|
| |
| |
| |
Aan Marie Koenen,
in groote bewondering.
| |
| |
| |
I
‘Moeder, wàt zal 'k aantrekken!’ Jet Vermeulen slaakte 'n overdreven zucht en ging in den geest nòg eens haar ruim voorziene garderobe na; doch, tot keus-maken kwam 't niet.
‘Dat is mij om 't even, kind; je rose japon maar,’ vond mevrouw Vermeulen.
‘Hè,’ beweerde Jet, ‘u komt eeuwig en altijd op dezelfde neer. Die rose is zoo afgezaagd, de afgezaagdste van den heelen troep, die hebben ze allemaal wel honderd keer gezien; als één japon me verveelt, verveelt me die... Ik dacht over m'n witte, of die groene blouse.’
‘Geen blouse; blouse-en-rok is veel minder chique dan 'n heele japon,’ wist Jo, Jets oudere zuster te vertellen. ‘Doe toch je witte an.’
‘Vindt u die ook geschikt, Moeder?’ Jet had 't nog al op met het groene zijdje, door Oom Johan als ‘dernier cri’ uit Parijs meegebracht.
‘Volg nu mijn raad,’ hield Jo vol, ‘en trek je witte japon aan. Die tint verreweg 't beste bij jou kleur.’
‘Je mocht willen, dat je zoo'n kleur had, bleeke tante.’
Jo keek om de lamp heen in den spiegel, waar ze tegenover zat. ‘Bleek staat gedistingeerd,’ deed ze expres nuffig.
‘Rood kenmerkt 'n blózende gezondheid.’ Jet wreef zich langs de frissche wangen en haastte zich de kamer uit, 'n boekentasch onder den arm.
‘Waar gaat ze nu weer heen?’ informeerde hoofdschuddend Dokter Vermeulen. ‘Je ziet dat kind tegenwoordig geen avond meer thuis...’
‘Naar de van Leeuwens; d'r is 'n afscheidsfeestje voor Louise; die gaat naar kostschool,’ werd door me- | |
| |
vrouw Vermeulen, die voor de theetafel stond en thee schonk in rood-japansche kopjes, opgehelderd.
‘Alles goed en wel; maar wat lijdt eronder? Haar huiswerk natuurlijk; ik kan er later de klachten over hooren.’
Ongeduldig schoof Dokter Vermeulen z'n leuningstoel naar achteren...
‘Jet!’
Geen antwoord.
‘Jo, roep 'r eens terug.’
Jo stond op, ging huiverend door den plotselingen overgang van warmte in kou, de gang door, en onderaan de trap riep ze: ‘Jèèèt! kom es terug!’
Na 'n minuut of wat kwam Jet 'r hoofd om den hoek van de kamerdeur steken. Meenend, dat Jo 'n boodschap had, vroeg ze kortaf: ‘Wat hèb je nou?’
‘Ken je de lessen voor morgen?’ vroeg streng Vader.
‘M'n lessen?... Ja zéker.’ - 't Was, of 't geen twijfel leed! -
‘Is àl 't schoolwerk klaar?’
‘Alleen 'n klein endje vertaling; maar dat is heusch de moeite niet waard; morgenochtend maak ik 't eventjes.’ Jet wou haar hoofd al wegtrekken, de zaak onbelangwekkend én hachelijk vindend.
‘Morgenochtend?... Nee, dat gaat zoo niet; kom er eens in’ - Jet kwam, schuifelend over 't linoleum vloerzeil, toen over 't Deventer-karpet, tot de tafel - ‘Geen denken aan. Eerst plicht, dan plezier; jij prefereert 't omgekeerde, daar geef je tenminste de bewijzen van; maar ik verkies 't niet langer zoo.’ Dokter Vermeulen trok 'n stoel bij de tafel, zette 'n paar kopjes op zij, om ruimte voor Jets boeken te maken.
‘'k Sta immers vroeg op; dan gaat 't nog best, dan hou 'k zelfs tijd over,’ mompelde Jet.
| |
| |
Jo proestte achter haar hand, herhaalde spottend: ‘vroeg op.’ Jet en vroeg-op, 'n combinatie van twee uitersten! Met 'n natte spons - ze wist 't bij ondervinding - was dikwijls jongejuffrouw Jet niet wakker te krijgen, laat staan ter wille van 'n endje vertaling!
