|
| |
| |
| |
XIV
Het waren dan ook geen vermakelijke uitgangen. Eerst van al werd bij de leden aangeklopt. Van 't ogenblik dat mijnheer Bleijer, om zijn deftig voorkomen in het salon geleid, de lijst uithaalde voor de persoon, die hem te woord kwam staan, was het verbazend, hoe het aangezicht van de op rantsoen gestelde versomberde:
- Une liste, oui, mais pour qui? met het papier in de hand, de geest op zoek reeds naar een uitvluchtsel.
- Pour M. Verpeusse, le président d'honneur de votre Club, antwoordde de advocaat. - Verpeusse, l'inventeur.
Men bood hem niet eenmaal een stoel aan.
- C'est toujours souscrire, ça devient embêtant. Main'nant c'est pour ceci, alors c'est pour cela. Je ne suis pas servi avec ça.
- Il s'agit d'un cas spécial, un président n'est pas le premier venu; un inventeur non plus.
- 't 'n Zoe moar da mier aan mankere, da ge 't veur elkendien moest doen.
Meneer Bleijer glimlachte eens onder zijn uitgerafeld snorbaardje, niet wetend wat te antwoorden; uiteindelijk:
- Allons, monsieur, un bon mouvement, vous êtes connu pour votre générosité.
- Génerosité, génerosité, contre quand vous savez encore quelque chose! met schijnbaar misnoegen gezeid en inwendig gestreeld door de vleierij nochtans:
- Allo, ça ne pique pas là-dessus; en de aangevallene tekende 10 francs, payé.
Meneer Bleijer had een grote linnen beurs mee, waarin het geld klinkend neerviel.
In een ander huis was het, tegen de avond reeds, de dame die opendeed, en hem wantrouwend de ingang versperde, in ste- | |
| |
de van plaats voor hem te maken:
- Ne wijnkuupman zeker, woarom toch 'n verbiedt de politie niet, dat al die rondlupers hule doagen aan d'huize belle! dacht ze.
Meneer Bleijer maakte een sierlijke buiging, met het papier uit de vestzak gehaald:
- Madame, j'ai l'honneur de vous présenter la liste de souscription pour le monument funèbre de M. Verpeusse.
- Monsieur, je ne connais pas de Verpeusse, met een beweging om hem buiten te dringen.
- Comment, madame! votre mari fait pourtant partie de l'Eetmans-Club dont M. Verpeusse était président d'honneur.
- O, Verpoest! Est-ce que celui-là doit aussi avoir un monument main'nant?
- Certainement, madame, tous les membres souscrivent, avec enthousiasme, je vous assure. C'était, vous l'ignorez peut-être, un inventeur de grand mérite.
- Et qu'est-ce qu'il a inventé tout?
- Il venait d'obtenir un brevet pour la combustion complète de la houille.
- Ça m'est égal, je ne suis qu'une femme, je ne connais pas ces choses, moi; je ne suis pas contre souscrire, mais je ne sais pas si mon mari sera pour; je ne l'ose pas prendre sur moi.
- Eh bien, madame, je reviendrai un autre jour; en weg was hij, met een haastige, stille duw van de deur achter zich.
Er waren huizen, waar de aangetaste inschreef zonder een enkel woord te spreken, zich beperkend tot het tonen van een gezicht als een donderwolk. Andere, waar de som van tien frank op de helft werd gebracht. Soms ook, maar zelden, stortte men het geld met een beleefd, zo niet een vriendelijk woord, als een onontkombare belasting, waartegen niet was op te staan.
Een van de bijzondere vrienden vah de te vereren man, wie de lijst werd aangeboden, sprak goedmoedig, doch met een zweem van ironie:
- Je veux bien souscrire, ça ne vient pas à quelques francs près, et puis, Jan Verpoest 'n was giene kwoaje vent, verre van doar. 'k Hè 'k ik hem van jongs af aan gekend. We woare
| |
| |
kameroate; eh! m' hên soamen op de schoolbanke gezeten in den Ecole Moyen. Hij was de loaste van de klasse. Hij 'n hee nuunt gien iene prijs behoald; azu 'n kwoa liere. 'n Goed herte, moar nie intelligent, dát 'n was hij nie. Hij 'n hoa gien memore-n uuk.
- Il n'est pas donné à tout le monde d'être intelligent, et d'avoir de la mémoire, meende mijnheer Bleijer, deze waarheid als iets heel nieuws verkondigend.
- Er worde tegewoordig veel monumente gezet, sprak hoofdschuddend de aangevallene. - En wete gij woarom: allez, zeg mij ne kier: pourquoi? Wat hên al die manne zu buitengeweuns gedoan, weet het gij?
