Naschrift
van den Zoon van den graaf van***
Geschreven den vijftienden Augustus 1643.
Ingevolge het verzoek van mijn vader, God hebbe zijn ziel, sluit ik dit geschrift in bij de bescheiden, welke aan u, mijn zoon, na mijn overlijden zullen worden ter hand gesteld.
De loop van de gebeurtenissen na den dood van mijn vader, nu bijna veertig jaar geleden, maakt het nog minder wenselijk dan destijds, dat deze bladzijden onder vreemde ogen komen. Gij vindt hierin de, in het rustige besef der waarheid neergeschreven, oorzaken van den ondergang van Spanje. Degenen echter die voor dezen ondergang aansprakelijk zijn, worden thans nog steeds vereerd als grootse figuren, en allerlei verderfelijke instellingen worden met nog meer ophef dan destijds als zegenrijk voorgesteld.
Spanje is ten onder gegaan door een verkeerd geleid bewind. Spanje heeft zich afgekeerd van zijn natuurlijke bronnen van welvaart, en de leiders van Spanje zijn bevreesd voor de vernieuwende, scheppende werking, welke uitgaat van de vrije ontplooiing van den mens. Zij ontvluchten de problemen in hersenschimmige illusies.
De bloei onzer letteren, waarin velen nog een bewijs van Spanjes innerlijk onverlette grootheid zien, is, zoals gij door dit geschrift zult begrijpen, slechts het speelse stralen van een ondergaande zon. De rhetorische woordenpraal, welke deze letteren kenmerkt, is een woekerplant. Zij schiet uit een bedorven bodem op. Het einde ervan is te voorzien en dan zal de troosteloze werkelijkheid in het volle daglicht treden.
Lees dit geschrift aandachtig. Gij vindt er den mens en de samenleving in getekend, in zijn grootheid en in zijn ondeugden en verwording. Gij maakt hierin den diepsten nedergang van de mensen mee, maar gij stijgt met anderen op, tot de allerhoogste toppen waartoe de vlucht van den geest kan reiken.
De slotsom is niet zo troosteloos als mijn vader meende.
Hij heeft zelf de mogelijkheden van ons maatschappelijk, staatkundig en godsdienstig herstel gezien. De middelen daartoe zijn de arbeid van hoofd en hand, met het heldere bewustzijn van de werkelijkheid. Het zij uw taak de toekomst te helpen voorbereiden.
Auteursrecht onbekend