Verzameld werk. Deel 3

[p. 221]

XII

Die winter grepen twee sensationele gebeurtenissen op de fabriek plaats. De eerste betrof Poeteken de ‘stamper’; de tweede betrof meneer Triphon.

Dat stille, kleine Poeteken, die soms geen drie kon tellen, die met ‘de Witte’ heette te vrijen, maar aan wiens vrijagevermogen men inderdaad al niet veel meer betekenis hechtte als aan de minnekozerij van een klein kind; dat onbenullig, nietig Poeteken had dan per slot van rekening toch meer gekimd dan iedereen vermoedde; want eens, op een avond, toen Sefietje als naar gewoonte met de fles rondging, vond zij het ganse ‘vreiwevolkskot’ in diepe consternatie en ‘de Witte’ in hete tranen.

- Wat es da nou! schrikte Sefietje.

Geen enkele van de vrouwen scheen bereid om zo maar dadelijk te antwoorden. Het oude Natse sloeg schreiend haar handen ten hemel, als om te beduiden dat de wereld nu toch wel zeker zou vergaan; Lotje, Siednie en Fietriene zaten zwijgend, met gloeiende wangen, over hun werk gebogen; en alleen Mietje Compostello verklaarde, met haar diepe, holle grafstem, dat de mensheid wel heel diep verdorven was en dat men niemand meer vertrouwen kon. En eindelijk kwam het eruit: Poeteken, het onnozel Poeteken, die zo onschuldig leek als een zuigeling, had ‘de Witte’ bedrogen en ‘de Witte’ moest ‘ne kleinen’ krijgen!

- Ha! schuene dijngen! Ha! schuene dijngen! riep Sefietje verbluft van ontzetting.

‘De Witte’ kreeg een tranencrisis alsof ze heel zou wegsmelten.

- Wie zoe da oeit gepeisd hên! Wie zoe da oeit gepeisd hên! snikte zij.

- Ha joa moar, Zulma! riep Sefietje verontwaardigd en plot-

[p. 222]

seling een hoge kleur krijgend, - ge koest gij toch wel peizen dat da slecht zoe eindigen as g'ou in zukken dijngen begaft! Sefietje was haar leven lang een strenge, dorre maagd geweest en haar destijds afgesprongen huwelijk met Bruteijn had haar voor eeuwig verbitterd. Zij was tégen de liefde, en tégen de reproductie, en tégen alles wat van ver of nabij met die dingen in verband stond. Zij beschouwde 't als een ongehoorde schande, wat met Zulma was gebeurd en zij gaf de volle schuld aan Zulma heel alleen, aangezien de mannen toch niet deugden, zei zij nijdig en wrokkig, en er wellicht op de ganse wereld geen honderd mannen liepen die er niet op uit waren om vrouwen te bedriegen, zoals Zulma heel goed weten kon.

- Klapt, hij tenminste van treiwen? vroeg zij op een twijfeltoon. ‘De Witte’ kreeg een nieuwe crisis.

- Hij zoe wek willen, moar hij 'n mag nie van zijn moeder, snikte zij.

Sefietje sloeg de handen ten hemel.

- As 't azue es zilt g' alle twieë van de fabrieke wigmoeten! voorspelde zij. - Ge'n moet nie peizen da menier De Beule da schandoal op zijn hof zal gedeugen!

Plotseling steeg achter Sefietjes rug een nieuw en hevig snikken op. Verbaasd, en bijna verschrikt, keerden allen zich om en zagen de mooie Siednie overstelpend schreien. Zij zat daar als gebroken in elkaar gezakt en de tranen vloeiden van haar gloeiend-rode wangen over haar machteloos op 't ruwe baalgoed uitgespreide handen.

- Och Hiere, Siednie-jong, wa hèt-e gij! gilden de vrouwen. Siednie scheen onbekwaam tot antwoorden. Zij snikte en kreunde, als van hevige pijn en verborg vol schaamte haar aangezicht in beide handen.

- Siednie, scheelt er watte? vroeg Lotje ontdaan en meewarig.

Sprakeloos-schreiend knikte Siednie met het hoofd.