‘Jij vroeg op, dat praatje kennen we,’ stemde ook Dokter Vermeulen in, ‘dat zijn van die heilige voornemens, die je alleen maakt 's avonds, als de lust ontbreekt, om naar boven te gaan.’
‘Mooi zoo, vader!’ lachte Jo en Jets blik priemde naar haar, of ze zeggen wilde: ‘nog meer te vertellen? jij pret, hè? als jij maar niet uit hoeft, dan bekommer je je om de rest geen steek.’
‘Vooruit, begin nu gauw, dan is 't des te eerder klaar,’ zei Dokter Vermeulen wijzelijk. ‘Je moet niet denken, dat 'n bulletin zooals de vorige nog ééns onder m'n oogen mag komen... Hoe laat moet je er zijn?’
Jet, zonder op te zien, bromde: ‘Acht uur zoowat.’
Dokter Vermeulen keek op zijn horloge en betwijfelend, of Jet op tijd klaar kon komen, zei hij: ‘Truus zal wel telefoneeren, dat je wat later komt. Wil je even, Truus?’
Truus, die gebogen zat over 'n wit-satijnen kussen, waarop ze lila bloemen schilderde, stond op. ‘Welk nummer is 't?’
‘Niet doen, hoor,’ weerhield Jet korzelig, trekkend aan de mouw van Truus' rood-flanellen blouse. ‘Zoo'n opschudding... en ik krijg 't best af.’
Ze gooide haar tasch, zwaar van boeken, op 'n stoel. ‘Waar is de inkt? Natuurlijk, die heeft Tientje weer; waar zit dat kind?’
‘Op 't kantoortje... Wacht, ik zal 'r wel even om vragen.’
Truus als oudste, als 'n verstandig tweede moedertje
| |
| |
over de vier zusjes, voorzag, hoe 't anders loopen zou. Werd Jet gedwarsboomd, dan zette ze gewoonlijk de bokkepruik op, en nu zou Tientje, die natuurlijk met de meeste ernst en het grootst geduld te leeren zat, het moeten misgelden.
Tientje had eenmaal 'n zwak voor de paarse inkt van de huiskamer, waarmee ze véél mooier meende te schrijven; Jet vond dat ‘idée fixe’ bespottelijk, zou het kantoortje binnenstuiven en woedend den inktkoker opeischen. Dat kon 'n heele scène tengevolge hebben: Tientje huilen, Vader boos, Moeder verdrietig en Jet verklarend: dat ze thuis bleef, dat alle pret voor vanavond tòch verkeken was. 't Zou niet voor 't eerst zijn, dat een dergelijk onweer losbrak, en niemand die er zóó'n afkeer van had als Truus met haar vreedzaam, innerlijk leven. Ze wilde wel altijd in de bres springen, om zulke onweerswolken te doen afdrijven.
‘Wat 'n verschii met Jet,’ dacht ze, het kantoortje binnenkomend, ‘waar Tientje, duimen op de ooren, aan 't leeren was. Wat zat ze er parmantig in Vaders breeden leuningstoel voor 't groot bureau, waarop 't zachte licht viel uit de groen-bekapte lamp. Zoo'n professortje, zoo'n leuk, schattig kind die Tientje.’
‘M'n kop er af,’ had Jet op haar gewone jongensachtige manier eens beweerd, ‘als die Tientje niet advokaat of dokteres wordt;’ maar heusch, je zoudt 't gaan gelooven, als je haar zóó zag studeeren.’
Mooi was Tientje niet; maar in 't smal, bleek gezichtje met de donkere oogen, die konden lichten ineens van groote, stille blijheid en ook droevig soms stonden, al had geen groot leed 't jonge teere leven verduistert, was iets, dat dadelijk tot sympathie dwong.
Stilletjes liep Truus naar 't bureau, boog zich over
| |
| |
Tientje's schouder, de strook van haar te stijf gesteven boezelaar omlaag strijkend en 'n dikke bruine haarlok, die krullend over 't voorhoofd hing, naar achter streelend.
‘Zeg Tientje, kan je de inkt missen voor Jet?’