- Non, monsieur.
En de andere hernam:
- Leg ne kier uw lijste-n op 't Stadhuis, et mettez une annonce dans les journaux, wa zoede peize, dat er zoe gebeure?
- Monsieur, je suis persuadé que personne n'irait souscrire, antwoordde de ondervraagde met een fijne glimlach.
- Wel gesproke, gij zijt ne kadee, gij! en Bleijer kreeg een vriendelijke klop van verstandhouding op zijn rug.
Hij vertrok daarenboven met een milde gift.
Sommigen tekenden in voor een spotprijs, vernederende aalmoes aan de omhaler.
Een enkele weigerde vlakaf:
- 'k Hè genoeg van al da rondlupe mee lijste, 't 'n es tegen u nie, meniere, want ge 'n hèt mij nuunt gie struud in mijne wig geleid; moar 't es er mee uit in princiep, 'k 'n tiekene veur niets of veur niemand mier in en 'k 'n steke mijnen drapeau uuk nie mier uit, er mag al gebeure wat dat er wilt, ne primus in de gebuurte, of ne prinse of wa wete 'k ik al, die in de stad komt.
Dit belette niet dat de inzamelaar 's avonds met een ronde som terugkeerde.
Vol opgewekte moed, al stouter en stouter geworden, deed hij de volgende dagen zijn bezoeken in de buurt van madame Verpoest, geen enkel huis voorbijgaand.
Meneer Verpoest was, met de vernieuwde inrichting van de dekenijen, juist voordat de beroerte hem trof, deken van zijn gebuurte gekozen en, ofschoon hij nooit die erepost in wer- | |
| |
kelijkheid had bekleed, deed de omhaler deze waardigheid gelden, overal waar hij zich aanbood.
- 't Es veur ulderen dekene, madame.
Hij sprak nu meestal Vlaams.
- W' 'n hên wij gienen dekene, 'k 'n hè nuunt van gienen dekene hure spreken en 'k weun hier al twintig joar in de gebuurte.
- 't Es percies da, madame, menier Verpoest was juust dekene gekoze, als hij die geroaktheid kreeg, hij 'n hee de fonctie nie keune beklien, den oarme man.
- Tons 'n verstoa 'k nie, meniere, woarveure...
- Och, madame, hoe wilde azu iets refuseren aan 'n ouwe gebuur.
- Ne frank onder of bove 'n zal mij nie oarm of nie rijke moake, doar zie, meniere, in godsnoame.
Aldus ontmoette de verzamelaar van allerlei:
Tegenzin, schuchterheid, onwil, aarzeling, weigering, gierigheid, goede wil, alles kwam hij tegen.
De som was ditmaal niet beduidend, maar de familieleden Verpoest, op de hoogte gebracht van de toestand der omhalingen, waren toch zoet en diep ontroerd.
Zulk een algemeen wedijveren met huldebetoon!
Wat moest de ontslapene liefde en achting hebben verworven van zijn bondgenoten, van de vrienden en de buren!... Rechtstreeks ook ondersteuning eisen van de familieleden? dat was de vraag, die in de Club werd gesteld.
Dat ging niet.
Doch mijnheer Carbonnelle gelastte zich evenwel met de kiese taak om onbewimpeld de belanghebbenden op de proef der vrijgevigheid te stellen.
Hij vond madame Verpoest alleen thuis en, na wat over 't een en 't ander te hebben gesproken, kwam hij met zijn opdracht voor de dag.
Voorzeker, er was veel omgehaald, elk had zijn plicht en meer dan zijn plicht gedaan... maar er was nog veel te kort voor iets deftigs, iets waardigs van de overledene, volgens zijn stand.
- Madame, zei hij, - je pense que votre intention était bien de consacrer une bonne somme à un monument funéraire
| |
| |
pour votre cher mari.
Niet begrijpend, waar hij heen wilde, liet ze zich vangen in de strik:
- Ouais, mossieur Carbonnelle, nous n'y aurions pas regardé.
- Je le savais bien, je l'ai bien dit à mes amis du Club.
- Je ne suis pas une bradeuse, ils disent même que je suis avare, mais pour mon brave mari je ne l'aurais pas piqué étroit.
- Eh bien, madame, ge moet bijsprijnge.
En zij, verschrikt, heel goed begrijpend, thans:
- Hoe verstoa 'k da, menier Carbonnelle?
- Il faut suppléer ce qui manque.
- Als we wij da zelve moete betoale, dat 'n es tons gien oardigheid of gien iere mier.
