Woord vooraf
In 1702 maakte schilder-schrijver Cornelis de Bruijn in Moskou kennis met tsaar Peter de Grote. Een paar jaar eerder, nu driehonderd jaar geleden, bezocht de tsaar met een Russisch gezantschap Nederland. Tsaar Peter was hevig geïnteresseerd in de westerse techniek, politiek en cultuur. De belangstelling voor andere landen deelde hij met de bereisde De Bruijn. De tsaar stelde diens gezelschap zeer op prijs en nodigde hem regelmatig uit voor tochtjes, partijen en andere festiviteiten in en rond Moskou. Hij gunde De Bruijn bovendien het privilege om als eerste Europeaan vrijelijk afbeeldingen te maken in het Moskovische tsarenrijk. De Bruijn maakte hiervan dankbaar gebruik en legde zijn bijzondere ervaringen vast in een beschrijving en talloze schitterende prenten. Zijn Reizen over Moskovie verscheen in 1711. Er waren rond 1700 al enkele andere Nederlandse reisverslagen over Rusland verschenen, maar De Bruijn is de enige die uitvoerig verslag doet van zijn persoonlijke contacten met de tsaar en die zijn belevenissen zo rijkelijk illustreert.
Enkele jaren geleden maakte ik kennis met de boeken van Cornelis de Bruijn en raakte gefascineerd door deze reislustige schrijver en zijn werk. Het oorspronkelijke Reizen over Moskovie is een lijvig boekwerk over De Bruijns tweede grote reis, die hem onder andere ook naar Perzië en Indië voerde. Hieruit zijn fragmenten en afbeeldingen geselecteerd die zijn impressies van het Russische rijk tot een prettig leesbaar, doorlopend en afgerond verhaal maken. De oorspronkelijke tekst is letterlijk overgenomen en zonodig voorzien van woordverklaringen onder aan de pagina. De inleiding bevat de levensbeschrijving van Cornelis de Bruijn voor hij naar Rusland vertrok, een schets van tsaar Peter, zijn rijk en van het Grote Gezantschap naar West-Europa in 1697 en 1698, en een lijst van Nederlandse en Russische personen die De Bruijn in zijn reisbeschrijving noemt. Na de originele tekst wordt ingegaan op de waardering van Reizen over Moskovie en van De Bruijn als kunstenaar.
De fragmenten in deze uitgave zijn overgenomen uit het exemplaar Reizen over Moskovie afkomstig uit de collectie van het Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam. Het werd mij bereidwillig ter beschikking gesteld. Veel hulp en begrip kreeg ik bij de totstandkoming van deze uitgave van mijn werkredactie die bestond uit Marieke van Gessel, Andrea Kieskamp, Yvonne Knobel en Darja de Wever. Het deskundige commentaar van Jozien Driessen over zaken die Rusland en tsaar Peter betroffen was evenzeer onmisbaar. Tenslotte hebben mijn collega's van het Amsterdams Historisch Museum mij op verschillende manieren gesteund. Ik dank allen hartelijk voor hun vriendelijke bijdrage aan de totstandkoming van dit boek.
Naarden, september 1996
Kiki Hannema
Auteursrechtelijk beschermd