‘..... Gos, 'k had je niet eens hooren binnenkomen... De inkt? ja, neem maar mee. 'k Heb enkel nog m'n Fransche les te leeren; 't huiswerk is af.’
‘Is 't moeilijk?’ vroeg Truus, kijkend in 't opgeslagen boek.
‘Nogal; 'n lijst van onregelmatige werkwoorden voor Mademoiselle Lorain - en die is streng, hoor. - Kijk, van hier tot daar, 'n heel end.’ Haar wijsvingertje wees 't aan. ‘En 't is tamelijk lastig hoor.’
‘Wat zit je hier anders rustig.’ Truus zag rond, bekeek de bekende, mooie schilderijen, de Madonnagravure vooral, 'n geschenk aan Vader, van toen hij vijf en twintig jaar aan de Vincentiusvereeniging was. Even bleef ze staan kijken, geboeid door de glans van rustige, reine liefde, welke over de Madonnafiguur lag.
‘Zou je me 'n kopje thee willen brengen?’ vroeg Tientje, en ze zei het 't beetje vleiend, wetend, dat 't niet prettig voor Truus was, wanneer je gezellig in de warme huiskamer zat, alweer de koude gang door te moeten.
‘Ja... studentje.’
Truus haastte zich weg, en door 't kantoortje klonken weer op 'n dreuntje de onregelmatige werkwoorden. ‘Voir, voyant, vu. Recevoir, recevant, reçu...’
‘Eindelijk,’ zuchtte Jet, toen Truus binnenkomend, den inktkoker voor haar neerzette (op 'n krant, wat secuurder was bij woelige Jet: 't Tafelkleed was trouwens pas nieuw en 't zou zonde zijn, als...)
| |
| |
‘Weet jij de onbepaalde wijs van ‘kept’? vroeg Jet knorrig, bladerend in 'n dictionnaire.
‘To keep; dat kun je vinden in de werkwoordenlijst,’ hielp Jo.
‘Morgen brengen,’ gromde Jet, merkend, dat Vader in ‘Die Woche’ was verdiept.
‘Mij 'n zorg, al krioelt 't nu van fouten,’ en met 'n blik naar de klok, die op-slag-van-half-acht stond: ‘Jij friseert dadelijk m'n haar wel even, hè?’
‘Kind, schei uit, 'k heb nog 'n màcht te studeeren!’ wierp Jo tegen. ‘Morgen les; 'k ken één étude nog niet half... Brandt de haard in de zaal, Moeder?’
‘Vandaag niet; Catrien heeft vergeten bij te vullen.’
‘Zou die aan iets anders dan d'r Krelis denken?... Brrr!... 't Zal er niet zoo'n beetje koud zijn; ik trek m'n mantel aan, hoor... 't Zou toch 'n weldaad van den hemel wezen, als 's winters de piano in de huiskamer stond.’
‘Versjouw jij ze in 't voor- en najaar?’ bracht Truus tusschenbeide.
‘Met plezier.’ Jo trok d'r astrakan mantel aan en droop af, nagelachen door Zus. ‘Kijk die Jo! in huis met 'n mantel an, wat gek! Mag 'k straks eens gaan kijken, Moeder, hoe 't staat: Jo met 'n mantel aan de piano?’
‘Als je naar bed gaat, Puk... Maar, kindje, weet je wel, dat 't over half acht is?... Truus, ze moet naar boven, hoor.’
‘Hè Mammie, hè toe, ik werk zoo heerlijk, kijk 's, 't is bijna af. Als 'k nog één minuutje op mag blijven, komt 't klaar,’ vleide Zus.
Mevrouw Vermeulen kreeg 'n kartonnen plaat te bewonderen, waarop 'n kleurig huis pronkte, waarvan de
| |
| |
omlijningen met roode, groene en blauwe wol waren overgewerkt.
‘'t Is wàt 'n heerlijk werk,’ genoot Zus, ‘je volgt de gaatjes, en dan gaat 't van zelf. St. Nikolaas weet toch maar goed, wat elk kind 't liefst heeft, hè?’
‘Ja.’ Moeder stond ook verbaasd over den alwetendheid van den grooten bisschop!
