|
| |
[Rijckaert Minutolo...]
Rijckaert Minutolo vryde de Huysvrouwe van Phlips Finolfi, ende merckende dat sy jalours was van haren man heeft hy haer wijs
gemaect dat de selve 's daechs daer na met sijn wijf in een badstove moeste
comen: Inde welcke hy het wijf vanden voorseyt Phlips dede comen, die
meynende met haren Man Phlips te wesen, bevonden heeft datse met
Rijckaert was: Het welcke uytwijst hoe veel het volherden ende de levendigheyt
des gheests int vryen weert sijn.
TOT Napels een seer oude Stadt (alsoo playsant, oft meer als eenighe
andere van Italien) was wel eer een joncman van Edeler afkomste ende
opentlijcken rijck, gheheeten Rijckaert Minutolo, dewelcke al wast soo
dat hy eene overschoone Vrouwe tot een wijf hadde, nochtans Amoureus van eene
andere gheworden is, die na (eens yegelijckx sin) alle d'andere Napolitaensche
in schoonheydt te boven ginck, ende was gheheeten mevrouwe Catelle,
Huysvrouwe van eenen Jonghen Edelman, wiens Naem was Phlippus Figinolfi den
welcken sy (als een seer eerbare Vrouwe) boven alle andere saken lief hadde
ende in weerden hiel. Rijckaert dan dees Vrou Catelle besint hebbende, ende
alle dinghen doende door dewelcke de liefde ende goede gratie van een vrouwe
mach ende moet vercreghen worden, ende om alle dat selve hem niet
moghelijck sijnde om te gheraken tot yet van't ghene daer hy naer wenschte, was
hy bycans desperaet, in sulcker voeghen dat hy aldus van alsulcken ende soo
brandende liefde overvallen, ende niet wetende oft gheen vermoghen hebbende om
zijn selven daer uyt te writselen, haecte hy nae de doodt, dan hy en mocht
niet, ende het leven stont hem teghen: om dat hy dus te vergeefs arbeydede:
overmits dat Vrou Catelle gheen ander goet in dese werelt en hadde noch en
achtede, als haren Man, vanden welcken sy in sulcken jaloursheyt leefde, dat
haer dochte, dat haer den selven elc Vogelken dat inde locht vlooch
moeste ontnemen: Rijckaert dese Jaloursheydt hoorende ende verstaende, heeft
stracx zjin voornemen daer nae verandert, ende bedocht hem dat hy hem houden
wilde als oft hy op een ander verlieft ware, ende van doen af | |
| |
maeckte hy de mannekens, van gheen hopen meer op Mevrou Catelle liefde te
hebben, ende van een andere vrouwe te beminnen, gheveynsende om harent willen
feyten van wapenen, steeck-spelen, ende alle de andere dinghen te doen die hy
voor Mevrouwe Catelle plach te doen: In sulcker voeghen dat hy dit niet lanck
en dede oft alle de Napolitaensche ende selfs Mevrouwe Catelle, en gheloofde
dat hy haer niet meer besint en hadde: maer dese nieuwe heeft soo langhe hier
in volhert, dattet een yeghelijck voor gewis hiel, in sulcker voegen dat me
Vrou Catelle haer selven een schouwicheydt ontnam, die sy met hem hadde, om de
liefde die hy haer plach te draghen, ende als een naebuerine groetese hem
ghemeynsaemlijck gaende ende keerende, als sy by andere dede. Nu ist gheschiet
dat zijnde inde Somertijdt, inden welcke de vergaderinghen van Vrouwen ende
Edelmannen (na slants gewoonheydt op den Zeecant naer vermeyden gaen, ende oock
het meestendeel noen ende avontmael eten: dat Rijckaert te weten ghecomen is,
dat Mevrou Catelle met haren sleyp derwaerts was, Weshalven hy daer,
insghelijcks met een ander gheselschap dat hy vergaderde ghegaen is. Ende wert
in dat van Mevrou Catelle ontfanghen, hem hebbende eerstmaels langhen tijdt
laten nooden, ghelijck oft hy gheenen grooten sin ghehadt en hadde om daer by
te zijn, ende daer de Vrouwen ende insgelijcx Mevrou Catelle begonden te
gabberen ende bourden van zijn niewe vryagie, waer van Rijckaert hem
hiel uyttermaten getreft te zijn, soo dat hy haer te meerder stoffe gaf
