Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 189]

Vertèlsel vaan den doedskop
Maastrichts

‘Jeh’, zach Peerke Drömmes, en er klobde et lèste vetske toubak oet zen eerde piep in zen henneke, ‘iech zèk toch mer zoe: mèt zoeget spot me neet. Iech weit’, en er góng rech zitte, ‘et is lang geleije, vaan 'ne student, dee haw mèt leid en meujte vaan 'nen doedgraover 'ne kop gekreege vaan e gereemsel. Dee zat er op te sjouw, dat maakde indrök, meynde-n-er. Men leef luy, vaan et zelleste memint aof heet er geine röstige nach mie gegat. Iech veul nog de sjevraoje euver mene rökstraank loupe es iech eleyn mer draon deenk!’

‘Meh, wat waor der daan, Peerke?’ infermeerde Jaan, 'ne keerel wie 'ne boum en veur ter duuvel neet bang. ‘Beet er?’

‘Spot neet, jong!’ doog Peer serjeus, dee neet leye kós dat ze allemaol oonder den indrök vaan zen vertèlselke kaome, mèt eksepsie eleyn vaan Jaan. ‘Zows tiech geine bang höbbe es te snachs 'n stuum, die kloonk of ze oet de koolekelder kaom, hoors beye en smeeke um zene kop trök te geeve?’

‘Gaank door met dene leim, er druymde.’

‘Zows tiech geine bang höbbe es te elleke nach dee witte kop mèt die looker van ouge veur dich zaogs, wie, kraaketeerend wie 'n berosde deur, de moond oope en tow góng en...’

‘En er 'n uygske knikde? Nein Peer, er haw zeeker 'n striep in, dee student vaan diech.’

‘En wie er smörreges de kop oonder de sjow voont, ouch mer verbeelding zeekers? ouch vaan eleyn?’

‘Bis te mesjogge, de kaater haw em devaan gesprónge.’

Teege zoeväöl óngelouf haw Peerke gein remeedie mie. Vaan de gif goeide-n-er mèt eine sjlók zen haaf glaas Mestreechs aait in zene gieles en woort toen nog hèlleminser umreye-n-er ze beer zoe zoonder bezej oetgedroonke haw.

‘Zows tiech’, en er leet eeder woord lansem en duudelek euver zen lippe koume, ‘zows tiech op 'ne Vriedeg smiddernachs um twellef oore nao et lieke-huyske dörreve goon en dao 'nen doedskop weg hoole?!’

Jaan zwaamde-n-ins aon zen piep.

‘Now, wat giefs te?’ vroog er toen.

‘'Nen drej veur de ganse kaffee!’ reep Peerke zoe tot eederein em hoort. En mèt tot em duudelek woort tot Jaan em zeeker aon ze woord zow hauwe es er neet hiel gaw retireerde, haw dee aol 'n voes op taofel gehowwe: ‘Aongenoome!’

Boete waor Peerke zen koleer aol hiel gaw aofgekeuld, et waor Miert en der wejde 'ne kawwe beys. Mene leeve Sintekerfitsel, wat waor er dao eeve trin gestoonke. Dee waor in staot te veur, dee Jaan, dee leidmeeker, deen ambrasmeeker, dat zuls te zien.

Meh er zow em, jeh, wat zouw er...?

Donderdag, de ganse godslendigen daag, prakkezeerde-n-er dreuver.

Ze zuster boe er bei in de kos waor, haw zech aol aofgevraog veurwat er noe weer 'n loes in zen oer haw, meh zach mer niks.

Vriedegemörrege waor er sjeyns weer get mónterder, zen ratte-n-uygskes glinsterde oonröstig, meh toch, ze keeke of ze get wiste wat niemes wis.

Toen waor et Vriedegenach.

De wind haw ziech gekierd nao et Zuye en et Weste. De vools de vochtegheid en de werremte in de loch, de rooks et veurjaor, voont Jaan wie er um keteer veur twellef den Toongerseweeg op wandelde. De ganse sjoos veur häöm waor um Peerke ins in de kouts te neume. Veur 'nen doeje waor er neet banger es veur 'ne leeventige, en er zow eeve gemóddereerd mèt doedsköp höbbe gespäöld es 'ne jong mèt huyve en 'ne kókkerel. Er keek nao de loch,

[p. 190]

wie de maon verberrege-menneke späölde achter de wolleke, er hoort de wind door de tup vaan de buym 'n deunsje zeenge en flödde zellef zoe veur zen eige die sjoen air oet de Rigoletto. In de stad waor et stèl gewees: de stap vaan 'nen deender, e paar luy die zech de goojenach winsde, oet 'n duuster hoes et kriete vaan e kinneke; hey boete zaog of hoorste gein leevetige ziel mie. Et zow wel neet lang mie doore of de kerstaanjele-knup leepe weer oet en de treurwèllege zowwe aol zeeker lieggreun zien, prakkezeerde-n-er. Zoe sjoot er fleenk op en er stóng veur et hekke veur er erreg de binne haw. Dat hekke, dat waor feitelek et innegste boe er zech kopzörrig euver gemaak haw: er waor taamelek zwoer en kleddere veel em neet toe erreg mèt. Meh alles geit, wie de boer zach en er spande zen vrow veur de ploog, en vief menute denao stóng Jaan in et knookehuyske.

