Logo DBNL
Rodd'rick ende Alphonsus (1968)

Rodd'rick ende Alphonsus

(1968)–G.A. Bredero–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige

De tekst van het volksboek

‘Wilde men een goed inzicht geven van de wijze, waarop Brederoo zijn stuk bewerkt heeft, men zou de hoofdstukken van den Palmerijn van Olijve, die de episode van den stommen ridder behelzen, in hun geheel moeten doen afdrukken, omdat Brederoo zijne bron op den voet heeft gevolgd’. Aldus schreef J.A. Worp in het Brederoo-album van 1885, naar aanleiding van zijn onderzoek naar de bronnen van de Stommen Ridder. Wat voor dat stuk geldt, kan in nog sterker bewoordingen gezegd worden met betrekking tot Rodd'rick ende Alphonsus, omdat Bredero zich hierin nog nauwer bij de tekst van zijn bron heeft aangesloten. Wij laten daarom deze tekst hier in extenso volgen, overgenomen uit de oudst beschikbare uitgave van de roman, die van 1613, naar het exemplaar uit de bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. Daar Bredero's stuk reeds in 1611 gespeeld is, moet hij een oudere druk gebruikt hebben, mogelijk die van 1602, die Van den Bergh in zijn Nederlandsche Volksromans (1837), blz. 71 vermeldt, maar het kan ook best een andere geweest zijn. De bibliografie van de Nederlandse vertalingen van de Palmerijn-romans is een nog te schrijven kapittel, dat zeer tijdrovende onderzoekingen in buitenlandse bibliotheken zou vergen. De tekstovereenkomsten tussen Bredero's stuk en de uitgave van de roman van 1613 zijn echter zo groot, dat men wel mag aannemen dat de verschillende drukken onderling weinig hebben afgeweken.

De tekst wordt hier nagenoeg diplomatisch afgedrukt, met de verkortingen, daar deze geen moeilijkheden bieden, en met slechts enkele verklaringen: door een volledige commentaar zou deze bijlage te veel zijn uitgedijd. Het titelblad, hierna gereproduceerd, is aan het Leidse exemplaar ontleend.

 

C.K.



illustratie

+Hoe Palmerin ende zijn gheselschap door groot onweder aen quam int Coninckrijck van Spanien, ende van de ongheluckighe liefde ende getrouwe vrientschap van twee brave Ridderen.

Het Cv. Capittel.

Dese ses Cameraten den Ancker van haer Schip doen lichten hebbende, voeren nae haere begeerten twee daghen lanck met gheluckighen wint nae Oostenrijck, +maer daer naer bestonden de winden ende Zee (die so onstanthaftige elementen zijn/ dat de onghestadicheydt nerghens beter by en can gheleecken worden) haer also te verheffen, ende onweder te baren, datse door eenen langhen tempeest ghedreven worden in een Haven vant Coninckrijck van Spangien, alwaerse t'samender hant besloten yet wes vant Lant voor haer vertreck te besien, naedien haer de Fortuyne aldaer ghevoecht hadde, beveelende de Schipluyden haer in de haven te verbeyden.

Ende hebbende haere peerden te Lande doen setten, redense ses daghen lanck nae haere fantasie, maer aen den sevensten dach vondense int middē van een groot Bosch vier valiante Ridders teghens thien Mooren strijdende, ende een schoone Jonckvrouwe met twee Camenieren deerlijck om hulpe roepen. Waeromme sy haere Lancien velden, willende mede op de Mooren treffen, dan die namen t'haerder aencomste de vlucht te Boschwaert inne. Waerom den eenen Ridder van de vier, die hem verstonden op verscheyden spraecken, hem omkeerde, ende tot haer seyde inde Griecksche tale, om dat hy aen haer habijt wel mercte datse van alsulcke natie waren: Om niet onbeleeft te zijn, soo danck ick u luyden van uwe vermeynde weldaden, vermeynde seg ick soo veele my aengaet, om dat ghy luyden my vrientschap meynt bewesen te hebben/ maer ick sweer u dat ghy my in plaetse van dien (doch onwetent) een groote vyantschap bewesen hebt.

Maer wat is dit, antwoorde Palmerin, siet hier een mensch teghen de natuyre,

die een weldaet vyantschap achtet. Want wie en soudet voor gheen vrientschap reeckenen, indien men hem uyt de handen van zijne vyandē verloste: Voorwaar +soo verre dat gheen weldaet is, door wat middelen salmense zijnen vrient alsdan moghen betoonen/ daeromme dunckt my dat ghy in der waerheyt in uwe opinie dwaelen moet.

Heer Ridders antwoorde den anderen: yemant dunckt somtijdts een saecke seer vreempt te zijn, om dat hy die niet en verstaet, maer die verstaende acht hy die ghefondeert te wesen in goede redenen, ick en ben gheen mensch contrarie de natuyre, dan contrarie de Fortuyne, ende soo ongheluckich, dat my den doot veel aenghenamer soude vallen, als langher in dit ellendich leven te lamenteeren, waeromme soude ick dan een weldaet achten, dat ghy my verlost hebt uyt de handen van de ghene tegens de welcke ick met eeren hoopte te eyndigen mijn leven, het welck ick verseeckert ben niemande van u luyden langer te sullen begeeren, indien hy in mijnen staet stonde, daerom en ben ick niet sot in mijne opinie, maer ghy luyden dwaelt met u ordeel, door de ghemeyne gewoonte.

Ende al eer ick u verhale (beminde Leser) hoe de saecke voorts tusschen haer luyden verginghe, so heeft my goet ghedocht u eerst te verclaren wie desen Ridder was. Ende sal u derhalven ghelieven te weeten, dat ten tijde als in Spanien regeerde eenen Coninck Ferdinandus ende een Coninginne Ysabella ghenoempt, aldaer gevonden worden twee brave ende valiante Ridders, bycans van gelijcken ouderdom, deucht ende couragie, den eenen ghenoempt Don Roderick ende den anderen Don Alphontie, alle beyde seer begheerich nae eere ende glorie: Waerom sy albereets ghedaen hadden veele probeeringhen van haere grootmoedighe herten, teghens de ongheloovighe Mooren. Niettegenstaende datse noch maer +waren in haer eerste saysoene. Ende om datse nabueren waren, bemindense den anderen met een ghelijcke natuere ende een selfste ongheveynstheydt van vrientschap, als Pilades ende Grestes, in sulcker manieren, dat heur docht duysent verdrietige ende droevighe Jaeren, den dach in den welcken haer belet worde de geneuchelicke hanteeringhe van haerer beyder presentie. Waeromse seer dickwils by den anderen quamen, nemende gemeenlick haere tijtcortinghe inde oeffeninghe der wapenen, inde berijdinghe der peerden, ende inde Jacht van het wilt ghedierte, als hebbende haeren gheest noch niet onderdaenich ghemaeckt in eenighe sonderlinge quellinghe, ofte haer hert bedwonghen tot de begheeringhe van eenighe andere saecken, als diese wisten haer te sullen strecken tot blijtschap ende glorie. Maer den gheluckighen staete en wil niet altijdts dueren, om dat in der weerelt niet soo onghestadich en is als de onghestadicheyt, ghelijck seer wel betoonden dese twee Jonghe Edelluyden, de welcke eenen langhen tijdt in vreuchde ende gheneuchte geleeft hebbende, wilden om haer playsier perfect maecken, int Hof