En Zus babbelde voort, de platen uittellend op tafel. ‘Voor allemaal zal 'k er een bewerken, voor u en voor Vader en voor Truus, Jo, Jet en Tientje, voor Trijn en voor Anne ook. Dan blijft er nog juist ééntje over voor mezelf... U moet 't allemaal ophangen, hoor...’ Zus stelde zich voor 't effekt: op elke kamer, tot zelfs de zaal met 't kostbaar fluweel behang, zulk een bewold paard, huis of molen, geprikt tegen de muur. Ieder, die op visite kwam, zou natuurlijk vragen, wie dat prachtstukje gemaakt had en ophooren, dat die kleine Zus zoo'n kraan was.
‘We laten 'r breeë lijsten om maken.’ Jet keek verstrooid op van haar werk.
‘Hè ja!’ Zus' oogenblauw lichtte en ze boog zich weer over de plaat, de naald jagend door de gaatjes.
Haar koontjes gloeiden; aan weerszijden hing 'n blond vlechtje over de schouders.
‘Tot kwart voor acht en geen minuutje later, hoor,’ bepaalde Moeder.
‘Klaar!’ galmde Zus, toen de laatste draad was afgehecht.
‘Mooi, hè moeder?’ Ze hield haar 't huis voor.
‘Prachtig; 't lijkt wel 'n villa.’
Zus meende 't ook. ‘'t Is voor Trijn.’
‘'n Plan voor de villa, die ze later met Krelis zal bewonen,’ kwam 't weer spottend van Jets kant.
| |
| |
Zus ging met Truus rond, kuste heel de familie gôenacht met d'r vooruitgestoken toetje, en druk babbelend over den koffiemolen, dien ze morgen zou bewerken met grijs, zwart en bruin, ging 't de kamer uit.
‘Nu nog éven naar de gemantelde Jo,’ zei Truus.
‘O die Jo, die gekke Jo!’ schaterde Zus, wijd de deur opengooiend van de zaal, waar de electrische pianolamp één hoek verlichtte, terwijl in 't overige van de kamer 'n onzekeren schemer en koude ongezelligheid hing.
‘Je moet je hoed ook op zetten!’
‘En 'n paraplui opsteken, hè?’ zei Jo tot groot vermaak van Zus, en ze draaide zich om op de tabouret, die piepte in de ruimte.
‘Ja! en handschoenen aandoen en dan zóó spelen!’ krabbelde Zus over de hoogste toetsen.
‘Kom, nu meegaan,’ maande Truus.
‘En overschoenen aantrekken!!’ riep Jo na, waarop klaterend lachen klonk door de holle, hooge marmergang, met den uitroep: ‘Dat de pedálen niet vuil worden!’
Moeder hoorde 't in de huiskamer. ‘Vroolijke Frans, die Zus. Hoor dat lachen weer.’
Terwijl Truus Zus d'r sluik-blond haar stond te schuieren, kwam Jet naar boven. Je kon hooren dat ze op de trap twee treden gelijk nam, 't stukje portaal overholde, dan wéér 'n trap opvloog. Hijgend kwam ze in de kamer van Truus en Zus, om 'r witte japon uit de groote hangkast te krijgen, waarin alle ‘beste spullen’ hingen.
‘Vin je 't naar, zoo laat te komen?’ informeerde Truus, zich voorstellend 'n kamer vol menschen, waar Jet moest binnenkomen, alleen, door iedereen aangegaapt.
‘Wat dat betreft... hé, hé... kan me geen lor schelen... Gossiemijne is dàt hollen... Maar zeg - Jet liet zich op den rand van 't bed vallen - vind jij
| |
| |
't niet verbazend flauw van Vader, me zoo achter de hielen te zitten met dat onnoozele werk? Idioot, zoo veel in je hoofd te moeten pompen...’
‘Totaal niet; je vorige rapport was bar slecht, terwijl juffrouw van Tiel zelf heeft gezegd, dat je uitstekend kunt leeren. als je maar wilt.’
‘Wat kan mij leeren schelen!,.. Dat Tientje zich aanstelt, of ze Dokter-in-de-Letteren wil worden, of weet ik wat voor hoogen titel moet halen, daarom hoef ik 't niet te doen. Dat kind bederft den boel voor mij...’
‘Tais-toi pourtant pour la petite’, waarschuwde Truus, 't ook niet kunnende velen, dat Jet Tientje afviel. ‘In allen deele, Tientje doet 'r plicht.’
