Rock 'n' roll

[p. 178]

XVIII Een zware wolk boven de rockwereld
The day the music died

Wanneer geen mens meer weet wie Michael Jackson is, zal tenminste de halve wereld de naam van Buddy Holly nog met zekere regelmaat op de lippen hebben. Waarom? Eerder heb ik betoogd dat het een hele klus is om de originele Holly te analyseren. De verbouwde, georkestreerde, postume Holly is een ander geval. Hoe hoorden luisteraars, vooral in Amerika en Engeland, Holly in die nauwelijks drie jaren dat hij zelf platen opnam? Ik vergeet daarmee opzettelijk de periode daarvoor, toen Holly in een duo optrad (1954-'55). De nummers die hij toen samen met Bob Montgomery opnam zijn pas veel later bekend geworden en verkrijgbaar op (bij voorbeeld) de elpee Western and bop (1977). In deze songs is zeker geen sprake van r&r, eerder rockabilly, country and western.

De Buddy Holly die eind jaren vijftig bekend werd op de radio had eerst als begeleidingsgroep de Three Tunes (tot 1957), daarna de Crickets (met als enige blijver de drummer Joe Allison, die ook al slagwerker was in de Tunes). Norman Petty die in de Tunes speelde, kwam als instrumentalist niet terug, maar bleef aan als producer. Deze Petty zou zoals vermeld de nalatenschap van Holly bewerken. De laatste periode in Holly's muziekleven was solo met orkest en speelde zich af in New York. De Crickets gingen op eigen houtje verder. Dat werd geen groot succes. In 1977 traden zij in oude samenstelling nog een keertje op ter gelegenheid van de tweede Buddy Holly-week in Londen. Aanwezig waren onder anderen Mick Jagger en de opkoper van Holly's ‘publishing catalogue’: Paul McCartney.

Ik ben gelukkig van een dusdanige bejaardheid dat het leven

[p. 179]

en sterven van Holly bewust door mij beleefd werden. Voorts liet een van mijn oudere broers de zanger vaak op de radio (Luxemburg) horen. Als voorbeeld van Holly's impact ‘Peggy Sue’. Geen originele keus, maar wel een nummer dat bepalend zou worden voor des zangers roem. Over de credits van deze song bestaat nog steeds enige onduidelijkheid. Men neemt aan dat Holly op de melodie kwam en de woorden schreef. Hij gaf het liedje als titel mee ‘Cindy Lou’, de naam van zijn nichtje. Drummer Allison kwam binnen toen Holly de song bijna voltooid had en suggereerde als titel de naam van zijn aanstaande vrouw: Peggy Sue; producer Norman Petty zou ten slotte de regel ‘Peggy Sue, Peggy Sue, pretty, pretty, pretty, Peggy Sue’ aandragen.

In het Verzameld Werk van Holly uit 1979 staan als auteurs (in de juiste volgorde): Holly, Allison, Petty. Zes jaar eerder gaf menige grammofoonplaat: Allison, Petty. Stephen Nugent vermeldde in zijn Rock file 3 de variant: Allison, Petty, Holly. Bezitters van het originele monoplaatje weten dat dit zeldzame item uit 1957 slechts Allison, Petty geeft. Waarom heeft Holly niet op zijn vermelding als - ten minste - co-auteur gestaan? Het verhaal dat ‘Peggy Sue’ eerst ‘Cindy Lou’ geheten zou hebben, werd door mevrouw Peggy Sue Allison met klem ontkend (zij is reeds sedert lang gescheiden van Allison) - aldus biograaf Tobler, die haar citeert uit Rolling Stone. Dat de Peggy Sue ex-Allison een bijzonder geval is in de r&r mag blijken uit het betrekkelijk onbekende plaatje van Holly ‘Peggy Sue got married’, dat hij twee maanden voor zijn dood opnam. Het is een van de weinige nummers uit de r&r waarin een werkelijk plaatsgevonden huwelijk met naam en toenaam van bruid en bruidegom wordt bezongen.

