Litterarische fantasien en kritieken. Deel 19

[p. 1]

Voorrede van den tweeden druk.

Toen ik te Batavia in 1874 en 1875 de litterarische fantasien zamenstelde die in Nederland den bundel Oude Romans zijn gaan vormen, poogde ik de voetstappen te drukken van een duitschschrijvend, destijds in het buitenland nog weinig bekend deensch auteur, Georg Brandes, van wiens Hauptströmungen der Litteratur der Gegenwart, eerste deel, mij de aangenaamste herinnering bijgebleven is.

Sedert nam dit werk eene aanmerkelijke vlugt. De laatste uitgaaf, aangevangen in 1882, zal uit zes deelen bestaan met den nieuwen algemeenen titel: Die Litteratur des 19^ten Jahrhunderts. Zij omvat een veel ruimer veld van studien dan waarbinnen ik weleer meende mij te moeten opsluiten.

Indien het oneerbiedig is te beweren dat de God van Nederland ten aanzien van de beoefenaars der hollandsche letterkunde zich nooit buitengewoon mild met tijdelijke zegeningen loonde, dan vraag ik verschooning. Niet ligt echter zal iemand de juistheid der opmerking ontkennen.

Aux petits des oiseaux Il donne leur pâture,
Mais sa bonté s'arrête à la littérature.

Dit ondervond de geniale nederlandsche vrouw, aan het herdenken van wier Sara Burgerhart en Willem Leevend ik altijd den voorspoed mijner Oude Romans toegeschreven, en nu ook ongetwijfeld te danken heb dat aan dezen de onderscheiding van een herdruk te beurt valt.

Had het van de omstandigheden der natie afgehangen, en waren vermogende oude vrienden niet tusschenbeide gekomen, Betje Wolff en hare vriendin zouden van honger gestorven zijn. Beider laatste brood was genade-

[p. 2]

brood, en zij ervoeren dat zich zalig te schrijven, gelijk zij in haar met gelukkige kerkelijke beelden versierd hollandsch zich uitdrukten, het verste punt is waartoe in Nederland een auteur het brengen kan.

Doch gelukkig had Elizabeth Wolff voorspoediger dagen gekend, en in die betere schreef zij hare beste boeken. Rousseau, Goethe, Bernardin de Saint-Pierre, Chateaubriand, mevrouw De Staël, Benjamin Constant, - onze proza-dichteres der 18^de eeuw maakt in dat beroemd gezelschap inderdaad eene goede vertooning.

Parijs, Mei 1883.

Cd. B.H.