reysen, alwaerse seer eerlijck van den Coninck ontfanghen worden, om haere heerlicke oude afcomste. Ende mette veranderinghe van woonstede veranderdense oock van exercitie, want in plaetse vande Jacht ende hanteeringhe der wapenen, bestondense de Jonckvrouwen te cortiseeren, ende hoe langher hoe meerder begheerten te crijghen om alsulcke Venus dierkens te behaghen. Waer over haer gebeurden, als de gehene die dickwils haere vyanden soecken, ende die vindende, daer van alsoo getrackteert worden, datse al te laet een groot berou crijghen van +ghedaen te hebben, soo schadelijcke soeckinghe, want dese twee Ridders de liefde naejaghende onder de Jonckvrouwen/ vonden die in sulcker manieren datse daernae ghelijck het seer veele ghebeurt duysendt en duysent mael de ure vervloeckten, in de welcke sy alsulcke playsante quellinghen ghevonden hadden, overmidts die om haer te meerder overlast aen te doen, beyde dede ammoreus worden op een selfste Jonckvrouwe, eene van de schoonste ende gracieuste van haeren tijdt, Elizabet ghenoempt, twelck dede breecken haere eerste vrientschap, om dat de liefde niet min als Cesar geenen Cammeraet en wil lijden, hoewel dat dese twee Ridderen int eerste daer weynich quellinghe van ghevoelden, maer gelijck de beecxkens haer allenskens ende metter tijdt verspreyden door de bylopende Wateren, daerse door vermeerdert worden, alsoo dede oock de liefde in haer luyden, door de daghelijckse nieuwe behaginghen diese in haere Elizabeth naemen, de welcke de affectie vanden eenen goet, ende vanden anderen quaet dochte, beminnende Roderick alsoo seere, alsse Alphonse haeten, waeromse bewees duysent teyckenen, aenden eenen van goetwillicheyt, ende aenden anderen van haete, hoe wel dat Don Alphonse met geene mindere lofweerdighe qualiteyten verciert en was, als Don Roderick, maer de liefde en neempt gheen acht opde weerdicheydt ofte verdiensten vande Persoonen, maer ontsteeckt op den ghenen diet hem belieft, het welck Alphonse in een groot verdriet dede leven.

Niet te min verliepper eenen grooten tijdt, dat de liefde de crachte niet en hadde van te niet te doen de vaste vrientschap van dese twee ammoreuse Edelluyden, om dat een yeghelijck van Haer luyden docht dat de Minne van zijn +Cammeraet lichtelijck passeeren, en̄ de vrientschap plaetse maecken soude, niet considererende dat dese rasernie furieux maeckt de alderwijste.

Des niet teghenstaende droech Roderick gheduyrichlijcken soo vroolijcken aenghesichte, dat Alphonse wel achte dat hy ghefavoriseert moeste worden door zijn Alderliefste, daer van hy hem mispresen sach: tot het welcke hy zijn Cammeraet derhalven dochte een groote oorsaecke te moeten wesen, waerom hy dien meynden te ontraeden vande groote liefde die hy alleene voor hem selfs begheerden, op eenen tijdt tot hem segghende. Ick en weet niet oft ick den Hemel sal beschuldigen ofte uwe vrientschap Heer Roderick, maer seer wel ben ick altijdt

verseeckert, dat de oorsaecke vande groote quellinghen die ick in mijnen gheest ghevoele, het compt van de een oft van de andere, nochtans en can ick als Autheur van die mijn verdriet, uwe vrientschap niet beschuldighen, want ick beken die veel te vast ende sterck te wesen, om te sterven door een gheringhe injurie, die ick van haer soude moghen ontfanghen, dan hoop van haer ter contrarien alle hulp ende bystandt, het welck my u opentlijck doet verclaren het secreets[t]e van mijnen gheest, die vertroostinge verhoopt vanden uwen, inde pijne die my grootelijcks queldt door een groote liefde, die my heeft doen stellen mijn eenighe vreuchde ende contentement in dese Weerelt, inde genietinghe van Me-vrouwe Elizabeth, tot een eeuwighe alderlieffste ende ghetrouwe Huys-vrouwe, de welcke ick oock wel weet van u yet wes bemint te worden, maer niet met alsulcken yver als ick, soo dat ghy haer oock veel lichtelijcker sult connen vergheten als ick, die +haer beminde in alsulcke maniere dat my hondert mael behachelijcker soude vallen de beneminghe des levens, als de ontroovinghe van haer. Des niet teghenstaende wordt ghy van haer veel lichtelijcker ende meerder ghehoort, ghecortiseert ende zijdt oock veel veerder in haere goede gratie, waer door ghy goede middelen hebt, om my in dese saecke volcommelijck te helpen, als eenen ghetrouwen vrient. Het welck my soude wesen een nieuwe obligatie, waer met ick also aen uwe vrientschap soude verbonden worden, dat de doot noch alle de helsche furien sulcken bant niet en souden connen ontbinden, oft ghy zult my oock hier in als eenen aldergrootste vyant wreedelijck moghen beschadigen (het welck ick nochtans niet en hope) so veere ghy belet den cours van mijne liefde/ ende soude ick in sulcken gheval moeten gheloven, dat ghy mijn leven in haete hadt, ende grootelijcks nae het eynde van dien wunschten, om dat het selve sonder de Jonckvrouwe niet langer en sal mogen duyren, daerom wiltse courigeren ende helpen uwen grooten Vrient, met de vruchten van eene ghetrouwe vrientschap, op dat ick die tusschen ons beyde stelle, boven al de ghene van Theseus ende Perithous. Maer Roderick gelijckende den couragieusen Achille ghequelt wordende met een groote onbeleefde reden vanden grooten Agamemnon, seyde in plaetse van een gratieus antwoorde tot zijnen Cammeraet aldus: Heer Alphonse de vreese die ghy hebt om de groote ghebreeckinghe van onse vriendtschap, overmidts de Jonckvrouwe daer van ghy my soo discours houdt, is my met u ghemeyne, naedien ick haer alsoo seere ende meer als ghy beminne, in sulcker manieren, +dat ghy my haer niet en sout mogen ontnemen sonder my mede vant leven te berooven. Overmits het my onmogelijck waer sonder haer te leven, so dat ic wel zie dat ghy alsnu niet meer als de schaduwe en hebt vande oude vrientschap, daer met ghy my pleecht te eeren, want indien ghy die noch oprecht inden gheest droecht, soo en soudy u beste niet doen om te turberen ende verstooren mijne