- Toet, toet, madame, d'iere-n es de zelfde, moar de nudige som 'n es nie bereikt.
- Moak het volgens ulder krank vermeuge; als 't wa betiekent es 't genoeg.
- Madame, luister ne kier goed, ge zijt 'n redelijk meins: om doar iets te moake da van den oarme trekt, nie, madame, doarveure respectere we onze president en onze Club te vele. Hij scheen misnoegd. Hij was volstrekt niet van plan geweest de weduwe rechtstreeks te bestormen. Hij zou het ongepast hebben geacht, had iemand hem die boodschap willen opdringen; en nu was het toch gebeurd. Hoe? Waarom? Hij wist het niet. Maar de tegenstand maakte hem korzelig en hij bedong zijn pleit als een advocaat op neutraal terrein.
- Nous devrons donc y renoncer, zei hij, schijnbaar moedeloos, om haar op de proef te stellen.
- Combien y a-t-il trop court? vroeg ze, door een dubbele vrees bevangen: het ontsnappen van het eerbewijs, het ontsluiten van haar beurs.
- Il nous faudrait encore mille francs, zei hij, heel stil.
- Meill francs! Duzend franks! riep ze luid, met de twee handen op haar knieën pletsend. - Duzend franks, leg ze mij doar! Morgen en acht doage! besloot zij grappig haar weigering.
- Zij ne kier raisonnoabel, madame, in geval dat de Club ervan afziet, zal 't 'n grute opsproake geve, en ge zul gij toch
| |
| |
veur duzend franks aan u bien zijn, want ge moet het tons alliene betoale. Vous serez qu'à même quitte de votre argent. Deze kant van de zaak was aan haar beschouwing ontsnapt. Hij zag dat hij veld won, dat ze aarzelend wankelde; dat bemoedigde hem:
- Sans compter que cette manifestation sera une fameuse réclame pour votre commerce. Votre nom figurera dans les journaux et comme ça toute la ville saura que vous faites dans les charbons.
- Et dans les cokes, volledigde zij.
- Et dans les cokes, comme de juste, was zijn echo.
- Geluufde gij woarlijk da we doarbij zulle profitere, menier. Carbonnelle?
- Of ge! A qui le demandez-vous?
- Hawèl, 'k 'n wil er nie langer op chipoteire, je ne veux pas me laisser connaître à ça. Tiekent ons in veur vijf honderd.
- En nog zuvele bij, madame.
Op dit ogenblik kwam Julien binnen op zijn bezoedelde pantoffels, de pet op 't hoofd, de pijp in de mond.
- Eh bien, comment va-t-i? vroeg meneer Carbonnelle op een toon van rouwbeklag.
- Très bien, opperbest, was het kalm antwoord, in de onthutsende vergetelheid van het nog zo onlangs geleden verlies.
- Opperbest, selon les tristes circonstances, verbeterde de bezoeker.
- Naturellement, hernam de ander, zich bezinnend, - mais on doit se faire une raison, en hij haalde de schouders op.
- On l'a pas comme on veut, zei madame Verpoest; en dan ineens:
- Pensez une fois, Julien, M. Carbonnelle vient là dire qu'i a de l'argent trop court pour le monument, si on veut faire quelque chose de pas inconvenant et je ne sais tout quoi, mee ien woord: i dit, da we moete bijsprijnge.
- Sprijng bij, zei Julien kortaf.
- Koke moe koste, glimlachte meneertje Carbonnelle met een gestreeld gevoel van overwinning.
- We zulle 't nie hên veur nen appel en een ei, jonge.
- Hoevele?
- Duzend blekskes.
| |
| |
- Geef duzend blekskes. Pere hee wel zuvele veur ons gedoan. Zijn stem verkropte, iets waarover hij zich schaamde, het verbergend achter een kuch.
Ook zijn moeder was bewogen.
- Menier Carbonnelle, zei ze, - doe gij gelijk het zijn moet. Tiekent ons in veur duzend, moar 't es goddore toch 'n grute somme, ge weet het gij uuk wel.
- Joa 't, joa, joa 't, 'k 'n zegge nie 't controarie, doar zijn er vele die dat in uldere zak nie 'n hên als ze noar de kirmesse goan, moar we zullen 't nie meedroagen en ne meins 't stirft toch moar iene kier.
- 't Es percies dát, doar zit het hem in, zei Julien, die zelden zulk een lang gesprek gehouden had.
En meneer Carbonnelle vertrok, zich de handen wrijvend, jubelend over de onverwacht goede uitslag van zijn onderhandeling, fier die aan de leden van de Commissie te kunnen mededelen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd