Reizen over Moskovie

Een Hollandse schilder ontmoet tsaar Peter de Grote

[p. 118]

Bronnen en literatuur

Niet-gepubliceerde bronnen

Gemeentearchief Amsterdam. Notariële Archieven 6455 folio 493-496

Koninklijke Bibliotheek Den Haag. Verzameling G. Cuper 72 G 19

Leeuwen, Jan Storm van, Inleiding op studie van de boekband. Voor de cursus voor aio's en oio's Het gedrukte boek als materieel object. [Den Haag] 1994.

Bronnen van voor 1800

Acta eruditorum. Prostant apud Johan. Grossi Haeredes, Joh. Frid. Gleditschii B. Fil. & Thomam Fritschium. Typis Bernardi Christoph. Breitkopfii: Lipsiae 1719. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Bogaert, Abraham, Historische reizen door d'oostersche deelen van Asia; Zynde eene historische beschryving dier Koninkryken en Landschappen, door hem bezocht en doorwandelt, beneffens een nauwkeurig ontwerp van de Zeden, Drachten, Wetten en Godtsdienst der zelve Inwoonders, en wat verder wegens de Dieren, Planten, Vruchten, enz. in die Gewesten aanmerkenswaardig is: Mitsgaders Een omstandig verhaal van de Bantamsche inlandschen oorlog, het verdryven der Francoizen uit het Koninkryk Siam, en 't geen aan Kaap de goede Hoop in den jaare 1706 is voorgevallen, tot aan het opontbod des Gouverneurs Willem Adriaan van der Stel. t'Amsterdam: Nicolaas ten Hoorn, 1711. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Gool, Johan van, De nieuwe Schouburg der Nederlantsche kunstschilders en schilderessen: waer in de levens- en kunst-bedryven der tans levende en reets overleedene schilders, die van Houbraken, noch eenig ander Schryver, zyn aengeteekend, verhaelt worden. 2 dln. Gedrukt voor den Autheur. 's Gravenhage, 1750-1751. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Haller, Alberto von. Bibliotheca botanica. Qua scripta ad rem herbariam facientia a rerum initiis recensentur. 2 libri. Tiguri 1771-1772. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Jöcher, Christian Gottlieb (herausg.), Allgemeines Gelehrten-Lexicon, Darinne die Gelehrten aller Lände sowohl männals weiblichen Geschlechts, welche vom Anfange der Welt bis auf iessige Zeit gelebt, und sich der gelehrten Welt bekannt gemacht, Nach ihrer Geburt, Leben, merckwürdigen Geschichten, Absterben und Schrifften aus den glaubwürdigsten Scribenten in alphabetischer Ordnung beschrieben werden. 4 Theile. Johann Friedrich Gleditschens Buchhandlung. Leipzig 1750-1751. Johann Christoph Adelung Fortsetzung und Ergänzungen zu Allgemeines Gelehrten-Lexicon [...]. Leipzig 1784.

Journal des Sçavans. Augmenté de divers Articles, tirez des Memoires de Trevoux. Tome 58 (1715), 65 (1719), 72 (1722), 78 (1726). Chez les Janssons à Waesberge. Amsterdam (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

[p. 119]

Kok, Jacobus, Vaderlandsch woordenboek. 35 dln. 2e dr. Johannes Allart. Amsterdam 1785-1799. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Le Clerc, Jean, Bibliothèque Ancienne et Moderne. Pour servir de suite aux Bibliotheques Universelle et Choisie. 29 tom. Amsterdam: Chez les Frères Wetstein 1714-1730. (Universtiteitsbibliotheek Amsterdam).

Murr, Christophe Théophile de, Bibliotheque de peinture, de sculpture, et de gravure. 2 tomes. Chez Jean Paul Krauss. Francfort et Leipzig 1770. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Paquot, Jean-Noël, Mémoires pour servir à l'histoire littéraire des dix-sept provinces des Pays-Bas, de la principauté de Liege, et de quelques contrées voisines. 18 tomes. Louvain: Imprimerie Académique, 1765-1770.

Rabus, Pieter, De Boekzaal van Europe. Rotterdam: By Pieter vander Slaart, 1692-1700. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Rabus, Pieter, Twee-Maandelyke Uittreksels. Rotterdam: By Barent Bos, 1701. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Republyk der Geleerden, Of kort begryp van Europa's letternieuws tot hervorminge der weetenschappen, voor den konst en letterminnaars dezer dagen opgemaakt en verbetert. Amsterdam: By R. en G. Wetstein, 1711/1714. Met gewijzigde titel in 1714: Republyk der Geleerden, Of kort begryp van Europas letternieuws voor den konst en letterminnaaren dezer dagen opgemaakt door verscheide liefhebbers. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Saxius, Christophorus, Onomasticon literarium, sive nomenclator historico-criticus praestantissimorum omnis aetatis, populi, arti umque formulae scriptorum. pars 1-8. Traiecti ad Rhenum: Apud Gisb. Tiem. à Paddenburg (et al.), 1775-1803. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Stuck, Gottlieb Heinrich, Verzeichnis von aeltern und neuern Land- und Reisebeschreibungen. Ein Versuch eines Hauptstücks der geographischen Litteratur mit einem vollstaendigen Realregister, und einer Vorrede von M. Iohann Ernst Fabri. Halle: Iohann Christian Hendels Verlage, 1784. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Terwesten, Pieter, Catalogus of naamlyst van schilderyen, met derzelver prysen. Zedert den 22. Augusti 1752 tot den 21 November 1768. Zo in Holland, als Braband en andere Plaatzen in het openbaar verkogt. Dienende tot een vervolg of Derde deel op de twee deelen der uitgegeeve Cataloguen door wylen de Heer Gerard Hoet; Zynde hier agter gevoegt: Catalogus van een gedeelte van't Vorstelyk Kabinet schilderyen van Zyne Doorl. Hoogheid, den Heere Prince van Orange en Nassau, Erfstadhouder, Capitain-Generaal en Admiraal der Vereenigde Nederlanden, &c. &c. &c. By Johannes Gaillard: 's Gravenhage, 1770. (Universtiteitsbibliotheek Amsterdam).

Uffenbach, Zacharias Courad von, Merckwürdige Reisen durch Niedersacksen, Holland und Engeland. 3 Thl. Auf Kosten der Gaumischen Handlung. Frankfurt/Leipzig/Ulm 1753-1754. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

[p. 120]

Wagenaar, Jan, Vaderlandsche historien met konstplaaten en kaarten opgehelderd. 2e dr. 21 dln. Wed.Isaak Tirion: Amsterdam, 1770. (1e dr. 1709-1773: Vaderlandsche historie, vervattende de geschiedenissen der nu Vereenigde Nederlanden, inzonderheid die van Holland, van de vroegste tyden af: Uit de geloofwaardigste schryvers en egte gedenkstukken samengesteld). (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Weyerman, Jakob Campo, De levens-beschryvingen der Nederlandsche konst-schilders en konst-schilderessen, met voorafgaande Aanmerkingen over het betamelyke en het wanvoeglyke van de Schilderkonst, benevens een Korte levensschets der konstschilders van de Schilder-Akademie in 's Hage. 4 dln. Ab. Blussé en Zoon: Dordrecht, 1729-1769 (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Wyn, H. van, e.a., Byvoegsels en aanmerkingen voor het veertiende deel der Vaderlandsche Historie van Jan Wagenaar. Johannes Allart: Amsterdam, 1794. (Universiteitsbibliotheek Amsterdam).

Bronnen na 1800

Aa, A.J. van der, voortgez. onder red. van K.J.R. van Harderwijk e.a. Biographisch woordenboek der Nederlanden. 7 dln. Amsterdam 1969 (reprodr. van de uitg. Haarlem 1852-1878).

Balbian Verster, J.F.L. de, ‘Christoffel Brants (1664-1732) en het van Brants Rus-hofje’. Overdruk van het Jaarboek Amstelodamum, 26 (1929), pp. 106-159.

Altena, Peter en Marijke Gijswijt-Hofstra. ‘Weyerman in Vianen: zijn vrijgeleide in 1731’. In: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman, 6 (1984), 3, pp. 16-20.

Basmanov, Alexander en Jozien J. Driessen. PETR. In het spoor van Peter de Grote. De tsaar-leerling die Europa verkende. De Bilt 1991.

Balbian Verster, J.F.L. de, Burgemeesters van Amsterdam in de 17^e en 18^e eeuw, Zutphen 1932.

Beckmann, Johann. Litteratur der älteren Reisebeschreibungen. Nachrichten von ihren Verfassern, von ihrem Inhalte, von ihren Ausgaben und Uebersetzungen. Nebst eingestreueten Anmerkungen über mancherley gelehrte Gegenstände. 2 Tl. Göttingen 1807-1809.

Bergvelt, Ellinoor e.a. (hoofdred.), De wereld binnen handbereik. Nederlandse kunst- en rariteitenverzamelingen, 1585-1735. Zwolle 1992.

Bergvelt, Ellinoor e.a. (hoofdred.), De wereld binnen handbereik. Nederlandse kunst- en rariteitenverzamelingen, 1585-1735. Catalogus. Zwolle 1992.

Bezemer, J.W., Van Rurik tot Gorbatsjov. Een geschiedenis van Rusland. Amsterdam, 4e herz. verm. dr. 1994.

Buzzi, Giancarlo, Peter de Grote. Vert. en bew. N. en T. Rammelt. Amsterdam 1973.

[p. 121]

Does, René en Harm Ramkema (red.), De Unie in stukken. Het nationale ontwaken van volken en staten van het GOS. Utrecht 1993.

Driessen-Van het Reve, Jozien J., Russen en Nederlanders: uit de geschiedenis van de betrekkingen tussen Nederland en Rusland 1600-1917. Amsterdam/'s-Gravenhage 1989.

Driessen, Jozien, Tsaar Peter de Grote en zijn Amsterdamse vrienden. Utrecht/Antwerpen 1996.

Drijvers, Jan Willem, ‘“Deez tekende en schreef niet anders dan hij zag” Cornelis de Bruijn, Nicolaes Witsen en Gysbert Cupers. In: H. Sancisi-Weerdenburg (ed.). 'Persepolis en Pasargadae in wisselend perspectief. Iraanse oudheden beschreven en getekend door Europese reizigers.’ Groningen/Leiden 1989. In: Phoenix 35, 1 (1989), pp. 62-80.

Drossaers, S.W.A. e.a. (bew.), Inventarissen van de inboedels in de verblijven van de Oranjes daarmede gelijk te stellen stukken 1567-1795. 3 dln. 's-Gravenhage 1974-1976 (Rijks Geschiedkundige Publicatiën. Grote serie 147-149).

Eeghen, I.H. van. De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. 5 dln. Amsterdam 1960-1978 (Publicaties van de Gemeentelijke Archiefdienst van Amsterdam, 1, 2, 4, 7, 12).

Eeghen, I.H. van. De gilden. Theorie en praktijk. 2e dr. Bussum 1974 (De Haan paperbacks voor geschiedenis, kunst en cultuur).

Eeghen, P. van, m.m.v. J.Ph. van der Kellen, Het werk van Jan en Casper Luyken. 2 dln. Amsterdam 1905

Elias, Johan E., De vroedschap van Amsterdam 1578-1795, 2 dln., Haarlem 1903-1905.

Feller, F.-X. de, Biographie universelle ou dictionnaire historique des hommes qui sont fait un nom par leur génie, leurs talens, leurs vertus, leurs erreurs ou leurs crimes. Nouv. ed., augm. de plus de 3000 articles, réd. par M. Pérennès. Tom. 1-12. Paris 1833.

Gebhard, J.F. jr., Het leven van Mr. Nicolaas Cornelisz. Witsen (1641-1717). 2 dln. Utrecht 1881-1882.

Gram, Johan, De schildersconfrerie Pictura en hare academie van beeldende kunsten. Te 's Gravenhage 1682-1882. Rotterdam 1882.

Great Soviet Encyclopedia. A translation of the third edition (vol. 22 en 29). London 1979-1982.

Gruys, J.A., e.a., Thesaurus 1473-1800. Nederlandse boekdrukkers en boekverkopers. Met plaatsen en jaren van werkzaamheid. Dutch printers and booksellers. With places and years of activity. Nieuwkoop 1989. (Bibliotheca Bibliographica Neerlandica. Vol. XXVIII).