vervolginghe inde liefde, die alleene mijn ziele content can maecken. Ende indien ghy my wilt toeschrijven de selfste faute ende van my segghen het gene ick van u doe: so antwoorde ick dat ghy daer toe ghene redenen en hebt, want een Capiteyne die victorie te rooven daer van hy bereyt is om te triumpheren, is hem veel meerder injurie aenghedaene, als hem te verstooren in eenige voorneemsten, tot de volbrenginge vande welcke hy noch desperaet is, ende alsoo gheschiet hier oock in onse liefde, want ghy cont wel mercken doort blijde gesichte dat my de Jonckvrouwe toont, ende de gracieuse onthalinghen diese my bewijst, datse my eenighe affectie toebracht, waerteghens sy u ter contrarien niet en toont als een vlijdinghe* met een strafgesichte, het welck my bycans doet ghelooven dat de eenighe nijdicheydt tot mijn welvaert, ende de begheerte om my te schaden u alleenich doet vervolghen, een saecke die ghy niet en cont vercrijghen, het welck ick nochtans in der waerheyt niet hit seecker en can betrouwen, op uwe vrientschap om die vaste hope die ick op haer hebbe, datse de reden sal nemen voor haeren Leytsman, ende ghedachtich wesen haer devour. Neen Roderick seyde Alphonse, ghy en zult my niet bedrieghen met uwe schoone woorden, maer naedien ghy u stelt teghens den loop van mijn goede fortuyne, so acht ick u voor eenen doote-+lijcken vyant, ende van dese ure uwe vrientschap quiterende, ben ick bereyt het caf met u te breecken. Tis my wel te willen, antwoorden Roderick, ende dat den eenen dan niet meer eenighe cortosie vanden anderen en verwachte, nae dat de furieuse begeerte in u te boven gaet alle reden, ende respect des vrientschaps, ende in sulcken toornigen moede scheydense vanden anderen. Siet daer dan hoe de liefde twee getrouwe vriende dootelijcke vyanden maeckt, een saecke gheheel contrarie van zijne cracht ende natuyre: naedien hy is een Vader van vrientschap, accoort, en̄ goetwillicheyt: Hierētusschen bevont hem Roderick lieffelijck onthaelt te worden, ende willecom te zijn byde eenighe meesterse van zijn herte, die hem alle de gratien ende cortosien vergonde, die de eere toelaten wilde, in sulcker manieren dat hy hoe langer hoe meer soo seere in hope toenam, als den ellendighen Alphonse in desperaetheyt, om datse hem niet en thoondē als een straf, ende onlieffelijck gesichte, ende gelijc de zee op d'eene plaetse vloedende het water ter wijlen treckt van d'andere, so dat d'eene stede drooch is terwijlen d'andere overgoten wort, also dede dese Jonckvrouwe haere twee Minnaers, doende den eenen door hope met playsier zijn goede Fortuyne vervolgen, terwijlen den anderen in droefheyt, myserie ende desperaetheyt moste lamenteeren, twelck den eenen te weten Roderick in een blijde humeur dede leven, so dat hy hem begaf om by een te voeghen sommighe veersen, daerinne hy verhaelden de groote affectie

tot zijne alderliefste, haer biddende om barmharticheyt, ende de gratie van een wederliefde, ende die veerdich hebbende nam hy voor hem deselve zijn alder-+liefste te seynden, de welcke als beminnende de lesinghe, seer ammoreus was op sulcke dichtingen, waerom hy niet en socht als eenighe middelen om haer die te mogen seynden, maer dese voorneemste dochte hem seer swaer om te volbrenghen, soo om dat hy de Jonckvrouwe niet als int openbaer en̄ in presentie van anderen en conde comen te spreecken, als oock om dat hy onwetende was, ofse die in dancke soude willen ontfanghen, dan hebbende te bate de liefde, die als een Broeder vanden noot mede een cloecksinnige vinder ende versierder is, nam hy ten lesten voor hem toe te maecken een van zijne Lackeyen, diemen aldaer noch niet en kenden, om dat hyder eerst voor eenen dach ghecomen was, waerom hy hem gebode dat hy zijn packet soude gheven aende gene daer hy hem op seecker ure inde Saele tegens soude sien spreecken, ende hem houden als oft hy brieven brocht van eenighe van haere vrienden, twelck den Lackey soo wel wiste int werck te stellen, dat de Jonckvrouwe in plaetse van tijdinge uyt ander steden, ontfinge de veersen van Roderick die sy bevonde in naevolgende gestaltenisse.

 
Als ick in mijnen geest met groot verlanck
 
Aenschouwe u schoone hayr goutgeel en lanck,
 
V effen voorhooft u bruyne wijnbrauwen, ende oogen met,
 
O roode mondeken ende uwen hals sneewit.
 
Alsdan te sien in eenighen tempel dunckt my,
 
Alle de Goden aen de eene sy,
 
Ende aen de ander alle de Goddinnen der schemelen schoon,
 
Tot het warachtige exempel van uwe schoonheyt ydoon.
 
 
 
+Want indiender eertijts waren soo schoone Vrouwen,
 
Als ick alsulckē tempel aenschouwe,
 
Soo en can ick niemant lasteren van haer te noemen onsterflijck.
 
Om dat uwe schoonheyt also is ende also zijn uwe oogen,
 
Dat u op dese weerelt een yegelijc moet ghedoogen,
 
Voor een onsterffelijcke Goddinne sonder gelijck.
 
Maer eylacy nae dat ick van duysent ongelucken ben ontcomme,
 
En passeert heb vele tempeesten onghestomme,
 
En can ick arme Schipper de schipbreeckinge niet vermijden,
 
Inde haven die behoorden te eyndigen mijn lijden.
 
Nae geleden te hebben veele verdriets seer groot,
 
En daer tegen gedaen de proberinge vā een couragieuse macht,
 
Die niet en vreesden der Fortuyne rasernie noch cracht.
 
Moet ick in uwe presentie besuyren den doot.
 
 
 
By u o mijn soete Vyandinne,
 
Die ick barmhertich verhoopten, tot mijne ghetrouwe minne,
 
By u die ick alleene soeck en toebehore tot eenen eeuwigen dienaer.
 
Ghy die mocht vercierē uwe victorie,
 
Van t'hebben overwonnen die voormaels had de glorie,
 
Van overwinnae van alle sterffelijcke lasten swaer.

Met meer andere veersen, die ick om lanckheyt te schouwen achterweghen laete, de welcke de Jonckvrouwe Elizabet alle seer wesende aengenaem ghevielen, hoewel datse met haer aensicht en̄ gelaat toonden, om de ontfanginge vandien droevich ende verstoort te wesen, segghende tot den Ridder met bedeckte +woordē, op dat dit het ander geselschap niet en soudē verstaen: men seyt ghemeynlijck dat het pappier soo onschuldich is van alle lasteringhe als het onweerdich is van alle lof, om dat het niet en can wercken uyt hem selfs, als zijnde sonder eenich leven, nochtans acht ick dit weerdich om inden vuyre verbrant te zijn, door eenighe woorden diet heeft gheleden op hem gheschreven te worden, de welcke mijnen gheest seer verdrietelijck vallen, maer als ick my wel bedencke, so heb ick ongelijck van mijne clachtē over t'ongevoelijcke pappier te doen, om dat die alleen behooren te vallen tegens den ghenen die hem beholpen heeft met zijne witte coleren, om daer op te schilderen zijne quade meyninge, waer door ick contrarie van mijne eerste opinie onfangh een groote verbintenisse aen dit pappier, om dat het my te verstaen geeft, voor wien ick my sal hebben te wachten, als vyant van t'gene twelc ick op dese werelt veel precieuser acht als mijn eygen leven, my grootelijcx vertroostende in eene saecke, te weten: dat de vastgelegene Steenrotsen wel aengestooten worden vande baren ende golven der zee: maer daerom en wordense door haer furie niet om veer gheworpen, also en hoop ick oock niet te vallen door de boosheyt vande moeyelijck vallende mensche. Welcke straffe reden den Ridder grootelijcx verschrickten, dan ten lesten dochte hy wel dat het omstaende geselschap haer door alsulcke woorden anders dede geveynsen als haer herte begheerden, oft datse daermede een vuyr wilde bueten, om te proberen de fijnheyt van zijne volstandighe liefde, weshalven hy gheene couragie en verloor/ maer antwoorde: Me-vrouwe nae mijn beduncken so en sullen u de alder wreetste Dieren niet moghen misdoen, om dat ghy beleefder zijt als de

+selfste cortoysie noch teghens u begeeren te gebruycken eenich gewelt, om dat ghy de crachte hebt, in u selden gesiene perfectheyt, van te versoeten de alderbarbaerste ende wreetste herten, welck souden dan soo wreeden mensch over hem selfs willen zijn, ende hem begeeren te onteeren met ten eeuwige quade faeme, van u yet te cort de doen, ick geloove niemant, maer tis de gewoonheyt van de Jonckvrouwen alles int quade te nemen, ordeelende een yeghelijck by haer selfs, als seer veerdich en̄ bequaem zijnen* om de arme Jongmans te misdoen, het zijn in haer in liefden te doen branden, door haer gratieus ghesichte, oft haer misprijzende door hoveerdighe woorden, oft haer te doen despererē van alle hope. Aengaende van my ick draegh alsulcken affectie, ende gunste tot de schoone Jonckvrouwen, dat ick tot in Indien soude gaen soecken, ende bevechten die ghene die haer eenich quaet oft onghelijck mochten gedaen hebben, om dat ick de weerelt soude willen verlossen, van alsulcke luyden diemen met alle redenen soude behooren te achtē vyandē van alle eere en̄ deucht, in welcke ick een yeghelijck gheloof met my over een te comen, nochtans Mevrouwe indien ghy teghens dit de voor** der natuyre, ende alle redenen eenige misdoeninghe ontfanghen hebt. Soo presenteer ick my onder duysent Ridderen, daer van ick de minste ben, u van alsulcke ongelijck te wreecken, al soudet oock gheschieden met groot perijckel mijns levens, jae teghens mijn eyghen selfs soude ick vrywillich de wraecke nemen, indien ick eenichsins misdaen mocht hebben, want ick my weerdich soude achten alle de tormenten des werelts, tot de straffe van soo leelijcke faute, daerom gebiet alleen, want de wercken in alles mijne woorden ghelijcken sullen, welcke +reden de Jofvrouwe soo groote blijschap veroorsaeckten, datse seer vreesden die niet langer te sullen connen gheveynsen, weshalven sy den Ridder van zijne beleefde presentatie bedanckten, ende ginck op staende voet nae haer Camer, alwaerse met groote vreuchde seer dickwils overlas de veersen van haeren Roderick, maer hierentusschen wordt haer noch eenen anderen brief verhantreyckt, van een pagie die haer ontmoeten, den welcken opdoende vont daer in geschreven t'navolghende.

 

TIs tot mijn groote leetwesen Me-vrouwe, dat dit papier den naem van moeyelijc vallen by u sal moeten vinden, en̄ onverstandelijck wesende, nochtans dient om u te verstaen te gheven, de groote droefheyt die dagelijcx sonder te connen sterven, is doodende mijnen bedruckten gheest, die veel eer de levendige stemme als het doode papier soude wenschen, om u te openbaeren zijn onbreeckelijcke liefde, maer de perickter*** en̄ Schippers bedwongen wordende door de onstuyre

golven vloedende in overvloet in haere schepen, verlaten die om datse die niet langer en connen bewaren. Ende smijten haer inden boot inde genade vande baren, in gelijcke manieren worde ick bedwongen te verlaten, van u metten monde te verclaren de droevige melancholie van mijn ziele, om dat my sulcken faveur niet en wil gebeuren, dan moet my begeven om u sulcx te doen verstaen, door de stomme Letteren die nochtans niet en sullen laten van u door haere beduydenisse te spreecken, dat alle de manieren van sterven ter werelt gheschiedende, my veel behaechelijcker sullen vallen, als het lijden dat uwe wreetheyt my +aendoet, denckt doch dat de helsche Goden, hoewel sy boven alle andere wreet zijn, nochtans ontfangen de offeringhen der Menschen, om daer door te versachten hare grouwelijcke wreetheyt, ende laet daerom uwe wreetheyt die byde haere nimmers niet en behoort gheleeckert* te worden, ten minsten mijn bloet in offeringhe ontfangen, sonder my soo langhe te laten suchten en̄ weenen, in soo droevighe miserie, want t'is den overwinner veel meerder lofs, dat hy haestelijck doet sterven zijn slaeve oft hem verlost, als dat hy hem miserabelijck houde in een gheduyrige slavernie. Neemt dan van my eeuwich Me-vrouwe dit onlijdelijck verdriet, oft door de doot my toe latende te sterven, oft door te vergunnen, het gheene dat alle[e]n soude connen onderhoudē mijn leven, int leven t'welck ick alsnoch gheniete, maer in een swaerder als de doot vallende droefheydt, ende pijne daer in ick nochtans sal blijven.

 

Vwen onveranderlijcken maer ongheluckigen Dienaer, ende ghetrouwe slaeve.

 

Alphonse.

 

Ghelijck den Dronckaert twater alsoo onbequaem, ende onsmaeckelijck ghevalt als hem den goeden wijn soet ende geneuchelijck dunckt te wesen, in ghelijcke manieren bevant Jofvrouwe Elisabet desen brief also moeyelijck vallende, als haer de veersen van Rodrick playsandt schenen te zijn, waer van sy opde selfste ure ghenoechsame ghetuyghenis gaf, schoorende in duysent stucken het schrijven van Alphonse, t'welck sy beschuldichden met hooveerdige ende sotte vermetentheyt, maer bestondt wederom op nieus te overlesen met een groote affectie de veersen van Don Roderic, die zy braef, perfect ende alleen inde weerelt weerdich +achten, om van haer gunst toeghedraghen te worden. In sulcker manieren dat in haren gheest logeerden de haete ende liefde, waer van de contrarie natuyren te