daer van te spreecken. Ten langhen lesten d'een Vrouwe gintswaerts d'ander
derwaerts ghegaen zijnde, alsmen op sulcken plaetsen ghewoon is te doen, ende
Mevrouwe Catelle ghebleven zijnde daer Rijckaert was met weynighe Vrouwen:
Rijckaert wierp haer een woort over dwers toe, van een seecker liefde die
haeren Man Philips tot een ander vrouwe droech, waer door sy in een seer
schrickelijcke jaloursheyt gheraeckt is, ende hadde wel willen weten wat
Rijckaert wilde seggen, ende nae datse haer wat tijts binnen ghehouden
hadde, brack sy noch uyt, ende badt Rijckaerden dat hy haer ter Liefden vande
Vrouwe die hy het meest beminde, te kennen wilde gheven 'tghene hy van haren
Man gheseydt hadde, de welcke gheantwoordt heeft: Ghy hebt my besworen
(Mevrouwe) van diens Persoons weghen, om wiens wille ick u gheen dinghen die
ghy op my begeert afslaen can: dan dat ghy my belooft dat ghy daer noyt aen
uwen Man van seggen sult, noch oock aen een ander Mensche: Dan als ghy metter
daedt sien sult dat het ghene dat ick u verhalen sal, waerachtich sal zijn:
ende als ghy willen sult so sal ick u wijsen hoe ghy dat sult moghen sien. De
Vrouwe had grooten lust te weten datse begeerde ende gheloofde daerom
waerachtich te zijn, ende swoer hem dat zijt noyt niemant seggen en soude:
daer nae wat op een zijde vertrocken zijnde om van gheen Menschen ghehoordt te
worden: begon Rijckaert te segghen: Mevrouwe soo ick u lief hadde, als ick u
hier voormaels bemindt hebbe, ick en soude de stouticheydt niet hebben om u
eenighe dinghen te segghen, waer van ick dencken mochte dat u verdriet soude
aencomen: Dan om dat dese vryagie over is, soo sal ickt min achten u de
waerheyt deser saecken te | |
| |
ontdecken. Ick en weet niet oft uwen
Man Philips oyt t'onvreden is gheweest door de liefde die ick tot u droech oft
dat hy ghelooft heeft dat ick van u oock bemindt was, dan hoe dat dit gheweest
is oft niet, hy en toondender my noyt ghelaet van: nu moghelijck den tijt
verwachtende, dat hy gedocht heeft dat icker het minste achterdencken van
hebben soude, wilt hy my doen dat ick twijfele dat hy vreest dat ick hem
hadde willen doen, dat is, te willen tot zijn ghenoechte mijn Vrouwe
ghebruycken, ende na dat ick heb connen vermercken, heeft hy de selve sint een
weynich tijts herwaerts seer heymelijcken vervolcht ende aenghesocht met
verscheyden bootschappen, die ick daer nae altsamen van haer hebbe comen te
vernemen, dieder sulcken antwoorden op gemaeckt als my goet gedocht heeft, ende
noch desen morgen heb by mijn Wijf een Coppelersse in mijn huys ghevonden, met
haer al bisselende sprekende, ende twijfelende vant ghene dattet was, heb ick
mijn Vrouwe geroepen, haer ondervragende wat de selve begeerde, sy seyde my,
'tis d'aensoeckinge van Philips Figinolfy, die my door de antwoorden die ghy my
hem hebt doen doen met hope te gheven, soo moeyelijcken valt dat ick hem (so my
dunct) op mijn schouderen draghe, ende seyde tot slot van rekeninghe dat hy
weten wil wat ick int sin heb om te doen, ende dat hy alst my beviel wel soo
veel maecken soude, dat ick met hem secretelijcken in een plaetse deser stede
in een Batstove wesen soude, ende ten waer sake geweest dat ghy my sulcken
antwoorden haddet doen gheven, ick souden soo afghedanckt ende my zijnder soo
ontslagen hebben, dat hy noyt meer ghesien en soude hebben nae plaetsen daer
ick geweest ware. Doen heeft my ghedocht Mevrou, dat dit wat te diepe
inghetreden was, waer uyt ickt niet langer en moeste verdraghen, ende heb
gedocht u sulcx te segghen, op dat ghy kennen meucht wat vergeldinghe de
gantsche liefde ende ghenegentheydt die ghy hem toedraecht, ontfangt: om wiens