Et waor nog al duuster, noe en daan veel e sjeutsje leech vaan de maon door et vinsterke, meh drek trop waor et weer duuster wie de hèl.

Er sjraavelde mèt zen han langs de naate moer, sjäörde zech zene wiesveenger aon bloot aon 'n sjerrepe ribbekas, zach mieljaar en bleef toen mèt zene voot in eine ze bein haoke. Waor et denondeheyendao mer neet toe duuster, mopperde-n-er. Boe laoge die köp noe? Mèt 'n hand stoedde-n-er teege get aon, dao veel en rolde get euver de groond (et waor of eine ze vals gebeet euver de stein smeet, voont er) en er hoort eine deep zöchte. Mèt kaom de maon weer eeve koekeloere en Jaan zaog de kop dee euver de groond gekeigeld waor, er zaog, aon neegel tege de getaarde mör de doedsköp haange wie bei heum toes de sjèldereye, in 'nen hook zaot e gereemsel rech-op en keek em aon. ‘Iech kin neet aanders zègge’, dach Jaan, ‘Pie hèlt de zaake proopel en op zen plaots.’ Toen waor de maon weer wech en alles stikduuster en hoort er eine zöchte. Toen bókde-n-er zech en voolt er tot er de kop in zen hand heel. Er grimslachde in zen eige bei et gedach tot dee kop nog zoe slech neet waor es keigelbal (wie in dat aait vertèlselke: 'nen doedskop es bal en neege kneuk vaan beyn es de keigele), toen obbins, zwoer meh duudelek, kloonk 'n stum of ze oet de koolekelder kaom: ‘Laot ligge dee kop, dees vaan miech!’

‘Ao’, zach Jaan en lach em deneer.

Gelökkig wis er noe boe de köp hónge en kós er gaw nao 'nen aandere sjaare. Deh, dat waor veerdig, dao haw er Peerke ze runsje in zen hand. Er góng nao de deur en toen kloonk nog deeper, nog zwoerder de kelder-stum:

‘Laot ligge dee kop, dees vaan miech!’

‘Wel sappermeys!’ vlookde Jaan dee teege-n-alles kós, behalve tot iemes, al waor dat daan hoonderd-doezend kier e gereemsel, em veur de gek heel. ‘Höbs te-n-ers daan twie?! Hey daan, knookekerlejong!’ en mèt vloog de kop door et keemerke, dao zögde nog eine hiel deep en lanzem, dao waor e gesjroevel euver de steyn of iemes zech neerlag veur te goon slaope, toen waor et stèl.

‘Ao,’ zach Jaan weer, pakde de-n-ierste kop en góng nao hoes en nao bèd.

Den daag trop wis Pie, den doedgraover, neet good wie er et haw. Neet tot er 'nen doedskop misde, er haw ze neet getèld den daag vaan te veure, meh dao waor 'nen doeje te väöl. Sjuins teege de moer, mèt e look in zene kop boe ste mèt kaar en peerd door kós, laog Peerke. Ze linker bein laog hallef oonder ze lief, hiel oongemeekelek, en zen rechse hand käörde euver 'nen doedskop, ouch eine mèt e look in. En dao kós Pie mèt ze verstand neet bei.

Er vertèlde-n-et toes. ‘Tiens’, zag zen vrow, ‘en iech meynde-n-altied tot Peerke toe bang waor veur 'nen doedskop.’

‘Dat meynde-n-iech ouch’, zach Pie.

Wie et mèt Jaan aofleep en zene kop?

Jaan heet ze runsje neet gekreege, meh de kop höb ech, neet zoe lang geleye, nog gezeen. Er is sjoen gebleik en gepollitoerd, en steit noe bei 'ne mislökde student op te sjow. Dat maak indrök, vint er. Sommege luy höbbe bang de veur en die loere 'nen aandere kant op.

Meh die neet bang zien, mótte hel lachte, want es te-n-em oope deis, daan späölt er obbins 'n deunsje, de wèts wel, die sjoen air oet de ‘Rigoletto’. Dat heet de student toe bedach.

Mang