beter dede ghevoelen de machte vā alle beyde te meer beminnende door de haete vanden eenen, ende te meer hatende door de minne vanden anderen: Hierentusschen quamender nieuwmaren int Hof dat de Moren in Castilien gevallen waren, ende aldaer alles uytroofden weshalvē alle de braefste Soldaten derwaerts moestē. Waer in onse twee Ridders de leste niet en waeren vande handen aent gheweer te slaen, maer betoonden een yegelijck van haer een groote couragie, om te mogen winnen de gunste van hare alderliefste, in welcken handel het ghebeurden dat Roderic gevangē creech eenē Capiteyn van zijnen vyanden, dat int gevangen nemē overquamē hem twee Spaensche Edelluyden die hem zijnen ghevangen met gewelt wederom ontnamē, in sulcker manierē, terwijlē dat den eenen met hem vochte, reet den anderē met den gevangē Capiteyn ewech. Twelc dē vechten̄ so haest niet gesien en hadde, oft hy volchdē ooc terstonts zijnen Cameraet, tot groote spijte van Roderic, die hem so seer over dese injurie vergramdē, dat hy in geē ruste en conde levē, so dat de Morē so geringe niet verjaecht en warē, oft hy presenteerden hem voor den Coninck dien hy te kennen gaf het ongelijck dat hem geschiet was, biddende zijne Maj. te willen toelatē den strijt met zijne tegē partye, die hem niet alleene beroofden vanden prijs van zijne glorie, maer ooc van zijn eere presenterende haer alleene te bevechten haer beyde, welcke rechtveerdige begeerte den Coninck om een yegelijck justitie te doen niet en conde weygeren, en̄ gebode haer Roderick sijnen gevangen wederom te +geven, oft met hem inden strijt te tredē, op dat God door de victorie van de eene dede blijckē de onrechtveerdicheydt van de andere, daer op de Edelluyden antwoorden, dat zy veel liever wilden aenvanghen den strijt als wederom geven den gevangenen, dien zy haerluyden rechtveerdelick achten toe te comen, als die ghenomen hebbende mette wapenen inde hant, int velt vande slachtinghe, weshalven den Coninck de Campvechtinge ordineerden, met alsulcke conditien dat Roderick soude vechten teghens haer beydē, des soude hy met hem mogen brenghen eenen tweedē, int beginsel oft geduyrende den strijt oft t'selve alleene volbrengē soo't hem goet docht. Tgherucht van welck toecomende ghevecht bestonde te loopen doort geheele Hof, daer van een yeghelijck sprack nae zijn goetduncken, de eene verdeghende de saecke van Roderick, ende dander spreeckende ter contrarien, maer boven al wort de schoone Elizabet daer mede gequelt nu met hope ende dan met vreese, die in haer bovē maten seer verdroten, alle hoorden dat hem haeren hoochmoedigen Roderick niet en wilde geweerdigen: Yemant tot hulpe te versoecken in dese periculeuse saecke, maer nam voor hem tegens dopinie van een hegelijck die alleene uyt te rechten, twelc sy achten een groote lichtveerdicheyt te wesē gelijckt inder waerheyt was, want Herculus niet alleene teghens twee en en wilde vechten, maer van hem te verweren om

zijn leven te bewaren wesende inden noot, en behoort niemant te verachten, welcke presumtie van Roderick dan dese ellendighe verliefde Jofvrouwe een groot hertseer veroorsaeckten, nochtans en liet sy niet van te boven te gaen die ordinarissche geesten der vrouwen, inde welcke van een periculeuse saecke gemeynlijck een benaude vreese veel meer plaets heeft als een couragieuse hope. +Maer sy vertroosten haer yet wes met te hope opde groote eere die hy soude vercrijgen, indien hy Meester van beyde zijne Vyanden wort, ende couraseerden hem soo veele moghelijck, hem mede vryelick ende vastelijck toeseggende alle de faveuren ende gunsten die haer de eere soude consenteren, om dat de liefde alsnu van haer aensicht ende stemme hadde wech genomen alle de geveynstheyden, in sulcker manieren datse nu gantschelijck geresolveert was, hem van buyten ende binnen te beminnen, ende niet meer te verbergen haer vuyrige affectie, die bycans een yeghelijck bekent was, sonderlinge mede den armen Alphonse die daeromme van rouwen socht alle de middelen om te moghen vinden de af metende seysene vande onversadelijcke doot, ende hierentusschen worden de gewapende Campvechters inden Camp ghebrocht, met alle de heerlijcke ceremonien diemen tot alsulcke strijden van soo hooghe Personagien ghewoonlijck is te ordineren. De trompetten bestonden te blasen, het volck met een groot ghedrangh te loopen om haer ghesicht te voeden, ende de Rechters worden gheordinneert ende crijsluyden ghestelt rontsom den Camp, om te bewaren de victorie ende het recht vande strijders, de welcke met goede peerde ende galiaerde wapenen versien zijnde, bestonden elcke partye haer aen een eynde in ordeninghe te stellen, in presentie vanden Coninck ende alle het Hofghesin, als oock vande bedroefde Elizabet, die albereets door vreese in haeren geest bestondt te vervloecken, de lichtveerdighe voorneemste van haeren alderliefsten, teghens den welcken de twee Cammeraten niet ghelijckelijck en wilden treffē, hoewel dat het haer geoorloft was, naedien hy haer alleene wilde bevechten, maer liepen +d'een nae de ander tegens hem breeckende altesamen bravelijcke haere Lancien, sonder haer uyt den Sadel te beweghen, nochtans steldense voorts daernae de voeten op de eerde, ten eynde haere couragien en̄ crachten te beter mochten blijcken, sonder de hulpe van haere peerden, en̄ hebbende een yegelijck een snijdent sweerdt met eenen breden Schildt inde handt, tredense tot den anderē, maer int vechten te voet en dedēse niet als mette Lancien, wantse Roderick alsnu ghelijck overvielē, die hem int beginsel daer van seere verbaesdē, om dat hy altijt op sijne wapenen sach dalen meenigen slach, ende soo dickwils als hy meynden te slaen, ontfingh hy voor een twee in een gelijcke tijt, nochtans hielt hy hem seer bravelijck doende somtijdts eenige van zijne vyandē mette knien tegens de eerde vallen, maer de veele treffinghen deden hem bycans verliesen

den aessem ende hope van te overwinnen, want zijn harnas was albereets geheel doorhouwen, ende root van bloede op vele plaetsen, ende hoewel dat zijne vyandē van al sulcke saecken niet meer als hy vry en waren, soo en wist hy nochtans niet (als vechtende teghen twee) aen wien hijt soude beginnen omdat hy gemolesteert worde, dan vandē eenen, dan van den anderen, en̄ dan van alle beyde te samen: hy was wel somtijts van meyninghe om den eenen met ghewelt te bespringen, maer siet als hy veerdich was om hem te overvallen, ende den helmet af te rucken ende te dooden, soo wierp hem den anderen daer voore, en̄ beneerstichden zijnen Cammeraet soo langhe te beschermen, tot dat hy hem wederom oprichten, in sulcker manierē dat den benauden Roderick niet langer en wiste werwaerts henē te keren, vindende altoos voor zijne ooghen t'sweert +van zijn tegenpartye, en̄ een van zijnen vyant veertich* metten arm om hooghe om op hem te doen eenige swaren slach, soo dat een yegelijck mishope te crijgen tot zijne victorie, twelck d'aenghesicht vande droevighe Elizabet veel dooder als levendich dede schijnen, om datse van rouwen meyndē te sterven, besluytende vastelijck niet langer te willen leven, in dien haeren alderliefsten dat zijne aldaer verlore, maer op de selfste tijt wierp Roderick zijn gesicht op haer, so dat hy haer aensicht aldus bleeck van droefheyt sach schijnen, daer van hy oorsaeck achte te wesen, de vreese diese soude mogen hebben om zijn verlies/ twelck hem dede versterckē zijne crachten, resolverende te sterven oft te overwinnen, waerom hy zijne vyandē veel furieuselijcker over viele, als hy noch oyt ghedaen hadde, maer het waeren crachten van eenē arm seer swack, moede ende swaerlijck bevochten, ende van een lichaem op veele plaetsen gequetst, in sulcker voeghen dat dese hevicheyt niet langer en duyrde, als de furieuse blixemen, die also geringe sterven alsse geboren worden overmits zy gheen materie en hebben om langhe te voeden haer furieuse crachten, also ghebeurden Roderick oock, want hy overmits het groot verlies van bloede niet langer staēde en conde houden tegens twee vyanden vā alsoo grooten moede, als hy dan was veerdich om hem te begeven, niet door ghebreck van couragie, maer door faute van machte, alsmen** hem sach presenteren eenen grooten Ridder ghewapent met vergulde wapenen, ende een brave plumagie op zijnen Helmet, die aende Richters oorlof begeerden, om den bystant van Roderick in den strijdt te mogen treden, volgens de conditien vande Camp-vechtinge, twelck hem de Rechters niet en conde weygheren, maer stelden mede +int besloten velt desen braven Ridder, dien als doen seer veerdich de handen aen zijn gelinsterende sweert sloech, ende scheen eenen anderen Hector (comende tegens Alacem***) te wesen, Int gaen nade vyanden van Roderic, tot diens groote

