Emblemata of Zinne-werck

[p. *3r]

Aen de Leser.

Ick zie alreede, gunstighe Lezer, watter voor my gheboren en ghekoockt is. Zommighe dickhuydighe menschen, die van zot meel en koud water ghekneden zijn, zal ick hier door-gaens te hooge rijzen, en schijnen uyt-druckelick verstaen te gheven, dat ick niet en wil verstaen hebben: alleenelick om dat zy hier eenigh Duytsch vinden zullen, dat haer swacke herssens niet ghewent en zijn, noch haer bedorven maghe can verdouwen. Zulcke lieden, zoo zy niet weenen en konne, ghebied ick loock en ajuyn te ghebruycken; en zo zy schoen-makers zijn, niet verder te oordelen als van de schoen. Even-wel om oock die, en eenighe andere, hoe-wel anderszins niet on-wetende, die het zelve ghevoelen ghetrouwt en in-ghenomen hebben, eenighzins te vernoughen, wil ick yet wes, tot rechtveerdinghe van mijn onghemeen schrijven, te vooren legghen.

Sedert dat ick de oude en gheleerde talen deur-loopen, en meest alle de Europeesche, die by ons ghebruyckelick zijn, ghesmaeckt hebbe, heb' ick my dickwils verfoeyt, dat onse natie (een volck dat anderzins in konsten en wetenschappen geen andere en wijct) zoo naer-laetigh en verzuymigh gheweest is, om onze tale op

[p. *3v]

te bouwen, en haer behoorlick en meughelick cieraed te gheven: voornemelick ziende, en als nu en dan beproevende, datter nauwelick yet fraeys of uyt-nemende by andere ghevonden en wert, dat van ons niet zoude konnen naerghevolght, en by naer met even-veel woorden even-aerdigh uyt-gedruckt werden. Hier van hebb' ick zoo wat henen, naer dat ick versschelick de memorie met dit of dat besprenght, en gedrenckt hadde, ghenoeghzame preuve gegeven: immers, als een stoute bracke, het veld ont-deckt, daer wel-gheoeffende verstanden, mijns oordeels, een nuttelicke en vermaeckelicke jacht vinden zullen. Want ick hebbe hier en daer, naer mijn gheringh oordeel, de fijnste bloeme van goede boecken ghezaeyt, menghende, soo veel door mijn begrijp doenelick is, de Attische zoetigheyd met de Laconische kortheyd.

't Is zeker, dat onze tale bequaem is, om op hooghe schoenen te treden, en allerley vercierssel aen te nemen, jae, dat meer is, om te draghen het ghewichte van de grootste in-beeldinghen, die in een menschelicke ziele vallen konnen. Ons en ontbreeckt niet, als dat wy niet durven, of en willen van andere nemen, dat zy, zonder haer verlies en verminderinge, ons mildelick aen-bieden: zonder dat wy eenigh ander woord, als ons eygen, en by ons geburghert, hoeven te gebruycken. Zoo hebben eertijds te Latijnen gheluckelick gheaerbeyt, om uyt te putten de schatten van de Grieksche welspreckentheyd: en zoo leeren noch daghelicks de Franssen, en andere nabuerighe volckeren, in haer eyghen tale, uyt de Grieksche ende de Latijnsche spreken. Waerom zullen wy dan altijds even kindsch, in de luyren blijven liggen, en Taetjen blijven krijten, daer wy bequamelick en mannelick Vader konnen zegghen? 'T is wel zoo, dat de talen gevonden of in-ghestelt zijn, op dat wy d'een den anderen de innerlicke ghedachten onzes herten zouden te kennen gheven, en dat het ghenoegh is, dat wy, door een slechte en verstaendelicke tale, onze meeninge met den

[p. *4r]

anderen verwisselen, en ghemeen maecken. Maer hoy moet hy eten, en aerde en water werden, die niet en verstaet, datmen een wind-meulen met blaes balcken niet en kan doen omme-gaen: datter heel veel aengelegen is, met wat kracht van woorden vele menschen bejeghent en gheroert werden. Een leeghe, straetsche, en ghepeupelsche reden zal, voor een hoogh verstand, ter aerden vallen, zonder slagh te gheven, of yet te verwinnen. T'en is jae oock niet ghenoegh, dat een reden mergh en vleesch heeft: zy moet dickwils wat ghesmuckt en verciert werden, door het pinceel van een effen en ronde tale. En ghewisselick, zoo die niet verheven en werd met levendige couleuren, de verdiepingen en verschietinghen (het byzonderste van de tafereelen) en konnen niet vermerckt werden. Want ghelijck het goud of yvoor zijn waerdije verdobbelt, door de hand en konste van de werck-meester; alsoo vermeerdert by velen de prijs van zaecken, die door een wel-sprekende tonghe voor-ghedraghen werden.

Ick wil dan alle gheluckighe verstanden en kloecke gheesten ghebeden hebben (voornemelick die haer wel-gheboren aerd geholpen en ghestijft hebben, door een hardneckighe neerstigheyd, en diepe bedenckinghen) dat zy eyndelick de goede hand daer toe willen aen-wenden, dat onze tale (die noch al kruypende langhst der aerden sleypt) mocht op-ghetrocken werden, tot het tsop en kruyn-punt van hare grootheyd: op dat wy niet alleene met onze na-bueren in ghelijcke lid treden, maer oock zelfs de pertisaene draghen mochten. Vaert wel, en draeght my gunste.