‘Peggy Sue’ werd solo opgenomen door Holly. Dat wil zeggen: op het etiket stond: ‘Buddy Holly-Peggy Sue’. Tijdens zijn samenwerking met de Crickets nam Holly immers ook platen onder uitsluitend zijn eigen naam op. Dat neemt niet weg dat Allison wèl het drumwerk verzorgde. Holly en Allison werkten aan het nummer in een studio in Clovis (Nieuw-Mexico) van 29 juni tot 1 juli 1957. In deze dagen, en de dagen ervoor, nam hij nog enkele andere befaamde nummers op.

[p. 180]

Het is een genot te kunnen schrijven over een muziekstukje dat iedereen kent. Elk lid van de westerse culturele gemeenschap kent de muziek en de woorden van ‘Peggy Sue’. Het nummer klinkt buitengewoon vol, en ook in zijn oorspronkelijke mono-uitvoering een weinig stereo. Producer Petty had drummer Allison en de zanger-gitarist tijdens de eerste opnamen bij elkaar in de studio gezet. Holly kwam niet boven het moordende slagwerk van Allison uit. Daarom werd Allison met zijn drumstel in een andere ruimte gezet en werd zijn gedrum door een echokamer geleid. Petty kon op deze manier het volume van Allison beter regelen. De echo zou door Petty op een schitterende wijze in het nummer worden ingepast; deze echo is er oorzaak van dat het een beetje stereo overkomt. De elektrische gitaar die Holly bespeelt klinkt overdonderend en uniek. Zij roept verbazing en bewondering op in de r&r-literatuur en bij de liefhebbers. Het unieke van het gitaargeluid komt voor een gedeelte door de opnametechniek. Niet alleen het elektrisch versterkte geluid werd opgenomen, maar ook de akoestische aanraking van de snaren. Dat dit gecombineerde geluid - het zingen van de elektronika en het metalige gerasp over de snaren - op de plaat kwam, werd overigens eerder veroorzaakt door een toenmalig gebrek aan opnametechniek dan door vindingrijkheid. Al met al hebben de geniale gitaar, het dravende slagwerk en de hikkend-zingende Holly met ‘Peggy Sue’ een van de allermooiste songs uit de r&r gesmeed.

Zonder enige overdubbing werd dit nummer in de handel gebracht. Het was Holly's eerste hit. The Bud's gitaar werd laat opgemerkt. Charlesworth noemt in zijn A-Z of rock guitarists Holly en het gebruik van de Fender Stratocaster. Hij waardeert het geluid. Daarentegen wijden Tobler en Grundy in The guitar greats nauwelijks een woord aan hem of zijn instrument. Kozinn e.a. schrijven in The guitar. The history. The music. The players daarentegen: ‘Rockabilly guitar gradually drifted further from its country roots and became a purer rock strain - in the form of Buddy Holly's rhythmic, Bo Diddley-inspired Stratocaster chording.’ Met deze opmerking kan ik mij verenigen, ofschoon ik niet

[p. 181]

zo erg overtuigd ben van Diddley's invloed op Holly. Het zou wel eens andersom kunnen zijn! Dat Holly's gitaar geen algemene erkenning heeft gekregen, bleek mij tijdens de lectuur van het maandblad Guitar player (juni 1984), waarin het ten onrechte niet voorkomt in het artikel ‘The pioneers of rock&roll guitar’.

Holly was een lieve jongen; wat dat betreft gaf de film The Buddy Holly story (1978) een redelijk juist beeld. Natuurlijk, er zaten onnauwkeurigheden in, maar de grove lijn - de lieve Buddy die nog zo veel wilde - klopte. Toen de film in Nederland vertoond zou worden, was Maria Elena, Holly's hertrouwde weduwe, bij Willem Duys te gast. Duys blonk niet uit in deskundigheid, maar toch werd wel duidelijk dat Maria nooit vermoed had welk een cult Holly zou veroorzaken. Een groter bewijs van deze verbazing gaven Holly's ouders in 1964, toen zij een dankwoord op band zonden aan de Dutch Branch of the Buddy Holly Appreciation Society. Het verscheen, onder andere, op de obscure elpee Still matters (1970 of 1971). De curieuze woorden van Mr. en Mrs. Holley vertaalde Jan Kal in sonnetvorm. De twee verbazingwekkende Holly-sonnetten - ‘Gesproken brief van moeder Holley’ respectievelijk ‘van vader Holley’ - kan men vinden in Kal's Praktijk hervat.

