Geschiedenis der Noord-Nederlandsche letteren in de XIXe eeuw. Deel 1
(1888)–Jan ten Brink–
Auteursrecht onbekend
[pagina VII]
| |
Voorbericht.Conrad Busken Huet had in het voorjaar van 1886 het voornemen opgevat eene studie te schrijven over: ‘De Romantiek in Nederland’, had de beide eerste bladzijden voltooid, toen de onverbiddelijke dood - tot groote schade onzer nationale Letteren - hem de pen uit de hand nam. (1 Mei 1886.) In die beide eerste en laatste bladzijden was een begin gemaakt met de beoordeeling van mijn werk: ‘Onze Hedendaagsche Letterkundigen’. Zijne voornaamste aanmerking gold de onvolledigheid. Doch ik geef het woord aan den genialen auteur, aan mijn diepbetreurden vriend: ‘(De) verzameling (“Onze(r) Hedendaagsche Letterkundigen”), die alleen de levenden of toen levenden omvat, is niet volledig; en zelf is dit onze eenige grief tegen het ontwerp, waarnaar (de schrijver) met zulk een bewonderenswaardigen ijver, en in betrekkelijk zeer korten tijd, de opgevatte taak heeft uitgevoerd. Ons schijnt het toe, dat hij ook sommige dooden had moeten medetellen, en aan het denkbeeld hedendaagsch meer uitbreiding geven. Van klassieke letterkundigen hebben wij eene voorstelling; evenzoo van moderne. Ook van buitengewone, en van daagsche of alledaagsche. Hedendaagsche heeft alleen zin, indien wij daaronder al de auteurs van beteekenis verstaan, die tot zeker tijdperk behooren, nog voortdurend of pas gesloten. | |
[pagina VIII]
| |
Doch, reeds te veel aanmerkingen op een arbeid, dien ik mij niet in staat acht aan te vullen of te verbeteren. De regte man, om dit te doen is de heer Ten Brink zelf, want hij alleen bezit in die mate den onmisbaren harttocht der biografie. Hij heeft het in zijne hand nalezing der overgeslagenen te houden, en op die wijs zijn werk te verheffen tot een litterarisch-historisch standaardwerk voor een volgend geslacht.’Ga naar voetnoot1) De eenvoudigste piëteit tegenover den verscheiden grooten schrijver zou niet gedoogen, dat deze laatste letterkundige wilsbeschikking onuitgevoerd bleef. Het is mij een dierbare plicht niet alleen, maar tevens eene aangenaame taak, te verwezenlijken, wat Busken Huet mij heeft opgedragen. Het werk, waarvoor dit bericht bestemd is, vormt dus den tweeden, ruimschoots aangevulden en uitgebreiden druk van mijne: ‘Onze Hedendaagsche Letterkundigen’, sedert 1883 tot 1886 verschenen. Het dient Busken Huet zonder aarzelen toegegeven te worden, de titel van ‘Onze Hedendaagsche Letterkundigen’ is onzeker, nauwelijks bruikbaar, en lang niet fraai. De keus van dezen titel werd gedaan door den uitgever, die aan zijn kostbaar werk: ‘Onze Hedendaagsche Schilders’ als tegenstuk eene dergelijke van ‘Onze Hedendaagsche Letterkundigen’, wilde verbinden. Daarbij was het stelsel aangenomen, dat alleen levende kunstenaars uit Noord-Nederland zouden worden behandeld. En zoo is de onvolledigheid ontstaan, door Busken Huet terecht gegispt - eene onvolledigheid uit noodzakelijkheid. Bij dezen tweeden druk kon dus het oorspronkelijk ontwerp gewijzigd, en aan groote schrijvers, die ons door den dood ontvallen waren, recht worden gedaan. De gewenschte nalezing der overgeslagenen werd ondernomen, naar betrekkelijke volledigheid gestreefd. | |
[pagina IX]
| |
Het eerste deel van ‘Onze Hedendaagsche Letterkundigen’ bevatte de levensbeschrijvingen van Mevrouw A.L.G. Bosboom-Toussaint, Nicolaas Beets, J.J.L. ten Kate, J.P. Hasebroek, Jos. A. Alberdingk Thijm, C. Vosmaer, W.J. Hofdijk en E. Douwes Dekker - deze laatste opgesteld door Cd. Busken Huet. Het tweede deel bracht de biographieën van H.J. Schimmel, H. de Veer, Gerard Keller, F. Haver-Schmidt, Cd. Busken Huet, H.J.A.M. Schaepman, C.E. van Koetsveld, Justus van Maurik Jun., Lodewijk Mulder en A. Weruméus Buning. Deze tweede druk wordt uitgebreid met de levensbeschrijvingen van Isaäc da Costa, Jacob van Lennep, Jan Frederik Oltmans, Bernard ter Haar Everard Johannes Potgieter, Marc Prager Lindo, Jan Jacob Cremer en Pieter Augustus de Genestet. Natuurlijker wijze kan men tegen mijn dus aangevuld werk nog altijd het verwijt der onvolledigheid richten. Het begrip van volledigheid eischt echter geenszins volmaaktheid, maar blijft des ondanks toch zeer onzeker, en volkomen afhankelijk van persoonlijke opvattingen. Ik heb daarom den titel gewijzigd en mij veroorloofd dit boek eene ‘Geschiedenis der Noord-Nederlandsche Letterkunde in de XIX Eeuw (1830-1880)’ te noemen. Onze Wester- en Oosterburen hebben ons reeds gewend aan letterkundige geschiedenissen in biographieën, onder den titel: ‘Great Writers’ of ‘English Man of Letters’, of ‘Deutsche Dichter der Gegenwart, biographisch-litterarische Charakterbilder’. Wanneer er slechts gezorgd wordt, dat het hier gekozen tijdvak, 1830-1880, het tijdvak der Nederlandsche Romantiek, behoorlijk worde toegelicht door een historische Inleiding, wanneer daarbij eene poging in het werk wordt gesteld, om de herkomst en oorspronkelijkheid onzer Romantiek te bepalen, en tevens aan het slot der levensbeschrijvingen een Overzicht gevoegd | |
[pagina X]
| |
wordt, waarin aan vele nog ongenoemde personen en zaken uit dit tijdvak recht gedaan wordt, kan naar mijne meening de titel: ‘Geschiedenis der Noord-Nederlandsche letteren in de XIXe Eeuw (1830-1880)’ niet al te snel aan eene opwelling van vermetelheid worden toegeschreven. Het is naar dit plan, dat de tweede druk van ‘Onze Hedendaagsche Letterkundigen’ werd bewerkt. Busken Huet veronderstelde met buitengewone welwillendheid, dat mijn arbeid - op voorwaarde der noodzakelijke uitbreiding - nuttige vruchten zou opleveren. ‘(De schrijver) heeft het in zijne hand’ - schreef hij weinigen oogenblikken vóór zijn dood - ‘nalezing der overgeslagene te houden, en op die wijs zijn werk te verheffen tot een litterarisch-historisch standaardwerk voor een volgend geslacht.’ Of ieder zoo edelmoedig zal oordeelen, of zijne goede meening na de voltooiing van dit werk zal worden gedeeld door mijne lezers, waag ik niet aan te roeren. Eene poging om Busken Huet's laatste wenschen op te volgen, is hier in 't werk gesteld. Of zij geslaagd zij, staat niet aan het oordeel van
de(n) Schrijver. |
|