Nationale vertoogen. Bundel 2

[p. 225]

Ook eene belasting-kwestie.

Wanneer in Julij van dit jaar de Vereenigde Staten van Noord Amerika het eerste eeuwfeest van hunne vrijverklaring vieren, dan zal ongetwijfeld één stad der Unie met trots herdenken dat zij het is die in December 1773 de eerste daad van rebellie heeft gepleegd. Want in den strijd der volken voor hunne onafhankelijkheid geldt niet de gewone maatstaf van lof en blaam, en dezelfde daad welke door den met wettig gezag bekleeden tijdgenoot als eene strafbare handeling beschouwd en getuchtigd wordt, leeft in de herinnering van het nageslacht voort als de uiting van eene der edelste aandoeningen voor welke de menschelijke boezem vatbaar is. Heden, wanneer Boston het waagt den inhoud van vierd-half honderd kisten Oost Indische Compagnie's thee over boord te werpen, ontsteekt het Engelsche volk, met Koning, ministers en parlement aan het hoofd, daarover in felle verontwaardiging en worden er troepen en eene vloot uitgezonden om de oproerige stad met geweld tot rede te brengen. Over honderd jaren vlecht Boston zich een krans van burgerdeugd uit zijne eigen stoutigheid van weleer, en ziet door de geheele wereld zich hulde brengen als de bakermat van een heldhaftig verzet.

Bij de stemming ten opzigte van het moederland die tegenwoordig in het door speciale belastingen bedreigd Nederlandsch Indie heerscht, is het niet oneigenaardig er op te

[p. 226]

wijzen, hoe de Noord Amerikaansche vrijheidsoorlog in eene belasting-kwestie zijnen oorsprong genomen en door het in zee werpen van zekere hoeveelheid thee tot uitbarsting gekomen is. Oppervlakkig beschouwd was de aanleiding nietig en het verzet kleingeestig; doch werkelijk was er een groot koloniaal beginsel in het spel, waardig dat de belanghebbenden er hun fortuin, hunne persoonlijke vrijheid, en zelfs hun leven voor in de waagschaal stelden.

Bleef het engelsche Parlement binnen de grenzen zijner bevoegdheid, indien het onder den vorm van invoerregten, in zijne Noord-Amerikaansche kolonien belastingen hief? Voor George III en zijne raadslieden was deze kwestie geene kwestie. Het bedoelde regt was volgens hen een onomstootelijk souvereiniteitsregt. Voor hen bestond alleen de vraag, of door het uitschrijven eener belasting van zekere artikelen bij invoer in de kolonie, welligt de nijverheid in het moederland benadeeld was; en wanneer dit het geval bleek te zijn, werden zij bereid bevonden de belasting af te schaffen of te verminderen. Thee echter was geen Engelsch fabrikaat; dit artikel werd door de O.I. Compagnie uit Azie aangevoerd, en bij invoer in Engeland moest er belasting van worden betaald. Waarom dus ook niet bij invoer in Amerika? Eene belasting van drie stuivers per half kilogram kon door de kolonisten zeer wel opgebragt worden, redeneerde men te Londen; die heffing was in het geheel niet drukkend voor hen, en zoo zij bezwaar maakten dat inkomend regt te voldoen, dan sproot dit alleen uit den geest van opstand voort, die meer en meer in de kolonie om zich heen begon te grijpen.

Toch niet, antwoordden de kolonisten; wij maken noch aanmerking op het cijfer der belasting, noch op de keus van het artikel. Ook wij zijn van oordeel dat thee zich zeer goed leent tot het heffen van een invoerregt, en drie stuivers per pond vinden wij eene matige som. Maar wij betwisten aan het Parlement in het moederland het regt om vast te stellen, dat en hoeveel door ons zal worden opgebragt. Dit is eene zaak welke ons zelven aangaat en waaromtrent wij niet kunnen toegeven. Want laten wij ons heden de bevoegdheid ontnemen om thee te koopen op de markt van onze keus

[p. 227]

en daarvan het invoerregt te betalen hetwelk wij zelven noodig achten, dan ontneemt men ons morgen eene andere, overmorgen eene derde bevoegdheid; en het einde zal wezen dat wij in plaats van een vrij volk, een volk van slaven worden. Dat willen wij niet. Tegen dat gevaar zullen wij ons wapenen door het oprigten eener Unie; en vindt het moederland, het oor sluitend voor onze billijke vertoogen, vindt het goed voort te gaan met ons eigenmagtig te belasten en ons ladingen thee te zenden waar wij niet om gevraagd hebben en die wij niet van zins zijn te koopen, dan zullen wij, ten einde te beletten dat die thee voor onze rekening aan wal gebragt en in de gouvernements-pakhuizen opgeslagen worde, ons aan boord der schepen begeven, de kisten voor den dag halen, ze openen, en den inhoud uitstorten in de baai.

