Verzameld werk. Deel 2

[p. 1091]

XI

Het deed er weinig toe, waarover nu al werd ‘geklapt’ of niet geklapt; dát wat iedereen als een gewichtige gebeurtenis voelde naderen, beheerste de gedachten. Het was niet meer nodig erover te praten, het hing als 't ware alom in de lucht en toen eensklaps het gerucht liep, dat Lena nu heel gauw met Oscar zou trouwen en naar Amerika vertrekken, loosden de mensen een zucht van verlichting, als waren zij aan een groot, heimelijk dreigend gevaar ontsnapt. Er werd heel weinig drukte van gemaakt, in tegenstelling met wat onder gewone omstandigheden zou gebeurd zijn. De overige arbeiders wensten vluchtigjes en stil Oscar en Lena proficiat en praatten algauw over andere dingen; maar met de grootste spanning speurden zij naar Florimond en trachtten op zijn stug en ondoorgrondelijk gezicht de weerslag van zijn gewaarwordingen te ontdekken.

Vruchteloze moeite. Als een sfinx liep Florimond heen en weer en door geen enkel woord of gebaar verried hij wat er in hem omging. Hij had een laatste onderhoud gehad met Lena's moeder en was tot geen besluit kunnen komen. Het leek wel of hij zelf in 't geheel niet meer wist wat hij wenste. Hij liet zich gaan, hij liet de dingen gaan, er was een fatalisme over hem gekomen: hij bleef latent en willoos tegenover de gebeurtenissen. En hij scheen ook niet meer te lijden, hij leefde en werkte machinaal, verdiept in zijn gewone bezigheden, die zich geleidelijk en monotoon ontwikkelden. Hij leek ineens heel kalm en wijs geworden en Reinilde, die hem met scherpe nauwgezetheid gadesloeg, bekwam maar niet van haar verbazing.

Oscar en Lena hingen reeds in ‘'t kasken’ buiten aan de muur van het gemeentehuis en eenieder wist in 't dorp en op de hoeve, dat hun plaatsen alvast waren besproken op de

[p. 1092]

boot, waarmee zij dadelijk na hun huwelijk zouden vertrekken. En op een prachtige juli-ochtend had de huwelijksplechtigheid plaats, en dat ging weer alles zo gewoon, zonder de minste pret noch feestviering, alsof 't de vreemdste mensen van de wereld gold. Zij kwamen 's middags nog even op 't gehucht om van moeder afscheid te nemen; maar Florimond zag ze niet eens meer; hij hoorde 't pas toen ze reeds weer vertrokken waren; en 't enige wat men op de grote hoeve van de bruiloft merkte, was de terugkomst van de knecht en de meid, die als trouwvaarke en trouwmoerke hadden gefungeerd, beiden schromelijk beschonken, brallend en zwenkend langs de wegen, struikelend en neerploffend in 't koren en zulk een hels kabaal verwekkend, dat de boeren uit de omtrek spottend en lachend aan hun hofgat kwamen kijken. En Florimond, die al die dagen schijnbaar onbewogen alles over zijn kant had laten gaan, ontvlamde onverwachts bij dat schandaal in plotselinge woede: hij stoof razend op de beide lawaaimakers af en ontsloeg ze onverbiddelijk, op staande voet, uit zijn dienst.

- O, boas, ge 'n meugt da niet doen; 't es nen bezonderen dag! poogde Dikke Roze hem te sussen. Maar het bekwam haar slecht; woedend keerde hij zich tot haar; en, met bijtende woorden:

- Wie es er hier boas, Roze, ik of gij?

- Ha gij, boas, gij, natuurlijk! antwoordde Roze, hevig geschrikt.

- 'k 'n Wille moar zeggen,... dreigde hij met fonkelende ogen, - as 't ou hier nie aan 'n stoat da g' euk keunt goan!

Zonder een woord droop Roze af en ook al de andere werklui die de scène bijwoonden, hielden zich doodstil.

