Verzameld werk. Deel 3

[p. 634]

LIV

Twee dagen later, - 's zondagsochtends, - was Allewies daar werkelijk met een ‘piedesiekel’ in plaats van een rijwiel en Eulalietje zat naast hem in de ‘schietekar’!

- Hoe durfde toch! Hoe durfde toch!? riep Uleken met in elkaar geslagen handen.

- Woarom niet? lachte hij. - Wilde ne kier 'n endeken meerijen?

Uleken sloeg haar handen in de hoogte, en vluchtte van schrik in huis.

- Menier Santiel es doar toch zue kwoad veuren! jammerde zij, toen Allewies en Eulalietje haar naar binnen gevolgd hadden.

- Zue kwoad! Woarveuren! Wa goat hem dat aan? riep Allewies uitdagend. - Os ik mijne pacht betoale en mijn hofstee goed oppasse, ben ik toch zeker wel liber van verder te doen wat da 'k wille!

- Hij es zue van den ouwen tijd!, zuchtte Uleken. - Hij es hier geweest om over ou te kloagen. 'k Vrieze dat hij ou zal doen verhuizen.

- Dat 'n kan hij niet: 'k hè de wet veur mij! riep Allewies onbeschroomd. - We 'n zijn gien sloaven mier lijk vroeger, tante!

- We 'n doen wij doar toch niemand gien kwoad mee! zei Eulalietje op haar beurt.

- 'k 'n Wee nie van woar da ge 't geld hoalt; hij zal uldere pacht opsloan! jammerde Uleken.

- Dá zillen w' afwachten! antwoordde Allewies ongegeneerd.

Zij lieten de ‘piedesiekel’ voor Ulekens deur staan en gingen naar de mis. Vlak bij de kerk stond meneer Santiels luxe-auto ook te wachten. De Waalse chauffeur, in livrei achter 't

[p. 635]

stuurrad, keek met een spotlach van minachting naar Allewies' vervoermiddel. Maar toen de mis gedaan was en de mensen in drommen buiten kwamen, ging alle belangstelling naar de ‘piedesiekel’, terwijl haast geen mens notitie nam van de mooie auto, waaraan men reeds gewend was. Meneer Santiel en ook zijn zoon zagen er woedend uit, en praatten even druk met de chauffeur, die uitleggingen scheen te geven. Mevrouw Santiel was dadelijk in de pracht-limousine verdwenen zonder de ‘piedesiekel’ een blik te gunnen.

Een dichte groep nieuwsgierigen stond om Ulekens deur geschaard en staarde met belangstelling naar 't kleine mekaniek.

- 'k Zoe ik doar uek willen inzitten! riep Fietriene opgewonden.

- Wilde ne kier? vroeg Allewies.

- Joajoa ik; veur 'n kurt endeken.

- Moar Fietriene toch! Hoe durfde gij? riep Irma ontdaan.

- 't Es wel da Marzelien nog nie thuis 'n es. Ge 'n zoedt nie meugen!

- 'k Goa 't doen ier dat hij hier es! gilde Fietriene. En meteen stapte zij in de ‘schietekar’.

Allewies zette de ploffende motor in gang en zacht stak hij van wal. De kijkers stoven lachend uiteen en meteen zagen zij boven het ding een klein, geel vlaggetje met zwarte leeuw wapperen, dat zij eerst niet gemerkt hadden. De ‘piedesiekel’ zwenkte sierlijk over 't kerkplein, juist op het ogenblik dat meneer Santiel ook met zijn limousine vertrok en 't was als een keffertje, dat het rijtuig van mijn meester achterna blaft. Maar Allewies gaf gas en als een orkaan, het vlaggetje strak gestrekt, kwam hij voorbij Ulekens huisje geraasd. In een oogwenk was hij buiten zicht en men hoorde hem achter de tuinen ploffen.

- Ho, da es toch 'n dijngen en da geluw drapeautje doarop! Wa zal menier Santiel toch kwoad zijn! zuchtte Uleken.

