De sysse-panne: Borgers in den estaminé

[p. 58]

Feestdaegen en werkdaegenaant.

L'Etat perd plus de ses sujets par les Fêtes que par les Batailles.
Voltaire.

Bitterman.

Daer is nog een aengelegen punt, waer over ik uwe gedagten wel zoude willen kennen. Doet gy niets om uwe Prochiaenen te beletten van zig 's Zondags en 's Heyligdags zat te zuypen, want dat is de wyze op welke zy die gemeynelyk vieren. Men ziet de eene opgezwollen van den genever, het hoofd tot op de kniën gebogen, de armen hangende, de oogen gebrokken, zonder gehoor, immers in eenen staet verre onder de beesten, al waggelende door hunne bedrukte wyven naer huys geleyd worden, 's anderdags onbekwaem om te werken, en dikwils voor het overig van hun leven deuzig of ongezond. Andere ziet gy door den drank woedende worden, troubelen verwekken, slaegen geven en krygen, en dikwils hunne querellen met schrikkelyke moorden eyndigen. Men moet het bekennen, den Staet verliest zoo veel Burgers door de Feestdaegen als door den Oorlog.

[p. 59]

Den Pastoor.

Ik hebbe verscheyde middelen gebruykt, om dit gebrek te verbeteren; Sermoenen, Vermaeningen en Dreygementen, alles was vrugteloos. - Ik doen nu in den zomer de godelyke Diensten vroeg, om dat de gene die eenige bezigheyd weten, zig zouden konnen amuseren; ik belet niet dat de gene die iets op het veld te doen weten, naer het werk gaen; ik pryze zelfs hunne neerstigheyd, om dat ik ondervonden hebbe, dat het werken op de Feestdaegen te beletten, het volk naer de herbergen jaegt. De werkdaegen en zyn geen daegen van debauche, het werken modereert den mensch, contribueert tot de gezondheyd van ziele en lichaem.

Bitterman.

Voorders is het werken dienstig aen den Staet: verondersteld maer vyf millioenen menschen, die dag uyt, dag in, d'eene door d'ander, vyf stuyvers winnen, en dat is op zyn nouwste gerekent; rekent nog dat die vyf millioenen menschen maer dertig Feestdagen op een jaer werken, en ziet eens wat een considerabel kapitael den Staet jaerlyks zoude winnen.

Den Pastoor.

Zekerlyk kan men het gebed met den aerbeyd vereenigen, God heeft het een en het ander bevolen, en die werkt, diend God en zynen Evennaesten.

17 Prairial Jaer 5.

Maendag 5 Junius 1797.