Hoefer, Mr. (éd.), Nouvelle biographie générale depuis les temps les plus recules jusqu'à nos jours, avec les renseignements bibliographiques et l'indication des sources à consulter. 46 tomes. Paris 1855-1866.

Hond, Jan de, ‘Een grooten lust tot het bezien van vremde landen, volkeren en zeden’. Cornelis de Bruijn 1652-1727. KUN 1992. Utrecht [1993]. (Doctoraalscriptie Nieuwe Geschiedenis).

[p. 122]

Hoogewerff, G.J., ‘De Stichting der Nederlandsche Schildersbent te Rome’. In: C. Hofstede de Groot e.a. (red.) Feest-bundel Dr. Abraham Bredius aangeboden den achttienden april 1915. 2 dln. Amsterdam [1915], dl 1, p. 109-125.

Hotz, A., ‘Over afbeeldingen van Persepolis en Palmyra door Nederlanders (Philip Angel - Jan Jansz. Struys - Herbert de Jager - Cornelis de Bruyn - G. Hofsted van Essen)’. In: Oud Holland 29 (1911) pp. 1-48.

Hoogewerff, G.J., De Bentvueghels. 's-Gravenhage 1952.

Hotz, A., ‘Over afbeeldingen van Persepolis en Palmyra door Nederlanders (Philip Angel - Jan Jansz. Struys - Herbert de Jager - Cornelis de Bruyn - G. Hofsted van Essen)’. In: Oud Holland 29 (1911) p. 1-48.

Houbraken, Arn., P.T.A. Swillens (ed.), De groote Schouburgh der Nederlantsche Konstschilders en Schilderessen. Waar van 'er veele met hunne beeltenissen ten Tooneel verschijnen, en welker levensgedrag en Konstwerken beschreven worden: zijnde een vervolg op het Schilderboek van K.v. Mander. 3 dln. Fotogr. herdr. v. Amsterdam 1718-1721, Amsterdam 1943-1983.

Hulzen, Joh. van, Onze vaderlandse geschiedenis. II van 1584 tot 1795. 4e herz. dr. Kampen 1963.

Janssen, Frans A. (ed.), Zetten en drukken in de achttiende eeuw. David Wardenaar's Beschryving der boekdrukkunst (1801). 2e gecorr. dr. (1e 1982). Haarlem 1986.

Jong, Erik de, ‘Zijdebalen: A late seventeenth/early eighteenth-century Dutch Estate and its garden poem’. In: Journal of Garden History, 5 [1985], 1, p. 32-71.

Jong, Joop de, Een deftig bestaan. Het dagelijks leven van regenten in de 17de en 18de eeuw. Utrecht/Antwerpen 1987.

Jong, J.L. de, ‘“Tot meerder naeukeurigheit”. De ruines van Persepolis in prent gebracht’. In: Phoenix 35 (1989), 1, p. 43-61.

Jonge, A. de, Tsaar Peter de Grote. (oorspr. titel Fire and water, vert. J.M.A.G. Hendriks) Baarn 1980.

Jonge, C.H. de, ‘Kunstgeschiedenis en geschiedenis uit Nederlandsch-Indië’. In: Historia. Maandschrift voor geschiedenis en kunstgeschiedenis 8 (1942), p. 193-199.

Kleerkooper, M.M. (verz.), W.P. van Stockum jr. (aanv. en ed.). De Boekhandel te Amsterdam voornamelijk in de 17e eeuw. Biographische en geschiedkundige aanteekeningen. 2 dln. 's-Gravenhage 1914-1916.

Kobus, J.C., e.a (ed.), Biographisch woordenboek van Nederland bevattende de levensbeschrijvingen van personen, die zich in Nederland op het gebied van kunst, wetenschap en letteren; uitvindingen, ontdekkingen en belangrijke daden hebben bekend gemaakt. 3 dln. Arnhem/Nijmegen 1886.

[p. 123]

Kossmann, E.F., De boekhandel te 's-Gravenhage tot het eind van de 18e eeuw. Biographisch woordenboek van boekverkoopers, uitgevers, boekdrukkers, boekbinders, enz. Met vermelding van hun uitgaven en de veilingen door hen gehouden. 's-Gravenhage 1937 (Bijdragen tot de Geschiedenis van den Nederlandschen Boekhandel. Uitgegeven door de Vereeniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels. Deel 13).