wille ic bycans op mijn sterven gheweest ben: ende op dat ghy niet en gelooft
dattet maer woorden ende fabelkens zijn dat ick u segghe, ende dat ghy't (alst
u maer lust) sien meucht ende met den vinger raecken, heb ick mijn Vrouw
doen antwoorden aende ghene die nae haer toefde, dat sy heel ghereet was om
haer morghen middach inde voorseyde Badtstove te laten vinden als het volck om
der hitten wille wat rust: van welcke antwoorde de Coppelersse heel wel
te vreden weder gekeert is. Nu denck ick wel dat ghy ghelooft dat ick so
sot niet en ben van die daer te senden? dan waer ick in u plaetse, ick soude
maecken dat hy my daer vinden soude in stee vande ghene die hy daer meynt te
vinden, ende als ick wat tijts met hem geweest hadde, soo soude ick laten
kennen met wien hy gheweest ware, ende soude hem dan noch sulcken eere aendoen
als hem toebehoort, ende dit doende soude hy't hem so moeten schamen,
dat op eenen tijt het onghelijck dat hy u ende my wilt doen, ghewroken soude
zijn. Mevrou Catelle dit hoorende, sonder te aenmercken wie de ghene was die
haer sulcx seyde oft het bedroch datmen haer toe maeckte, heeft terstont
(gelijck de jaloerse persoonen doen) de selve woorden gheloove ghevende,
ende begon stracx vele saken te overleggen die te vooren gheschiedt waren, ende
gantsch met gramschap ontsteken, heeftse haestelijcken gheantwoort: dat sy
sonder eenige faute al het vooren verhaelde doen soude, als een dingh
dat licht om doen | |
| |
was. Maer dat sy hem voorseker soo hy daer
quam, sulcken schande ende versmaetheydt aendoen soude, dat noyt gheen
Vrouwenbeelt zien en soude oft sulcks en soude hem wel ghedencken. Rijckaert
van alle dit selve seer wel te vreden zijnde, ende hem latende voorstaen dat
sijnen aenslach wel ghelucken soude, bevestichde de Vrouw met meer andere
woorden, 'tghene dat hy haer gheseydt hadde, haer nochtans biddende dat zijt
noyt niemant niet en seyde. Het welcke sy hem op haer trouwe beloofde.
Smorghens heel vroech is Rijckaert by een goede oude Vrouw van sijn kennisse
ghegaen, die Vrouwe vande Badtstove was, daer hy gheseydt hadde aen Mevrou
Catelle, dat het Badt toegemaect moeste worden, ende gaf haer te kennen 'tgene
noodich was te doen: Haer wel dapper biddende datse hem in dit stuc behulpich
wilde wesen. Het goede Wijf (dat andersins heel in hem ghehouden was) beloofdet
van goeder herten te doen, ende heeft met hem gesloten tgene dat sy te doen
ende te seggen hadde. Dese goede Moeder hadde binnen heur huys een seer
donckere Caemer, daer niet een Venster in en was om die te verlichten: Welcke
Camer sy toeghemaeckt heeft als Rijckaert behaechde, ende maeckte een Bedde
daer inne, ten besten datse conde, ende inde selve is Rijckaert de eerste
gegaen, soo haest als hy het noenmael ghedaen hadde, om Mevrou Catelle te
verwachten, dewelcke dien dag datse de voorschreven woorden van Rijckaert
ghehoort, ende de selve meer gheloofs ghegheven hadde als sy wel moeste, op den
avont vol quaden spijt t'huys gekeert is, als oock haren man Philips dede:
dewelcke andere ghedachten (macht zijn) in sijn hooft hebbende, haer den
aenhael ende de goede chiere niet en dede, die hy haer mogelijck ghewoon was te
doen. Het welcke Mevrou Catelle ziende, is sy in noch grooter achterdencken
ghevallen als te vooren in haer selven seggende: Daer en is waerachtigher niet
dan dat desen op anders gheen dinghen en denckt dan op de Vrouw daer hy morghen
sijn vreucht mede meent te hebben: dan ten sal Jae soo niet toegaen. Ende op
dees fantasye denckende ende herdenckende hoe sy hem soude aen te
spreecken hebben, alsse met hem soude wesen, en sliepse also den nacht niet.