Zoo gezegd, zoo gedaan. 's Morgens was er meeting, eene monster-meeting: zeven duizend mannen kwamen bijeen in eene kerk. Het was de laatste dag dat er gehandeld kon worden. Liet men dien ongebruikt voorbijgaan, dan bragt het gouvernement de thee aan den wal en kwam zij onder de hoede van den kommandant der Engelsche marine, tegen wien niets uitterigten viel. Doch men wilde eerst nog één poging aanwenden. De kapitein van een der drie schepen die de thee uit Europa hadden overgebragt, werd voor het laatst naar den Gouverneur gezonden om een pas te vragen. Hij moest zien te verkrijgen dat hij met zijne thee, ongelost, naar Europa terug mogt keeren. De meeting ging uiteen en werd verdaagd tot drie ure in den namiddag. Inmiddels ging de kapitein naar den Gouverneur, die veiligheidshalve de stad verlaten en eene buitenplaats betrokken had. Op het bepaalde uur waren de zeven duizend nogmaals op dezelfde plaats vergaderd en verbeidden er de terugkomst van den uitgezondene. Het werd vier ure, half vijf, en hij kwam niet. De vroeg ondergaande December-zon was reeds bezig plaats te maken voor de vallende duisternis. Het werd donker in de kerk. Middelen tot verlichting van het gebouw waren slechts schaars bij de hand. Eindelijk, kwart voor zessen, kwam de kapitein opdagen met het weigerend antwoord van den Gouverneur. Zoodra hij verslag had uitge-

[p. 228]

bragt, rees de burgemeester Samuel Adams van zijne zitplaats op en sprak: ‘Deze meeting heeft alle middelen om eene scheuring te voorkomen uitgeput.’ Op hetzelfde oogenblik klonk buiten een geroep van stemmen; er werd alarm geslagen; een veertig- of vijftigtal als Indianen verkleede mannen trokken de kerkdeur voorbij, de burgemeester stelde zich met andere leiders aan hun hoofd, en voort ging het naar de werf, tevens aanlegplaats. Posten werden uitgezet om het binnendringen van spionnen te voorkomen, men oegaf zich aan boord van de drie theeschepen, en binnen de drie uren was de inhoud van drie honderd veertig kisten thee, - vertegenwoordigend den geheelen aangebragten voorraad, - uitgestort in de baai zonder dat aan eenig ander eigendom schade werd toegebragt. ‘Alles’, schreef Adams aan Warren, ‘is in de volmaaktste orde toegegaan, op de voegzaamste wijze, en met algeheele onderwerping aan het gouvernement’. De menigte der toeschouwers, die van het feit getuigen waren, bleef zoo rustig en stil, dat men het geluid van het openbreken der kisten duidelijk onderscheiden kon.

Onze bedoeling met het in herinnering brengen van dit feit is geenszins het aan de hand doen eener ingewikkelde bedreiging. Wij wijzen er alleen op, dat gelijk honderd jaren geleden de zich noemende verlichte openbare meening in Engeland de Amerikaansche kolonisten tiranniseerde, Nederlandsch Indie thans even zoo door de verlichte openbare meening in Nederland getiranniseerd wordt. De belastingverhooging welke ons boven het hoofd hangt, is een liberale maatregel; zij is de toepassing van een liberaal beginsel; zij is het laatste woord der liberaal-koloniale hervormingspolitiek.

Een liberale maatregel: want niet slechts is de nieuwe belasting uitgedacht door leiders van de liberale partij, maar zij staat in naauw verband met de liberale opvatting der verhouding van Inlandsch en niet-Inlandsch element. De arme Javaan brengt alles, de vermogende Europeaan of Chinees veel te weinig op: de Europeaan of Chinees moet dus voortaan meer betalen dan vroeger.

[p. 229]

De toepassing van een liberaal beginsel: want het streven is niet, den Inlander te ontheffen, maar om van beiden, Inlander en Europeaan, zoo veel te trekken als mogelijk is. Niemand die den gang van Nederlands koloniale politiek in de laatste jaren is blijven volgen, kan ontkennen dat wij hier met een vasten karaktertrek van het koloniaal liberalisme te doen hebben. In naam wordt voor de belangen van den kleinen man in de Oost geijverd; inderdaad staan alleen die der Nederlandsche schatkist op den voorgrond. Al bragt de nieuwe belasting in plaats van drie, dertig millioen op, geen vrijzinnig Nederlander zou op het denkbeeld komen dat geld aan te wenden tot verbetering van den toestand der Inlandsche bevolking. Allen zouden het als eene van zelf sprekende zaak beschouwen dat het gebruikt werd voor de droogmaking van de Zuiderzee of van dien anderen waterplas - de nationale schuld.

Het laatste woord der koloniale hervormingspolitiek: want tegenover een feit als dit is elk geloof in het toekomstbudget der hervormers eene onmogelijkheid geworden. Of is het niet merkwaardig dat van dezelfde zijde, waar men jaren achtereen een naderenden gulden dageraad voorspelde zoo slechts de Indische bronnen van inkomst anders ontgonnen werden, thans een voorstel uitgaat hetwelk al het bestaande handhavend voor zoo ver dit niet roekeloos te gronde is gerigt, bovendien met de bekentenis gelijk staat dat men zijne laatste kaart gaat uitspelen? De aanvang waren schoone beloften; de voortzetting bestond in ploegen met het kalf der tegenpartij; het einde is, dat men de Europeanen in Indie wil laten boeten voor de dwaasheden, die men in Nederland ten aanzien der Inlandsche bevolking heeft voorgedragen.

Onzes inziens behoorde, indien het blijkt dat Indie te weinig opbrengt, de last van het tekort op de liberale meerderheid der Tweede Kamer te worden gelegd. Zij rigtte de schade aan, en het is aan haar die te herstellen. Werkelijk zou de billijkste oplossing van het aanhangig vraagstuk hierin bestaan, dat aan Europeanen en vreemde Oosterlingen in Indie vrijheid werd geschonken om hun aandeel

[p. 230]

in de nieuwe belasting te voldoen in den vorm van wissels, afgegeven op zoo vele leden van het Nederlandsch parlement, als geacht kunnen worden voorgangers en medestanders te zijn geweest, en nog op dit oogenblik te zijn, in het bederven van het Indisch financiewezen.

Batavia, 10 Maart 1876.