Holly's leven, zijn afkomst en zijn toekomst waren niet des rock-and-rolls. In de korte tijd die hem gegeven was, schreef hij briljante liefdeslyriek en gaf de r&r een vèrstrekkend idioom - bij voorbeeld zijn gitaar die naar de Beatles verwijst, zijn stem, het hikje, kortom: Holly wees de cowboymuziek een weg die naar de huidige popmuziek zou leiden. Johnny Cash, een puissant talent, is dat nooit gelukt. Cash was een groter country-artiest dan Holly, maar deze laatste werd een grotere rockmachine dan Cash ooit kon worden, laat staan geworden is. Ik denk wel dat de invloed van Cash c.s. op Holly belangrijker is geweest dan die van Bo Diddley. Daarover kunnen de rockfans van nu af ruzie maken. Dat hindert niets. Ik weet het zeker.

Afgezien van de onovertroffen muzikale prestaties van Holly,

[p. 182]

blijft zijn vroege heengaan boven de rockwereld hangen als een zware wolk. Zou zijn muziek van 1956-1959 wel tot het einde der tijd gewaardeerd zijn als hij negenendertig was geworden? Ik meen van wel. Men had het in dat geval wat belachelijk gevonden dat hij - zonder enige reden - een bril met zwaar montuur droeg, dat de Dodge Truck uit 1956 bij liefhebbers van oldtimers de koosnaam Peggy Sue's Pickup zou dragen (zie: Grease machines), en dat hij nog steeds met Maria Elena getrouwd zou zijn. Holly's vroege dood heeft op zijn minst de discussie vermeden van: ‘Waarom is hij nog niet dood?’

‘Rock 'n roll's first sad ending: Buddy Holly’, noemde Mike Jahn zijn hoofdstuk over Holly in zijn Rock from Elvis Presley to the Rolling Stones. De hoofdstuktitel is niet geheel nauwkeurig. Al eerder waren rock-and-rollers noodlottig verongelukt, maar Holly was haar eerste èchte grote muziektragiek. Het chapiter van Jahn over Holly wees mij weer eens op het feit dat Holly's versie van ‘It doesn't matter anymore’ niet alleen qua titel tragisch was, maar vooral omdat deze hit geschreven werd door Paul Anka. Een man die met zijn gezang, ondanks ‘Diana’, van geen enkel rocks belang is, maar Holly aan een prachtig rouwlied voor eigen gebruik hielp. Men kan niet anders dan Anka prijzen.

Het laatste woord aan de connaisseurs Uslan en Solomon: ‘Buddy Holly leeft voort vanwege zijn invloed op de rock. Hij betoverde Engelse rock-and-rollers die van hem een god maakten. De Hollies ontleenden hun naam aan hem, John Lennon kwam op de naam “Beatles” als een eerbewijs aan de Crickets. Holly en de Crickets' bandsamenstelling werd dè groepsformatie in Engeland. Buddy's songs werden het hoofdgerecht van de latere rock and roll: Beatles (“Words of love”), Stones (“Not fade away”), Blind Faith (“Well all right”), Blondie (“I'm gonna love you too”) en Linda Ronstadt met drie nummers van hem.’

Vaak ben ik mensen tegengekomen die Elvis een kwaad hart toedroegen, die Gene Vincent een viespeuk vonden of Cliff verachtten, maar nooit kwam iemand op mijn weg die iets tegen Holly had in te brengen. Daarom doemt de belangrijkste vraag in zijn geval telkens op: was Holly eigenlijk wel r&r?