gheluck, want voorts na zijne vrients comste viel hy uyt groter swackheyt voor tot inde plaetse neder, maer door hulpe vanden nieuwen Ridder sprongh hy haestelick wederom opde beenen, tot een nieu verhopende blijschap vande droevighe Elisabet, die over denselven Ridder duysent gebenedydingen sprack met veele loevinghen besluytende in haeren gheest dien altijts te beminnen, om dat hy soo bravelick bystandt verleent hadde haeren alderliefsten Roderick, die sonder hem seeckerlijck verlooren soude hebben de victorie met het leven, maer sonderlinghe wortse verblijt alsse sach dat de Fortuyne haer aenghesicht, wille ende soerte keerde, ende het perijckel veranderden: in sulcker voegen, dat het nu al gunstich scheen te wesen naede partye van Roderick, die nieuwe couragie ende crachte greep om dese nieuwe bystandt, ende en bestonde zijne vyanden niet meer te achten, om dat hyse sach seer verbaest worden, en̄ als vreesende haer aenstaende verlies niet anders te doen als af te schutten ende te vluchten, de scherpsnijdende sweerden van hem ende zijnen Cameraten/ inder ghestalt datse haer ten lesten deden verliesen alle hope, ende de toelatinge des levens versoecken, het welck haer gheaccordeert wordt mits datse Roderick soude overleveren den gevangen daert ghevecht om gheschiet was, waermede hem een yeghelijck bestonde te vertrecken, ende alles onder den anderen te loopen. Oock wierp hem den grooten Ridder die Roderick verlost hadde int gedrange, en̄ ginck wech om dat hy niet +bekent en wilde wesen, terwijlen Roderick met veele trompetten triumphelijck gheleyt wort hit Conincke Palleys, alwaer de Medecijns seer neerstich visiteerden zijne wonden, die zy lanck ende swaer om te genesen vonden, maer niet dootelick, het welck grootelijcx vertroosten Jofvrouwe Elisabet die albereets niet langher en conde leven sonder de presentie van haeren Ridder, waer van zy de deucht, cracht en̄ schoonheyt verheften voor een yegelijck sonder eenighe vreese. Maer wy vergeten den Ridder die oorsaecke was van Rodericx victorie, diemē allenthalven dede soecken: Des niet tegenstaende so en conde hy niet gevonden wordē, maer soo haest alsmen Don Alphonse nieuwers en sach, wort vermoet dat hijt was, die Roderick so bequamelijck uyt so grooten perijckel verlost hadde, waer in zy oock seer wel treften de waerachticheydt vande saecke, want so haest als hy Roderick gesien hadde int perijckel vanden doot, ende schande te behaelen, en̄ Mejofvrouwe Elisabet bycans sterven van de droefheyt om t'aenstaende verlies van haren alderliefsten, ontstac in hem de oude vrientschap, die so groote crachte hadde datse hem dede vergeten alle voorgaende injurien en̄ de wapenen inde hant nemen, om te beschermē zijnen ouden vrient, en̄ also te verblijden de gheene die hy alleene socht te behagen, wel wetende dat hy haer gheenen aengenameren dienst en soude connen doen, als te beschermen den ghenen die sy meer beminden als haer eygen leven. Maer ick geef u te bedencken, in wat verbaestheyt haer onse

twee Liefhebbers bevonden, siende aen haeren dootelijcken vyant, verbonden zijn haer leven, ende alle hare goederen, ende datse haer ghenuechte ende playsier moesten bekennen te ghenieten vanden ghenen diese de ruste benomen hadden, +t'welck Roderick zijn eerste furie teghens sijnen ouden vrient deden passeren, ende een wijltijts in sijn conscientie ghefantaseert hebbende, en wordt hy niet alleene bedwonghen hoochelijck te loven het feyt des vrientschap van Alphonse: maer oock hem daer over te verwonderen, vastelijck resolverende hem desghelijcx te doen, deur wat middelen dat het souden moghen wesen, ende sulcke onuyt-spreeckelijcke groote cortosie te verghelden, alwaert dat het soude moeten costen de uytstortinghe zijns bloets, ende t'verlies sijns levēs, ende alhoewel hy haer* met swaerlijck in sijnen gheest ghequelt wordt, soo en wasser Elisabeth nochtans niet beter aen, Maer vervloeckten meer als duysentmael haere Fortuyne van verbonden te wesen, aenden ghenen die sy meerder haets toedroeghe als de doot selve. Hierentusschē bestonde Alphonse te desperieren van sijne liefde, willende veranderen vande plaetse ende hem absenteren vande ghene die hem alsulck onverdraechelijck lijden veroorsaeckten, om dat hy dochte dat de memorie van sijne moeyten grootelijcx verminderen soude, deur de veerheyt vande ghene diese alleene veroorsaeckten, maer albevoorens dede hy sijn wreede Mesetersse ten handen stellen dese navolghende Veersen voor den adieu.

 
Nadien ick mijn droevighe suchten van u blasen veere
 
Soo en wilt doch niet dragen nijdicheyt tot mijn pijne meere.
 
Om dat dit eenich goet den ellendigen alleene resteert in sijn bedructheyt groot
 
Dat geen nijdich hert tot de begheerte van sijn martelisatie wort ghenoot.
 
+Eylacy zijt toch te vreden met dat uwe wreetheyt overvloedich
 
My selfs vyant heeft gemaect van mijne dagen voormaels voorspoedich,
 
Maer gelijck mijne ghetrouwe affectie haer vermeerdert ten allen uren
 
Also moet ick hoe langer hoe meer uwe wreede on gunste besueren.
 
Ghy hebt my duysentmael al clagende mijn pijnen hooren verhalen.
 
En de tranē in mijn droevige oogē gesien meer als hondert duysent malē,
 
Eylacy wat wilt ghy dan meer sien als mijn lichaem int graft doot.
 
Alleene de wreede doot can verlossē den ellendighen van sijn ongheluc groot.
 
Ghy hebt gesiē van mijne groote liefde ghetrou duysent crachten.
 
En tvuyr van uwen oogen my dagelicx consimuneren met ghroote machte,
 
Indien ghy dat** dit openbaer lijdēkent so behoort ghyt immers te ghenesen.
 
Oft te consenteeren datmen u wreede noemt te wesen.
 
Wreet met een groote strafheyt ghy u teghens my poocht.
 
Op dat ghy in mijn groote ongheluck glorieeren meucht.
 
Maer weet schoone Jonckvrouwe dat dē overwinner magher eere ver[c]rijcht
 
Vā gevāgē te houdē genē die hē selfs ōder zijn machte buycht
 
En hoewel dat in uwe bruyn oochskēs niemāt meer verdriets als ic cunnē scheppē soude
 
So en cunt ghy nochtans niet beletten van dat ic my voor geluckich houde,
 
Om te zijn van so groote schoonheyt also amoureus
 
Dat ic in die te beminnē voor playsier moet achten mijn lijden rigoreus.
 