Kramm, Christiaan, De levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche kunstschilders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters, van den vroegsten tot op onzen tijd. Strekkende tevens tot vervolg op het werk van I. Immerzeel, jr. 7 dln. + 7 suppl. Amsterdam 1857-1864.

Kruseman, A.C., Aanteekeningen betreffende den boekhandel van Noord-Nederland, in de 17de en 18de eeuw. Amsterdam 1893 (Bijdragen tot de Geschiedenis van den Nederlandschen Boekhandel. Uitgegeven door de Vereeniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels. Deel 6).

Ledeboer, A.M., Alfabetische lijst der boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Noord-Nederland sedert de uitvinding van de boekdrukkunst tot den aanvang der negentiende eeuw. Utrecht 1876.

Ledeboer, A.M., Chronologisch register behoorende bij de alfabetische lijst der boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Noord-Nederland sedert het jaar 1440- tot het begin dezer eeuw. Utrecht 1877.

Leeuw, Ronald de (red.). Herinneringen aan Italië. Kunst en toerisme in de 18de eeuw. Zwolle 1984.

Locher, Th.J.G., Peter de Grote, Amsterdam 1947.

Loos-Haaxman, J. de, ‘De schilder Cornelis de Bruyn en het portret van Joan van Hoorn’. In: Tijdschrift voor Indische taal-, land- en volkenkunde, 75 (1935), 2, pp. 218-236.

Loos-Haaxman, J. de, De landsverzameling schilderijen in Batavia. Landvoogdsportretten en compagnieschilders. Leiden 1941.

Marres-Kortman, Birgit, en Geert Schuurman, ‘De belangstelling van P. Rabus voor reisbeschrijvingen’. In: Hans Bots (ed.) Pieter Rabus en de Boekzaal van Europe 1692-1702. Amsterdam 1974. (Studies van het Instituut voor Intellectuele Betrekkingen tussen de Westeuropese Landen in de Zeventiende Eeuw, 2). p. 379-407.

Martin, H.-J., Roger Chartier (éd.), Histoire de l'édition française. Tome 2: Le livre triomphant 1660-1830. 4 tms. [Paris] 1982-1986.

Massie, Robert, Peter de Grote en het ontstaan van het moderne Rusland, 1672-1725. Vertaald uit het Engels door Jaap Engelsman. 2e dr. Amsterdam 1992.

Meulen, R. van der, ‘Peter de Groote en het Hollandsch’. In: Onze Eeuw. Maandschrift voor staatkunde, letteren, wetenschap en kunst 13 (1913), 3, pp. 117-138.

Milner-Gulland, Robin, en Nicolai Dejevsky, Atlas van Rusland. Amsterdam 1990.

Molhuysen, P.C., e.a. (ed.), Nieuw Nederlandsch biographisch woordenboek. 10 dln. Leiden 1911-1937.

Muller Fz., S., ‘Zijdebalen’. Overdruk uit: Bouwkunst. Tweemaandelijksch tijdschrift 4 (1912), afl. 1-2.

[p. 124]

Naarden, Bruno, (et al.). Rusland in Nederlandse ogen. Een bundel opstellen. Amsterdam 1986.

Nagler, G.K., Neues allgemeines Künstler-Lexicon oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher, Lithographen, Formschneider, Zeichner, Medailleure, Elfenbeinarbeiter etc. 25 Bde. (3 Aufl., unveränd. Abdruck der 1sten Aufl. 1 Auflage 1835-1852). Leipzig 1924.

Nieuwenhuis, G. (ed.), Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen, voor den beschaafden stand en ten behoeve des gezelligen levens. 8 dln. + 9 suppl. Zutphen 1820-1844.

Obreen, D.O. (ed.), Archief voor Nederlandsche kunstgeschiedenis. Verzameling van meerendeels onuitgegeven berichten en mededeelingen betreffende Nederlandsche schilders, plaatsnijders, beeldhouwers, bouwmeesters, juweliers, goud- en zilverdrijvers, smeden, stempelsnijders enz. 7 dln. Rotterdam 1877-1890.

Pée, Julius (ed.), Keur uit de brieven van Multatuli. Naar tijdsorde gerangschikt en van aantekeningen voorzien. Amsterdam 1944.