Wat sullen wy meer seggen, den morghenstondt ghecomen, heeft sy op de ure
vanden middagh haer Cameniere voor al haer gheselschap mede ghenomen, ende
sonder andersins te veranderen van zinne, is sy ter plaetsen ghegaen daer het
Bat toegemaect was, ghelijck haer Rijckaert gewesen hadde, ende daer de
goede Vrouwe vanden huyse ghevonden hebbende, vraeghde sy haer oft Philips daer
dien dach niet gheweest en was. Tot dewelcke de Vrouwe gheseydt heeft: Zijt ghy
de selve die met hem moest comen spreecken? Me Vrouwe Catelle antwoorde Jae.
Doen seyde haer de oude Moeder: Gaet dan by hem. Vrou Catelle die ginck
soeckende 'tgene dat sy niet en hadde willen vinden, haer hebbende doen leyden
met bedeckten hoofde inde Camer daer Rijckaert was ginc binnen ende sloot haer
selven daer in, Rijckaert seer verblijt haer ziende comen is opghestaen
ende haer inden arm nemende, seyde hy haer al heymelijcxkens willecom
moet ghy zijn mijn alderliefste. Mevrou Catelle (om te toonen datse een andere
was als sy was) heeft hem ghekust ende omhelst, ende dede hem groote feeste
aen, sonder een woort te spreken, vreesende so sy sprack datse bekent soude
worden. De Ka- | |
| |
mer was heel doncker, waer uyt elck een der
partijen seer wel te vreden was: ende om daer lange te wesen, en
hernamen de oogen nochtans haer crachten niet, Rijckaert brochtse
op het bedde, daerse sonder spreken eenen langen tijt gebleven zijn, met
meerder vreucht nochtans d'een partije als van d'ande. Dan als Mevrou Cantelle
goet ghedocht heeft uyt haeren boesem de gramschappe ende het spijt te moeten
spouwen, heeft sy met grooten toorn ontsteken, aldus begonnen te spreken:
Helaessen hoe ongheluckich is het avontuere vande Vrouwen, ende hoe
qualijck is de liefde besteet die menige tot hare mannen draghen. Ick arme
katijvighe die u meer bemint hebbe als mijn eygen leven, t'is nu meer
als acht Jaren gheleden, ende nu (als ick ghevoelt hebbe) zijt ghy in brant
geraect, ende verteert u selven om de liefde van eene vreemde vrouwe, ghy quaet
ende boos mensche als ghy zijt. Met wie meynt ghy gheweest te zijn? Ghy hebt
mette ghene geweest die ghy langhen tijdt door valsche smeeckinge bedroghen
hebt, u veynsende die te beminnen, daer ghy op een ander amoreus waert: Ic ben
Catelle ende niet Rijckaerts Wijf, onghetrouwe Verrader als ghy zijt. Hoort oft
ghy mijn stemme kent: Ick bent selfs. Ende het dunckt my duysent Jaren lanck
dat wy in't licht niet en comen, om u te becladden als ghy weerdich zijt,
vuylen verachten hondt als ghy zijt. O ongheluckighe als ick ben, van so veel
Jaren soo grooten liefde tot desen onghetrouwen hont ghedraghen te hebben: die
meynende in sijnen armen een andere Vrouwe te hebben, my meer feesteringhen
aenghedaen heeft, ende bewijs van liefde in desen corten tijdt, dat ick hier
met hem geweest ben, als in al den anderen voorgaenden tijdt dat ic hem
toebehoort hebbe, ghy hebt u wel heden (ghy verloochenden hont) een lustich
knecht ghetoont, ende thuys zijt ghy gewoon u selven als zwack,
onlustich, ende sonder vermoghen te toonen: Dan Godt zy ghelooft, dat ghy uwen
eyghen Acker gheploeght hebt, ende met dien van een andere als ghy dochtet. Ick
en verwondere my niet, dat ghy desen voorgaenden nacht niet en roerdet,
ghy verwachte om op een ander uwen last te lossen, willende een heel vers