Ick wil u dan beminnen en seer ydel achten nu
 
Het groot verdriet twelck compt van mijn liefde ghetru,
 
En die gheluckich estimeren gelijc den wechganger den claren dach
 
+Hoewel dat hy sonder de pijne de hetste* vandiē niet passeren en mach.
 
En denct dan niet schoone Joncvrouwe ondanckbaer wreet en straf,
 
Deur u strafheydt mijn liefde te doen verminderen of nemen af,
 
Het gevalt my te sterven, het behaecht my in lamentatie zijn,
 
Want niet en valt my soo playsant als t'vuyr t'welc my doet vallē in verdwijn.
 
Eylacy ick moet u beminnen al ist dat ghy my schadelijck zijdt
 
Onweerdich van eenen liefhebber die hē om uwent t'wille noyt en verblijt,
 
Maer t'vreemste datter is ten can my geensins berouwen,
 
T'gheen dat de Goden bedwinght en cunnen wy niet gheschouwen.
 
Ick weet dat in uwe liefde sal vergaen de memorie mijn
 
En mijn droevicheyt coude hert noch tegēs t'vuyr vā uwe hate gesmoltē zijn,
 
Maer ick bemin dese tormentē ghelijc eenē ōgeluckigē Capiteyn gaet smakō
 
De moytē die hy leyt deur de hope om tot de victorie te geraecken.
 
Om u dan niet meer moeyelijc te vallē o hemelsche Jonckvrouwe,
 
Soo gaen ick veer van u sterven met herten benouwe,
 
Siet al stervende moet ic u noch behagē int eynde vā mijn levē
 
Overmits om u te gelievē dese droevige ziele alleen in dit eertsche lichaē moet sweven.
 
Adieu onmenschelijc hert ick sorgh dat noch de opperste macht
 
Vwe strafheyt sal straffen nadien ghy niet en neempt acht,
 
Opt sterven vanden ghenen die om n van verdriet gans te maken quijt,
 
Hem selven vant leven te beroovē swaricheydt en heeft ghemaecket niet.

De Jofvrouwe dese veersen lesende, en̄ gedachtich wordende de weldaden die sy vanden Ridder ontfanghen hadde, en conde haer niet onthouden van te

+beclagē zijn ongheluck, maer sy en cost het niet remedierē om dat alle hare macht bedwongen worde, deur de liefde van Roderick die sy meer beminden als alle andere saecken ter Werelt, in sulcker manierē datse sonder antwoorden den miserabelen Alphonse toe liete, dat hy desperaet uyt hare presentie scheyden, om in de hasarden ende perijckelen den doot te gaen soecken, terwijlen Roderick genas vande wondē des lichaems, maer niet vande ghene die de liefde gemaect hadde in sijnen gheest, daer van hy nochtans hoopten, corte verlichtinghe nadien hem seer gunstich was de hant diese conde ghenesen. Dan ghelijc den afgunstighen Themistocles over de victorie van Miltiade en conde hy niet gherusten, alsoo seere bevingh hem een crachtighe begheerte om te verghelden de ontfanghene weldaet van Alphonse, maer den Hemel die hem vergost hadde het faveur van sijne alderliefste en wilde hem niet vergunnen dese andere weldaet, latende die gheheel ende perfect voorden couragieusen Alphonse, in plaetse vant verlies van sijne Meestersse hem by sijnē vriēt Roderick onthouden wordende, den welcken soo haest niet genesen en was, ofte hy bestonde hoe langher hoe meer te fantaseren, so opde verbintenisse die hy aen Alphonse hadde als op sijn eyghen liefde, in sulcker manieren, dat hy viel in een dubbelde quellinghe, die hem soo miserabel en̄ droevich maeckten, dat hem verdrieten langher te leven, besluytende alles te verlaten om Alphonse te gaen soecken, ende hem t'zijnwaerts te quiteren. Bekennende albereets (voor een beginsel van dien) openbaerlijck teghens alle de Werelt, dat niet hy, maer Alphonse de Victorie vercreghen en hem t'leven be-+schermt hadde, en datmen daeromme hem alleene alle de eere behoorde toe te schrijven, twelck hem noch niet ghenoech en was, maer toonden hoe langher hoe droeviger ghelaet, daer van hem sijne Elisabet wilde vertroosten nae alle heur vermoghen, maer de begheerte van ghelijck wederom te doen, sijnen weldader dede hem vergeten alle vertroostinghe ende andere gedachten dan tgeluck wilde hem vergunnen dese navolghende weldaet. Alphonse inde crijch sijnde teghens de Mooren in meyninghe van aldaer een eerlijcken doot te vercrijghen tot de Medicijne van zijn droevighe pijne, wordt van heur luyden ghevanghen ghenomen/ nae dat hy de plaetse rontsom hem met dooden bestroyt hadde twelck Roderic ghebootschapt wesende, dochte eenighe bequame middelen te vinden, om hem te helpen, en dede zijnē Moorschen gevanghen Capiteyn (daer voor hy vele rijckheyden refuseerden) presenteren voor Alphonse maer die en vont nerghens soo sware slavernie als de ghene die hy hadde moeten beproeven in Castilien. Waerom hy weygerden uytte ghevanckenisse te commen, als begheerende een eeuwighe absentie vande plaetse ende sake, die hem al levende geduyrichlijcken deden sterven, dan den Coninck begheerden om zijn hertneckighe resolutie so braven Ridder niet te verliesen, hem ghebiedende uyt te comen

op de onderdanicheydt die hy hem schuldich was, soo dat hy bedwonghen wort de ghevanckenisse te verlaten voorden ghevanghen van Roderick, die hier met nochtans niet te weghe en bracht eenighe verlichtinge vāde verbintenisse die hy tot Alphōse hadde, want sonder Alphonse en ware hem niet alleen niet gebleven dē gevangē die hy voor hem gaf maer soude ooc tlevē en eere verloren hebben, so +dat hy hem alnoch gelijcke seere aenden bravē Alphonse gehouden te zijn bevonde die so haest niet uyte gevanckenisse ghecomen en was, oft hy nam meer als oyt de wapenē inde hant, soecken̄ zijn graft onder sijne vyanden, als taldereerlijcste ende proffitelijcste dat hy tot de eyndi[n]ge van zijne quade Fortuyne wiste te vinden. Hierentusschen wort Elisabet ooc hoe langher hoe meer ontsteecken tot de liefde van Roderick, in sulcker manieren dat sy ende Roderick voor heur namen tHouwelijck tusschen heur beyden te volbrenghen, twelck den Coninc seer goet vkde, so datter niet en restreerden als de conslteringe vande Ouders der jonghe Dochter, twelck d'oorsaecke was datse die met consent des Conincx wilde gaen besoecken. Waerinne heur Roderick wilde gheselschap houden, soo om qualijck uyt haer presentie te cunnen leven, als oock om selfs in Persoone zijns Liefstē Ouders tot het accoort des houwelicx te beweghen, waeromme sy beyde heure saecken tot de reyse noodich heerlijck in ordeninge dede stellen, ende vertrocken met een groote blijschap sonder te kunnen dencken dat de Fortuyne machtich ghenoech was om haer geluc te doen verkeeren in een haestich ongheluck, maer onderhielden den anderen met duysent lieffelijcke t'samencoutinghen langs dē wech, wiens lanckheyt zy hier met geneuchlijc ende cort maecten, arriverende also in sekere borcht, alwaer sy opten middach verbeyden om heur te ververschen, ende t'noenmael te nemen twelck geeyndicht wesende, leyde hem Roderick een weynich te rusten.