‘Ik zeker niet!’
‘Nou, 't is op 't kantje af; dikwijls 'r ook naast.’
‘Pff! jij bent ook zoo'n volmaaktheid, zoo'n heiligheid’, smaalde Jet, 't toch eerlijk meenend.
‘Gut Jet, wat ben je 'n ouwe brompot vanavond. Als je je bij van Leeuwen zóó aanstelt, zullen ze met je gezelschap zijn ingenomen.’
‘Jet is 'n ouwe brompot’, praatte Zus na.
‘Die gooit óók al 'n cent in 't zakje. Allemaal vitten ze hier.’ Jet blies de aftocht, veel harder dan noodig was de deur dichtgooiend.
Huiverend hing ze even later in haar onderjurk over de trapleuning, galmend naar beneden: ‘Jo!... Jóó!... Jóóóóó!!
‘Wat wil je?’ Truus ging naar beneden, nageroepen door Zus, of ze vooral wilde zorgen, dat niemand aan haar handwerk-doos kwam.
‘Dat ze me even komt friseeren... Natuurlijk, nu is ze Oost-Indisch doof; net iets voor Jo.’
| |
| |
‘Ze kan ons immers niet hooren, als ze studeert’, vergoelijkte Truus.
‘Zal ik 't doen?’
‘Ja, goed; maar 'n beetje gauw.’
Truus ging mee en vond de krultang dampend in de hooge spiritusvlam. ‘Die is veel te warm. Heb je 'n papier, om te probeeren? - Jet scheurde ruw 'n blad uit 'n schoonschrift. - ‘Zie je wel, 't brandt zóó weg... bah, wat 'n lucht! Trek maar eerst je japon aan... Kom hier, zal 'k even vastmaken?’
‘O graag’, werd Jet wat vriendelijker, bewonderend Truus met haar gelijkmatig goed-humeur. 't Leek haar 'n onmogelijkheid, nooit uit te vallen, nooit eens flink òp te spelen,.. ‘Wil je ook m'n armband oppoetsen? Anders worden m'n handen vuil, zie je van die zeemelap; 'k heb ze net gewasschen.’
Truus wreef tot de gouden schakel glanzend blonk. ‘Me dunkt, nu is de krultang wel afgekoeld. Ga maar zitten.’
Jet nam plaats voor den toiletspiegel, die op tafel stond.
Voorzichtig perste Truus 'n lok tusschen de heete staven - ‘Sssst’ rookte het.
‘Brand me niet’, commandeerde Jet.
‘Maak je niet ongerust... Is 't zoo goed?’ vroeg ze na 'n poosje.
‘Opperbest. Laat 't er maar bij. Zoo'n erg gegolfd hoofd staat ordinair; net 'n meid op d'r Zondagsch... Zeg, zou ik m'n balschoentjes aantrekken?’
‘Loop je nog op kousen?’
‘Ja, wat zou dat?’
‘Nou, dat je je schoenen gewoonlijk niet 't laatst aantrekt, enfin, ieder z'n zienswijze... Zou er gedanst worden?’
| |
| |
‘'t Kan best.’
‘Trek ze dan an’, vond Truus, die zich over dergelijke bagatellen nooit 'n zwaar hoofd maakte.
Jet wreef haar zwart-gelakte schoentjes wat op, wipte er in; toen, kant en klaar, bekeek ze zich, draaiend voor de spiegelkast.
En ze was tevreden. De soepel-voile japon kleedde - Jo had gelijk. Beeldig stond het gouden halskettinkje; dat was op haar laatsten verjaardag 'n kolossale verrassing geweest. - 't Haar zat ook uitstekend - Truus had 'r slag van - Jet trok de witte lussen van 't haarlint symmetrisch boven de schouders uit.
‘Zoo'n koketje!’ draaide Truus, die de kamer had opgeruimd, haar van den spiegel weg. ‘Je bent netjes, hoor!’
Jet kwam in stemming, ‘'t Belooft 'n leuke avond te worden’, zei ze. ‘Bij van Leeuwen is 't altijd erg geanimeerd.’