Ruyter ter Batalien comen, maer danck moet Godt hebben, ende mijne
voorsichticheyt, het water heeft met tegenstaen sijnen loop in het rechte gat
genomen alst hoorde. Waerom en antwoordet ghy my niet ghy stucke boefs,
waerom en seghdy niet wat? Zijt ghy stom geworden als ghy my gehoort
hebt? Ick zweere u by den Heere, dat ick niet en wete waer aen het achter
blijft, dat ick u de nagelen inde ooghen niet en clampe, ende u die uyten
hoofde hale: ghy docht dese verraderije wel heymelijc aen te leggen: dan by
God, soo veel weet yemant als yemant: Ick heb u beter honden achter 'tgat
gestelt als ghy wel meyndet. Rijckaert in hem selven door dese woorden
meynende te bersten van lachen, sonder yet te antwoorden, troedeldese, custese,
ende dede haer vast meer feesteringen aen als oyt, waerom sy hem (haer
spreecken vervolghende) geseyt heeft: soo ghy nu meynt ghy verdrietighen hont
als ghy zijt, my met u troetelinghen te stillen, streelen, ende te
vertroosten, soo zijt ghy verre van u rekeninghe, want ick en sal hier van noyt
ghestilt wesen, totter tijdt toe dat ick u sal beschaemt hebben inde
teghenwoordicheydt van alsoo veel magen, vrienden, ende gebueren als wy hebben.
Nu comt eens hier ghy boosaerdich mensche, en ben ick so schoon niet
| |
| |
als Rijckaerdts Wijf? En ben ick dan oock gheen Edel Vrouwe soo
wel als sy? Wat antwoort ghyer op, vuylen guyt? wat heeft sy meer als ick? Hout
u van my, en roert my niet meer aen, ghy hebt u cloeck ghenoech ghehadt, ick
weet wel, naedemael dat ghy weet wie ick ben, dat al het ghene dat ghy nu
voortaen doen soudet, met gheweldt soude gheschieden, dan soo my Godt helpt,
ick salder u noch wel lust nae doen hebben, ende weet niet waer aen het my
achter-blijft, dat ick Rijckaert niet en doen halen, die my liever heeft als
sijn eyghen selven, ende hem nochtans noyt heeft mogen beroemen, dat ick hem
noyt eens meer aen en sach, ende en weet niet wat quaedt het zijn soude sulcks
te doen. Ghy meyndet hier zijn Vrouwe te hebben, ende ten heeft aen u niet
ontbroocken dat ghy die niet ghehadt en hebt, had ick dan oock hem hier, wat
reden hadt ghy om my te verspreecken? De woorden vande Vrouwe waren lanck, ende
hare clachten groot, niet-te-min ten lesten Rijckaert overleggende dat soo hy
haer met sulcken gheloove liet van daer scheyden, als sy hadde, datter te
grooten quaet soude moghen nae-volghen, heeft voor hem genomen hem selven te
laten kennen, ende haer uyt het bedroch daerse in stack te helpen, ende haer in
de armen ghenomen hebbende, soo vast datse niet wech en conde, begon hy te
segghen: Mijn Alderliefste en wort niet ontsteldt, want het ghene dat ick u
recht-uyt vryende, niet en hebbe connen verwerven, heeft my de liefde door
bedroch leeren krijghen: Ick ben uwen Rijckaert. Het welck Mevrou Catelle
hoorende, ende hem aende stemme kennende, wildese haer selven strackx vanden
Bedde worpen, dan sy en conde niet, daerom wildese schreeuwen: maer
Rijckaert heeft haer met eene van sijn handen den mondt ghestopt, ende heeft
haer gheseydt: Mevrouwe ten can nu niet meer zijn, dat het ghene dat gheschiedt
is, niet gheschiet en zy, oft ghy schoon den heelen tijdt uws leef-daghes
schreeuwen soudet, ende soo ghy schreeut, oft op eenigherley manieren maeckt
dat yet oyt van yemanden geweten worde, sullender twee saecken naevolgen:
