assure, madame, que je suis désolé, mais certainement, là-bas, à cette ferme... ratelt aldoor de dienstvaardige stem.

Met een stille glimlach kijk ik even om. Mijn dames zien purper, de zakdoek op de mond gepropt, de schouders schokkend, de ogen vol tranen. En steeds blijft de chemineau de kalme gang van de auto volgen, hoed af, de ogen vol meewarige belangstelling, aldoor, met onverstoorde overtuiging, weer herhalend:

- Ah n'en doutez pas, madame, si je savais...

Mijn dames huilen. Zij kúnnen zich niet meer inhouden; de proesttranen springen uit hun ogen en biggelen over hun wangen, zij wringen zich heen en weer en kreunen het uit. Zij smeken mij klagend om toch in godsnaam door te rijden, en eensklaps krijgt er een 'n soort van crisis, hoestend, proestend, stikkend, de adem afgesneden, terwijl de stem steeds achter ons blijft galmen:

- Mais là-bas, à la ferme, ah, oui, assurément...

Wij zijn óp. Ook mij wordt het ineens te machtig; ik zie niet meer van 't lachen, ik kan mijn stuur niet meer vasthouden, ik breng mijn wagen op de zijkant van de weg en ‘là-bas, ah, oui, assurément, à la ferme’ moet ik even stilhouden om ons allen uit te laten blazen.

O! die Franse chemineaux, die Don-Quichotten, die heerlijke poëten van de vrije, ruime weg!