- Maar juffrouw Eulalie... de leeuwenvlag, onze schone Vlaamse vlag is toch geen schandevlag! klonk eensklaps, uit de groep toeschouwers, de deftige stem van meester Lauwereyns.

- Joa moar, 'k voag ik doar mijne rok aan. 'k Zeg ik dat hij da veel beter nie 'n zoe doen! bromde Uleken ontstemd.

[p. 636]

- Wel, dat vind ik toch zeer overdreven, juffrouw Eulalie! weerlegde de meester.

- Tuttuttut, 'k 'n ben ik gien juffrouw; 'k 'n ben ik moar 'n boerenmeins en 'k zeg ik da we mee onz' hieren moeten overienkomen, pruttelde Uleken.

- Vrijheid, blijheid; en in Vloanderen Vloams! klonk eensklaps een luide stem uit de menigte.

Verbaasd keken de mensen op. Daar stond een groepje jongelui met strakke gezichten en vreemd-schitterende ogen. Enkelen waren uit het dorp; anderen behoorden tot naburige dorpen; nog anderen waren onbekenden en zagen er uit als stedelingen. De meesten droegen volle baarden. Waar kwamen ze vandaan en hoe waren ze daar ineens zo talrijk! En wat hadden ze daar allen in hun knoopsgat? Een geel, metalen schijfje, waarop, in miniatuur, een zwart leeuwtje stond geprent!...

Daar kwam de ‘piedesiekel’ weer aangeraasd, met Fietriene in de ‘schietekar’, die in de razende vaart met beide handen haar hoed op het hoofd moest vasthouden. En eensklaps, alsof zij uit de grond was opgerezen, werd in de groep van de vreemde jongelui een enorme leeuwenvlag ontplooid en klonk hartstochtelijk, uit dertig kelen tegelijk, de heldenzang:

Zij zullen hem niet temmen
De fiere Vlaamse leeuw...

De mensen keken op, met ronde ogen van verbazing. Wat was er? Wat gebeurde er? Zo plotseling! Zo onverwacht! De ‘piedesiekel’ hield voor 't huisje stil en meteen steeg een gejuich op, oorverdovend, met armen wuivend in de hoogte. - Leve Allewies! In Vlaanderen Vlaams! Wat Waals is vals is! En dan weer het hartstochtelijk-dreunend gezang:

De tijd verslindt de steden,
Geen tronen blijven staan,
De legerbenden sneven,
Een volk zal niet vergaan.
De vijand trekt te velde

[p. 637]

 

Omringd van doodsgevaar;

 

Wij lachen met zijn woede:

 

De Vlaamse leeuw is daar.

 

Zij zullen hem niet temmen,

 

De fiere Vlaamse leeuw...

De mensen stroomden toe, omringden de zangers om hun vaandel geschaard, waarvan een blonde reus met volle baard en schitterende blauwe ogen de stok krampachtig hield omkneld. En een tweede man - een bleke zwartharige - sprong boven op een stoel, die uit een herberg was gehaald en hield daar in de open lucht een geestdriftige redevoering.

De mensen luisterden met open mond. Wellicht begrepen zij niet goed al wat gezegd werd, maar zij ondergingen een gevoel van meeslepende kracht, die hen opzweepte en vervoerde. Meester Lauwereyns stond naast de spreker en knikte aanhoudend en goedkeurend. Meneer de onderpastoor Spilthoorn liep gejaagd achter de groepen heen en weer.

Een schok door het gedrang!... Daar kwam in haast de dorpsveldwachter met getrokken sabel, gevolgd door de luxeauto van meneer Santiel, die rechtsomkeer had gemaakt. Meneer Santiel steeg uit, vuurrood en hinkend, en gilde, dreigend met zijn stok:

- Schei uit! Ik verbied het, in name van de Wet!

Een ogenblik doodse stilte. De spreker onderbrak zijn rede en keerde zich, steeds overeind staand op zijn stoel, tot de kasteelheer om.

- Uitscheiden! Ik verbied het in name van de Wet! herhaalde deze woedend.