D'eene (daer niet luttel aen ghelegen is) dat ghy u eere t'schande maecken sult
met uwen goeden naem, om dieswille, dat als ghy wel seggen sult dat ick u hier
door bedroch hebbe doen comen, sal ick segghen dat het niet waer en is: Maer
dat ick u door gelt hebbe doen comen, van't welcke ick u naer u hope niet
ghenoech ghegheven hebbende, zijt ghy dus gram gheworden: ende ghy weet dat de
Wereldt meer gheneyght is het quade te ghelooven als het goede, ende aldus en
salmen my niet min ghelooven als u: Ende nae dit al t'samen sal tusschen uwen
Man ende my eene eeuwighe vyandtschappe opstaen, ende soude wel moghen comen,
dat ick hem soo haest doodt-steecken soude als hy my, waer van ghy daer nae noyt
blijden dach meer hebben soudt, daerom, hert van mijn herte, en wilt in een ure
u selven niet tot schande maecken, ende uwen man ende my in seker perijckel
stellen: ghy en zijt de eerste niet, noch ghy en sult oock de laetste niet
wesen die bedroghen is gheweest. Ick en heb u niet bedrogen om uwe eere te
ontnemen, dan t'is der over-grooten liefden schuldt, die ick tot u draghe, die
ick oock voor-ghenomen hebbe tot u te draghen t'eeuwighen daghen, ende uwen
ootmoedighen Dienaer te wesen: ende alsoo't alreede langhen tijdt gheleden is,
dat ick niet al het ghene | |
| |
dat ick heb ofte weerdigh ben, u
gheweest zijn, ende tot uwen dienste verlooft, soo verstaen ic dat van nu
voortaen dat altsamen meer u zy als oyt: Nu zijt ghy verstandich in alle
saecken, soo ben ick oock seker dat ghy't hier inne wesen sult. Mevrou Catelle
middelertijdt dat Rijckaerdt dese woorden seyde weende overseere, ende hoewel
datse heel ontstelt was, ende haer seer qualijc hielde, nochtans gaf de reden
Rijckaerts woorden soo veel plaetse, datse bekende dat het gene dat Rijckaert
seyde, gheschieden conde, ende deshalven heeftse tot hem gheseydt:
Rijckaert ick en weet niet hoe my de Heere de genade verleenen sal, dat ick het
ongelijc ende het bedroch dat ghy my ghedaen hebt, sal connen verdragen: Ick en
wil hier niet roepen, daer my mijn slechtigheydt ende te grooten jaloursheydt
gebrocht hebben: maer zijt seecker van een dinck dat ick noyt gherust en sal
leven, dat ick my door eenen wech oft door den anderen, aen u van het onghelijck
dat ghy my ghedaen hebt, niet ghewroocken en zie. Daerom laet my gaen, ende en
hout my niet meer, ghy hebt uwen lust geboet, ende hebt my gheplaecht soo
langhe alst u belieft heeft: T'is tijdt dat ghy my laet gaen, laet my gaen ick
bids u. Maer Rijckaert wel wetende dat haer herte noch te ghestoort was, hadde
hem voorgenomen van haer noyt te willen laten gaen, tot dat hy sijnen peys
vercregen hadde. Daerom beginnende haer met overtreffelijcke woorden te
stillen, heeft hy soo vele gheseydt, soo vele ghebeden, ende haer soo veele
bezworen, datse overwonnen zijnde, met hem eens geworden is, ende met een
gemeyn bekennen zijnse noch wat meer tijdts aldaer by den anderen ghebleven,
ende de vrouwe, als doen kennende hoe veel smaeckelijcker de troetelinghen van
eenen vryer waeren, als die vanden man, heeft hare wreetheyt in een soete liefde
tot Rijckaert verandert, ende heeft hem van dien dach af hertelijcke bemindt,
soo datse seer wijsselijcken veel reysen der Liefden vreucht t'samen gheraept
hebben.
|
|
Auteursrechtvrij