Litterarische fantasien en kritieken. Deel 5

[p. V]

Voorrede der ‘Derde reeks’

De drie eerste deelen dezer reeks behelzen alleen stukken die op landgenooten betrekking hebben, en bij de regeling is de chronologie der leeftijden in acht genomen. Twee afzonderlijke bundels, aan het buitenland gewijd, volgen.

Motley en Rubens schenen niet onder de vreemdelingen te mogen gesteld worden. Alleen bedenke men dat elke indeeling van dezen aard kunstmatig is. Was ookUsselincx niet een buitenlander?

Chronologische rangschikking levert insgelijks bezwaren op. Hoe digter men de tijdgenooten nadert, de eenen jonggestorven, de anderen nog levend, of eerst na een lang leven ten grave gedaald, des te moeijelijker wordt het, in alles zich aan de jaren te houden.

Wat mij met deze onregelmatigheden verzoent, is dat ik alleen er schade bij lijd. De lezer zou gunstiger oordeelen, zoo de schrijver het voorregt had dat men van zijne studien in dezelfde orde kennis nam, als hij ze volbragt. Geen auteur heeft zulk eene vaste hand, of met de jaren wijzigt zijne teekening zich in bijzaken.

Zoo ik het mogelijk, of mijzelf in staat achtte, eene nationale litteratuur-geschiedenis te schrijven, ik zou niet op deze wijze voortgaan mengelingen uit te geven. Nu wij slechts in sommige opzigten van eene Nederlandsche Letterkunde mogen spreken, en dit eigenaardige geen stof voor eene doorloopende, belangwekkende ge-

[p. VI]

schiedenis aanbiedt, blijft het afzonderlijk behandelen van auteurs en boeken aanbevelenswaardig als surrogaat.

Dit is de lichtzijde eener schifting en schikking, als de gevolgde. Het publiek gaat voort met lezen, de schrijver met schrijven. Ontvalt dezen te eeniger tijd de pen, dan zal, in geval eener latere volledige uitgaaf, de nu aangenomen regeling slechts uitgebreid behoeven te worden.

De bedenking dat sommige werken, aan welke hier aandacht geschonken wordt, daar beneden zijn, vervalt van zelf, zoodra men op de eischen der wetenschap let. Vindt Prof. Harting iets te nietig, om het onder zijn mikroskoop te brengen? Wanneer wij met een lijdend oog bij Prof. Donders komen, worden wij dan weggezonden met: Uw zeer is beneden mij? - Niet anders willen in onzen tijd de letteren bestudeerd worden. Het moge ons vleijen of tegenstaan: tot de fysiologische periode der litteratuur-geschiedenis, waarin wij leven, behoort ook een gedeelte pathologie.

Parijs, Mei 1878.

Cd. B.H.

Daar ik elders gelegenheid hoop te vinden nogmaals over Thomas a Kempis te spreken, is het aan hem gewijd opstel, dat dit deeltje vroeger opende, aan het slot vervangen door een ander, aangeduid op den titel. Eene hinderlijke gaping in het Dagboek van Gerrit Verbeet vindt de lezer in dezen herdruk aangevuld.

1882.