Het was slechts uiterlijke schijn, die kalmte van de baas. Het kookte in zijn binnenste, razend, dat voelden zij nu allen wel.

De volgende ochtend toen Florimond, na een nacht van slapeloze woeling, in de vroegte buiten kwam, trof hem een vreemd verschijnsel.

In de hoge pereboom, vlak vóór de schuur, hing een aangeklede levensgrote pop, die een vrouw voorstelde.

Florimond werd bleek van woede. Zijn geheim was dus wel-

[p. 1093]

bekend en iemand had hem 's nachts de hoon bezorgd die, volgens landelijk gebruik, een afgewezen minnaar toekomt. Hij had een vlug gebaar om het ding weg te rukken en ergens te verstoppen, maar de knechts liepen reeds in en uit de stallen heen en weer; die hadden het dus ook alvast gezien of zouden 't zien, en Florimond beet op zijn lippen en hield zich flink:

- Kijk ne kier! riep hij tot Sefrien, - z' hên mij van den nacht 'n wijf gebrocht. Kom, Sefrien, help mij 'n beetsen, da 'k z' in mijn oarms kan pakken!

Hij grijnslachte overdreven hard en met behulp van de oude knecht, die zijn verontwaardiging over de zijn meester aangedane hoon in dreigend gebrom meende te moeten uiten, haalde hij het gedrocht uit de boom. Middelerwijl waren ook de andere knechts en meiden op het erf verschenen en allen hielden zich even roerloos op een afstand, angstig zich afvragend wat er nu gebeuren ging. Maar groot was hun verbazing toen zij Florimond de pop tussen zijn armen zagen nemen, en doen of hij die aaide en kuste, en aardige woordjes tot haar sprak, alsof het werkelijk een beminde vrouw was. Zij lachten, zij schaterden, zij waren helemaal opgelucht, dat het geduchte waagstuk zo in 't grappige verliep; en Reinilde, die half aangekleed op het joelend geluid uit haar slaapkamer kwam en op de buitendrempel verscheen, vroeg met ontstelde stem wat er in godsnaam toch gebeurde en bleef als van schrik aan de grond genageld toen zij haar broer zo gek met het gedrocht zag omspringen.

- Moar, Florimond, wat ès dat? Wa doe-je gij doar toch! gilde zij.

- Mijn wijf,... mijn wijveken, die ze mij van den nacht thuis gebrocht hên! antwoordde Florimond met overdreven zelfbespotting. - Kijk ne kier hoe scheune da z' es! En geirne da 'k heur zie! Kom, 'k goa heur 'n totse geven, en nog ientsjen, en nóg ientsjen.

De werklui gierden het uit van de pret en 't hele hof was er in rep en roer van. De kippen vluchtten verwilderd kakelend door elkaar en de grote waakhonden raasden; maar Reinilde stond op de drempel met een kleur als vuur en tranen van schaamte in haar ogen; en zij riep, om de beurt smekend en

[p. 1094]

dreigend:

- Moar, Florimond, zij-je toch nie beschoamd! Let toch op ou respect, woar da al ons volk doar bij stoat!

Met agressieve haat keek hij zijn zuster even roerloos aan. Zijn ogen blonken eensklaps woedend en 't was of hij haar een belediging naar 't hoofd ging slingeren. Gejoel en lach verstomden op de gezichten van de arbeiders.

- O, riep hij eindelijk met bittere spot in de stem. - O! zieje gij ou scheunzuster nie geirne! Euk al goed! G' hèt gij hier tóch alles te zeggen. Neem, B'ron, de bezinne es kwoad op ou nieuwe miesteresse! Eet ze moar op!

En onder het eensklaps weer opbulderend gelach van al de arbeiders, gooide hij de strooien pop aan een van de formidabele waakhonden, die er met een woest geknor op toesprong en het ding aan flarden scheurde.

Reinilde sloeg beide handen vóór haar aangezicht en vluchtte snikkend in de keuken.