- Toch uek niet...? aarzelde Lotje met verschrikte ogen.

Siednie gaf geen ander antwoord dan een nog bitterder geschrei.

- Och Hiere, Siednie! gilde Lotje.

Siednie kromp ineen van smart.

[p. 223]

- Van wie es 't? vroeg Lotje zacht en goedig.

Siednie gaf geen antwoord.

- Es 't van... van menier Triphon? vroeg Lotje haast fluisterend.

Zwijgend-snikkend knikte Siednie met het hoofd.

Roerloos, met van angst verstarde ogen, keken de vrouwen elkander aan. Sefietjes ontsteltenis was zó overweldigend, dat ze doodsbleek werd en even moest gaan zitten om niet flauw te vallen. Mietje Compostello nam haar vlug de jeneverfles uit de handen, die van haar schoot dreigde te rollen. Eensklaps hadden zij allen een gruwelijke emotie. Op de binnenplaats, onder de ramen, kwam Mussche voorbijgetippeld, als naar gewoonte op zes passen afstand gevolgd door meneer De Beule. Meneer zag dik en rood, alsof hij had ‘geschoten’ en geladen was om nog meer te ‘schieten’. De vrouwen smoorden een angstkreet en Sefietje viel helemaal in onmacht. De deur ging open en 't ellendig mormel kwam met zijn meester binnen.

- Wa ès dat hier? Wa scheelt er dan? vroeg meneer De Beule met strenge ogen wenkbrauwfronsend.

- 't Es Sefietje, meniere, die doar al mee ne kier 'n fleiwte gekregen hee! jokte Lotje met blakende wangen.

Meneer De Berde, die een zo fors en potig man was, en er zo hard en bars kon uitzien, was eigenlijk absoluut niet bestand en volkomen machteloos en radeloos tegenover kwalen die hem persoonlijk onbekend waren, als deze waaronder Sefietje thans leed.

- Sakkerdeke! Sakkerdeke! riep hij, beteuterd en gejaagd in 't ronde draaiend. - Sapristi! Wa moen we doarmee doen! - Toe, Fietriene-jong, hoal gij al geiw 'n beetse woater! riep Lotje, gans opgelucht dat meneer De Beule slechts onder de indruk van het geval op zichzelf was.

Fietriene holde en Sefietje opende haar ogen en kwam langzaam weer bij.

- Och Hiere, da zijn toch dijngen! zuchtte zij. Maar zij schrikte vreselijk toen zij haar strenge meester vóór zich zag staan en haar ogen vielen weer dicht, terwijl haar hoofd machteloos achterover zakte.

- Sefie! Sefie! Ge'n meugt niet! Wa peist-e dan! riep

[p. 224]

Lotje, alsof Sefietje zich moedwillig aanstelde.

Meneer De Beule wist niet meer waar hij 't had van ontzetting. 't Was of hij bang werd voor Sefietje.

- Ge moet heur stil houen, huel stil houen! stotterde hij. En angstig week hij naar de deur, terwijl Fietriene hijgend met een kroesje water aan kwam hollen.

Sefietje kwam weer bij. Zij dronk een teugje fris water en staarde, nog half wezenloos, om zich heen.

- Goat 't beter, jong? streelde Lotje.

Sefietje knikte zwijgend dat het beter ging. Meneer De Beule keek nog even met bezorgde blikken om en verliet dan het ‘vreiwevolkskot’ zacht de deur achter zich toehalend.

Vlak voor de ramen ontmoette hij meneer Triphon met Kaboel, en de vrouwen daarbinnen kregen weer een gruwelijke angst. Maar meneer De Beule, achter zijn rug om wijzend, scheen zijn zoon iets te zeggen, waarbij deze met verschrikte, op het ‘vreiwevolkskot’ gevestigde ogen staarde. Waarschijnlijk raadde meneer De Beule zijn zoon aan, er nu op dit ogenblik niet binnen te treden. Zij stonden daar een poosje roerloos, in ernstig gesprek, terwijl de twee honden, als vreemden, elkander nauwkeurig besnuffelden. Toen gingen zij samen langzaam verder.

De vrouwen in hun ‘kot’ verademden.