Druk pratend over soirée's, die óf gezellig of ‘doodsaai’ waren geweest, sloeg ze haar blauw-grijzen avondmantel om, met den wit-wolligen krulkraag. Truus draaide 't licht uit en ze gingen samen naar beneden, over de duistere trappen, door de warm-verlichte marmergang.
Vader was niet meer in de huiskamer. Alleen Moeder zat er onder de lamp met geel-zijden strook, die zich laag neerplooide boven de tafel. Uit 'n bruin-fluweelen lap knipte Moeder 'n jurk voor Zus.
Jet nam de lap in handen. ‘Wat zal 'r dat lekker staan. Knap mensch bent u toch, dat zoo in elkaar te kunnen flanzen!... Nu dáág!’
Jet ging. Tot in de gang weerklonk de studie van Jo, gamma's in zeer snel tempo op en af de heele toetsenrij. Wat 'n ijzelijk geduld hielden sommige menschen er op na!
| |
| |
‘Ga je Vader even goeden dag zeggen?’ vroeg Truus, voelend, dat Jet onaardig had gedaan, straks met dat Engelsch werk. 't Zou hem hinderen, als Jet zóó zou gaan.
Jet snapte de beweegreden van die vraag. Ze kende Truus.
‘Dag Vader,’ ging ze de ontvangkamer binnen.
‘Zoo, ga je?’ Dokter Vermeulen keek op van z'n werk. Jet zag hem zitten met 't eenigszins grijzend haar en den energieken kop van geleerde. Toch, met 't imposante, dat van hem uitging, was er in de trekken om zijn mond, in den rustigen glans van zijn diepe oogen iets minzaams, iets dat toegankelijk maakte voor de kleinen van geest, voor armen, voor lijdenden, iets, dat hem tot ‘vader’ maakte niet enkel van z'n kinderen; maar ook van velen buiten den kleinen, huiselijken kring.
‘Ja, 'k ga.’ Jet stond even bedremmeld, haar lange handschoenen draaiend om 'r hand. Lam toch, als je vervelend was geweest, altijd dat excuus-vragen; maar 't was tegenover Vader en Vader verdiende, dat je aardig tegen 'm was. Zij was onhebbelijk geweest, zij had schuld en dat goeïe, beste Vadertje totaal niet. ‘Bent u nog boos?’ Ze sloeg haar arm om z'n hals in 'n spontaan verlangen ineens, dat Vader geen verdriet over haar zou hebben. ‘Ik was weer 'n mispunt, hè?’
‘Mispunt is wat kras. Onverstandig was je; 't is goed, dat je dat inziet... Boos ben 'k niet meer; nooit als je schuld wilt bekennen en beter je best gaat doen. Beloof je dat? Kom, wor' nu toch eens verstandiger.’
Jet drukte z'n hand. ‘Ja hoor, heusch.’
‘Nu bonsoir dan, véél plezier.’
‘Nu bonsoir dan, véél plezier.’
‘Dank u. Dag Vader, dag!!’ Jet zwaaide met de uitgerekte handschoenen, verrukt dat alles weer ‘ins Reine’ was.
| |
| |
‘Ze is zoo kwaad niet, als men meenen zou.’ dacht Dokter Vermeulen glimlachend, en hij trok z'n pelsjas aan, want er was opgebeld, of hij nog even bij 'n patiënt wilde komen, die 's middags reeds was bezocht.
Vlug wipte Jet de stoeptreden af, even trommelend op 't raam van de voorkamer, waar ze Vader wist. Toen de donkere gracht op naar de van Leeuwens, die 'n eind verder woonden.
Vanuit den Westertoren dreunde het half negen.
Jet telde de doffe slagen... ‘Half negen, eigenlijk nutteloos iets me nu nog te haasten. Trouwens, 't staat bespottelijk met een hoofd als vuur te komen aanzetten.
Op 'r gemak kuierde ze verder, bleef ze zelfs nog even staan voor de etalages van ‘Liberty’, op den hoek der Leidsche straat.
Toen, de straat inkijkend, hel van licht, vol bedrijvige drukte: verlichte trems, snorrende auto's, glijdend tusschen de menschenmenigte, die zich voortbewoog langs de lokkend-kleurige uitstalkasten, dacht ze met prettig, behaaglijk gevoel: ‘Gezellig toch Amsterdam.’
|
|
Auteursrecht onbekend