Litterarische fantasien en kritieken. Deel 5

[p. 187]

Pieter Paulus Rubens.

Aanteekening behoorend bij bladz. 51 vgg.

Stof voor dit naschrift vind ik in een later ontvangen brief van een vriend te Utrecht: ‘Toen ik in 1840 het tweede Eeuwfeest van Rubens bijwoonde, - 'k was toen vier weken lang in Antwerpen, - heb ik ook het Huis van Rubens bezocht. Tusschen het achterplein en den tuin stond nog de hooge Porticus, in italiaanschen stijl daar door hem opgerigt. Boven de beide zij-ingangen zag ik twee inscriptien; maar wat die inhielden, kon de toenmalige bewoner van het huis, Baron -, mij niet zeggen. Op mijn verzoek werd eene ladder aangebragt, en terwijl de Baron met zijn knecht die vasthielden, klom ik er op en ontcijferde de inscriptien. Het waren de volgende spreuken uit Juvenalis, die ik in Hooft's hexamemeters voor u zou afschrijven, zoo het ongeval niet wilde, dat zij bij Hooft ontbreken. Max Rooses zal ongetwijfeld in zijne geschiedenis der Antwerpsche Schilderschool den latijnschen tekst geven:

Laat gij den Goden de zorg, uw wél en uw wee te bestellen!
Wat voor ons voegt, wat niet, zij weten het beter dan iemand.
Diêrder nog dan onszelf, zijn wij den Hemelschen Magten.

Bid, dat gezond zij uw ziel in een welvarend omhulsel.
Vraag om een moedigen geest; een die niet schroome te sterven;
Een dien geen toorn overwint; die niet weet van begeeren.’ -

Er is in deze mededeeling iets innemends. Zij vereert den belgischen edelman die de ladder hielp vasthouden; den destijds jongen en nog on-

[p. 188]

bekenden nederlandschen geleerde (M.D. de Bruyn) die in het gemoedsbestaan van Rubens zulk een levendig belang stelde; niet het minst den grooten kunstenaar zelf die, door het floers der spreuken, ons in zijne ziel laat lezen. Mij althans verraste de ongezochte bevestiging van hetgeen onder het schrijven over Rubens mij toegeschenen was den sleutel te geven tot zijne kunst, in verband met zijn karakter en zijne geschiedenis.

De bedoelde hexameters van Hooft zijn voor het eerst door den heer Leendertz uitgegeven. Ook het fragment, in iamben, uit Seneca's Medea. Over dit ‘gemeten onrijm’, als Huygens het noemde, - die ook zelf met een paar dozijn afwisselende hexameters en pentameters van wal stak, - zie men Hooft's Brieven door Van Vloten. Hooft gaf Huygens aanvankelijk maar half toe, dat het schrijven van dergelijke verzen met ‘uitvlugten’gelijkstond, en aan ‘merkelijke ongerijmdheden’ onderworpen was. Later is hij van meening veranderd, en heeft zijne proeven, die hij enkel als schrijfoefeningen beschouwde, achtergehouden.

1878.

De titel van het groote werk over Rubens, dat eerlang te Antwerpen verschijnen zal en aan hetwelk gearbeid wordt door de heeren Charles Ruelens en Max Rooses (hiervóór, bladz. 56, noot), zal vermoedelijk luiden:
‘Documents pour servir à l'histoire de la vie et des oeuvres de Rubens’, zes of zeven deelen in 4°.

1885.