De bleke man met donker haar glimlachte kalm en wendde zich tot zijn kameraden om. Doodse stilte heerste een ogenblik; de gezichten van de menigte stonden verstard. Men zag de doodskoptronie van Marzelien als een rechtopstaand lijk tegen de muur.

- Vrienden... moet ik...? vroeg de bleke man.

- Neen! Neen! klonk het woest; en de blonde reus stak zijn vaandel nog hoger in de lucht.

- Weg met dat ding! Ik verbied het! gilde meneer Santiel. Een tiental mannen sprongen met gebalde vuisten naar hem

[p. 638]

toe. Hun woede-ogen laaiden in zijn ogen. Hun monden scholden.

- Papa! Papa! Laisse cette crapule! Maman est affolée! gilde de zoon vanuit de auto.

De redenaar sprong van zijn stoel. - Weg! riep hij op zijn beurt tot meneer Santiel. - En weg met de auto! Mannen, komaan!

't Was als een vloed, die kolkt en stroomt. Meneer Santiel en zijn veldwachter werden onweerstaanbaar teruggedrongen en de auto zelf werd met de handen achteruit geduwd.

- Marche arrière! Marche arrière! riep de donkere man gebiedend tot de lijkbleke chauffeur, die angstig-sidderend zijn hefboom en stuurrad bewoog. En de zwarte menigte duwde en deed de auto om het kerkplein heenzwenken. De dorpelingen stonden er verstard van schrik naar te kijken. 't Gebeurde als in een droom, als in een nachtmerrie. De motor werd aangezet, de auto verdween onder gebrul en hoongelach en de spreker beklom weer zijn gestoelte...

Snikkend, buiten zichzelf van ontzetting, kwam Uleken naar de mannen toegesneld:

- Zijde gulder nie beschoamd, azue 'n laweit te moaken; en mee dien geluwen drapeau! 't Es 'n schande! 'n Schande! We zillen d'r veuren moeten verhuizen!

De bleke man, die alvast weer aan 't spreken was, bond in en neigde tot Uleken.

- Juffrouw, riep hij driftig, - ik verbied u onze vlag te beledigen!

- 'k 'n Verstoa ulder hueg Vloams niet; ge zijt 'n bende zotten! riposteerde Uleken.

Marzelien, de wijze man, kwam verzoenend in het midden. - Ge zijt te geweldig, meniers! zei hij bedaard tot de hoofdman. - Da es almoal wel en goed van hier te komen manifesteren; van hier goade gulder elders en we 'n zien ulder nie mier. Moar wij, die hier blijven, krijgen de vloage os ge gulder wig zijt. Zij moar zeker, da Allewies morgen of overmorgen zijn verbod zal hên om te verhuizen.

- Wie is zijn eigenaar? vroeg de spreker opgewonden.

- Menier Santiel, meniere, die ge doar zue schuene behandeld hèt.

[p. 639]

- Woar weunt hij?

- Op zijn kastiel, ginter aan De Floncke.

Met een breed gebaar keerde de leider zich tot zijn volgelingen om.

- Hoog de leeuwenvlag! riep hij met stentorstem.

De blonde reus met volle baard stak hoog de mooie vlag, die sierlijk wapperde.

- Naar 't kasteel! brulde hij.

De mannen maakten rechtsomkeer, als door een veer bewogen.

- Het lied!...

Zij zullen hem niet temmen,
De fiere Vlaamse Leeuw,
Zolang er nog in Vlaanderen
Een enkele Vlaming leeft.

In cadans, met trotse, vaste tred, zingend met volle kelen, zo stapten zij! De grote vlag wapperde statig; een dichte mensenmassa stroomde mee.

- Ze zijn zot! Ze zijn zot! kreet Uleken verontwaardigd.

- Ze zijn wijs, tante! riep Allewies met stekende ogen. En hij wipte op zijn ‘piedesiekel’, met Eulalietje naast hem in de ‘schietekar’.

- Ge 'n moet het moar weten. Ik 'n trek er mij niets mier van aan! gilde Uleken hem na.

Marzelien schudde meewarig zijn doodshoofdtronie:

- Hij es ziendelijk bezig mee hem te reineweren...