Rouffaer, G.P., ‘Oude schilderijen te Batavia’. In: Oud Holland. Nieuwe Bijdragen voor de Geschiedenis der Nederlandsche kunst, letterkunde, nijverheid, enz. 12 (1894), pp. 193-200.

Sancisi-Weerdenbuxg, Heleen, ‘Introduction. Through travellers' eyes: The Persian Monuments as seen by European visitors’. In: Achaemenid History VII. Trough travellers' eyes. (Off-print) Leiden [1989], pp. 1-35.

Schatten van de tsaar. Hofcultuur van Peter de Grote uit het Kremlin. Rotterdam 1995.

Scheltema, Jacobus, Rusland en de Nederlanden beschouwd in derzelver wederkeerige betrekkingen. 4 dln. Amsterdam. 1818.

Scheltema, Jacobus, Peter de Groote, Keizer van Rusland in Holland en te Zaandam in 1697 en 1717. 2 dln. 2e dr. Utrecht 1842.

Schoor, Henk van de, ‘Bentvueghel Signatures in Santa Constanza in Rome’. In: Mededelingen van het Nederlands Instituut te Rome 38 (1976), Nova Series 3, p. 77-86.

Selm, Bert van, ‘Het kompt altemael aen op het distribuweeren’ De boekdistributie in de Republiek als object van onderzoek. In: J.J. Kloek e.a. (red.) De productie, distributie en consumptie van cultuur. Amsterdam etc. 1991, p. 89-99 (Balans en Perspectief van de Nederlandse cultuurgeschiedenis).

Stolk Cz., A. van (verz.), G. van Rijn (ed.), Atlas van Stolk Katalogus der historie-, spot- en zinneprenten betrekkelijk de geschiedenis van Nederland. 10 dln. + reg. Amsterdam 1895-1931.

Stölting, Erhard, Eine Weltmacht zerbricht. Nationalitäten und Religionen der USSR. Frankfurt am Main 1990.

Thiel, Pieter J.J. van e.a. (ed.). All the paintings of the Rijksmuseum in Amsterdam. A completely illustrated catalgue. Amsterdam/Maarssen 1976.

[p. 125]

Thieme, Ulrich und Felix Becker. H. Vollmer u.a. (red.). Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart. 37 Bde. + 6 Nachtr. Leipzig 1992 (Unveränd. Nachrdr. der Orig. Ausg. Leipzig 1907-1962).

Tiele, P.A., Nederlandsche bibliographie van land- en volkenkunde. Amsterdam 1884 (Bijdragen tot eene Nederlandsche Bibliographie uitgegeven door het Frederik Muller-Fonds. 1).

Uhlenbeck, C.C, Verslag aangaande een onderzoek in de archieven van Rusland ten bate der Nederlandsche geschiedenis. 's-Gravenhage 1891.

Volmuller, H.W.J. (ed.). Nijhoffs geschiedenislexicon. Nederland en België. 's-Gravenhage enz. 1981.

Vries, M. de L.A. te Winkel e.a. (bew.), Woordenboek der Nederlandsche taal. 26 dln. 's-Gravenhage enz. 1882-heden.

Wilt, A. de, ‘Een boek-prospectus uit de 17e eeuw’. In: Het Boek, nieuwe reeks 32 (1955-1957), pp. 199-205.

Wittram, Reinhard, Peter I (Zar und Kaiser. Zur Geschichte Peters des Großen in zeiner Zeit.) 2 dln. Göttingen 1964.

Wonder, P.C., A. Cock e.a., Alphabetische lijst van de geboorte- en sterfjaren der voornaamste oude Nederlandsche kunstschilders en beeldhouwers, om daardoor bij het zien van schilderijen, waarop het jaarmerk geteekend is, dadelijk te kunnen afleiden in welken leeftijd zij door den kunstenaar gemaakt zijn. Utrecht 1853.

Wurzbach, Alfred von, Niederländisches Künstler-Lexikon. Auf grund archivalischer Forschungen bearbeit. 2 Tle. Wien/Leipzig 1906-1910.

Zwollo, Annie, Hollandse en Vlaamse veduteschilders te Rome 1675-1725. Amsterdam 1972. Proefschrift.

[p. binnenkant omslag achter]