Ten eynde alsoo passeren de grootste hetste vanden dach, om dat als doen in hare meeste machte was de vuyrighe Hontsteerne, de welcke met hare groote hetste dede verdrooghen de bladeren opde boomen, lecten uyt de Fonteynē, +ende dede splijten de drooghe eerde, die seer na water verlangden om yet wes te verlichten haeren grooten dorst/ t'welck de schoone Elisabet met heure Camenieren dede wandelen in een geneuchlick dal, vol boomen gheplandt staende, dat de hette de cracht niet en hadde om te deurdringen de dichtheyt vande tacken vandien, maer was daer een alsulcken coele ende soete schaduwe, dat de blommen ende tgras vant selve dal noch schoon ende in schone coleuren stonden, sonder bedroeft oft besmet te wesen met eenighe versoertheyt* der hette: so dat de amoureuse Elisabet aldaer yet wes meynden te rusten in een gheneuchlijcke aendachte-

nisse, maer in plaetse vandien ontmoetense heur grootste ongheluck, want daer waeren achter deselve boomen verborghen ses moorsche Ridderen, om te verbeyden eenighe avontuyre wishalven sy niet langher en vertuckten* van ghevangen te nemen Jonckvrouwe Elisabet met haer Camenieren, vande welcke sy verhopten een groot rantsoen te trecken, ende reden doeromme met heur ewech vollen toome, dat de Jonckvrouwe niet minder bedroeft en maeckten, als den verrader Theseus ellendich dede worden de miserabele Adriane, als hy haer sonder eenighe hulpe liete op de cant vant over dwalen deur de wilde Bosschen, inde genade vande wreede Tygren Beeren ende Leeuwē, niet min erbermelijck als dese beclaechelijcke Elisabet, wiens hoope vreuchde ende blijschap seer haest verkeerden, gelyc een Morgenstonts Bloeme die wederom sterft int opghaen vande Sonne vercrijgende in plaetse vandien miserie, desperatie, ende droefheydt, zy sloech haer handen ten Hemel vervulden de locht met weemoedich ghecrijs, ende haere +oochskens met heyte tranen, die als beecxken sonder ophouden over heure root-verwighe wanghen liepen, aeroepende om hulpe met alle heur hert den eeuwighen Godt, die den noot t'alderbest voor opperst ende almachtich doet bekennen, ende t'gene dat heur noch aldermeest quelden, was de gedachtenisse vant verdriet ende pijne daer heuren Roderick in soude wesen om haer verlies, twelck sy ghenoechsaem achten te sijn om hem van rouwen te doen sterven, boven dien quelden haer oock de knaginghe der conscientie, over tgroot lijden datse veroorsaect hadde den ermen Alphonse, maer den goetdadighen Godt die veel neerstigher is tot onse hulpe als wy veerdich sijn om hem te misdoen, en wilde dese Jonckvrouwe niet plaghen met so wreede manieren von heur eere te laten rooven deur dese Onchristene ende barbare Mooren, maer dede haer ontmoeten twee Ridders, de welcke soo gheringhe niet gehoort en hadden het geroep en̄ claginge vāde Jōcvrouwen, en̄ verstaen dat het vyanden warl diese wilden rooven, oft sy resolveerden haer sulcken costlen buyt wederom te ontnemen principalijck den eenen die Elisabet kenēnde wort, waeromme sy beyde hare Lancien veldē tegens dese moren, die de gevangenen aen eenē onder haerluyden te bewaerē gaven ende de resterende vijf stelden haer in ordeninghe om coragieuselijck te ontfangen de twee spansche Ridderen, die mettē eersten loope twee Mooren uytten Sadel wierpen, ende daernae alle metten anderē de handē hastelijc aēt geweer sloegē/ en terwijlē de gevāgenē ootmoedige gebedē tot God stortē om heure verlossinge, veele dappere slagen so vā deene als dandere zijden ghebruyckten, die wes tot opt tbloote Lichaem toe bestōde te treffen, oock bestondese de wapenē van haer deur te houwē, schijnen op veele plaetsen, ende t' vleys daer deur te kijcken

+root verwich in sijn eyghen bloet, om dat de Christenen heur bravelijck verthoonden/ om te verlossen de ghevanghenen. Nochtans creghense vanden Mooren voor eenen slach twee wederom, als mede dapperlijck vechtende voor haer leven ende voor den buyt, soo dat den strijdt seer langhe duyrden sonder voordeel van d'eene oft d'andere partye, tot dat den grootsten Ridder vande twee Christenen zijn ooghen sloegh opde ghevanghene Elisabeth, die alnoch hoe langher hoe meer volherden in heure claghen, ende carmen: weshalven hy soo groote begeerte creech om haer te verlossen, dat hy hem op een vande Mooren wierp met gelijcke furie, als eenen tempeest valt op eenige harde Steenrotse, ende cloofdē hem met eenen hou thooft op wes* aende tanden, ende vervolghende daer nae eenen anderen, dede hy dien ooc doot van sijn peert vallen. Waerentusschen sijnen Cammeraet eene vande drie anderen die noch resteerden ghelijcke ongeluck dede beproeven weshalven de twee lesten met den ghenen die de ghevanghenen bewaerden de vluchte namen, doen ginghen de twee victorieuse Ridders byde Jonckvrouwen, ende opendoende heure helmen wordense bekent den grootsten voor Alphonse, ende den anderen voor eenen sijnen Cameraet inde wapenē, die de liefde gelijc hen** desperaet maecten, en̄ so haest als Elisabeth Alphonse sach scheense meer doot als levendich te zijn, niet wetende of deur de verlossinge hare conditie beter als van te vooren. Vreesen̄ dat Alphonse hē over heur soude wreecken, oft als furieus haer eere te cort doen, ende al wast schoon datse bewaert worde voor t'een en t'ander van dese ongeluckē, diese so seer vreesdē, so sachse +haer doch wederom also verbondē aendē armē Alphonse, datse hem niet en soude cōnē ontseggen eenige sake die hy op haer mochte begeren, als van hem ontfangē hebben̄ de bescherminge van haer eere, ende de verlossinge vā haer levē, in sulcker vuegen, dat heur dochte vant quaet in een quader ghevallen te wesen. Maer Alphonse trock haer seer haest uyt dese sware vreesen, en viel voor haer blootshoofts op sijn knien, beneffens de presenteringe van sijn sweert gheheel root geverwet zijn[d]e, int bloet van sijne vyanden seggende: Me-vrouwe ick en sal u niet bidden om barmharticheyt te hebben met mijn quellinge, en̄ my daer van te verlossen deur uwe liefde, want ick weet dat sulcken versoec u seer verdrietich soude vallē ende de doot soude my veel behaechelicker zijn, als te sien hebben eenige droefheyt om mijne oorsake, maer seer wel sal ick u bidden dat nadien mijn ongeluck my berooft vant geluck van uwe liefde, dat ick daerom ten minsten sonder langher alsoo miserabelijck te lamenteren mach sterven, eylacy het sal my noch een groot geluck zijn te sterven in dese gherustheydt des geests, vā een weynich voor de eyndinge mijns levens, in eenighe saken ghe-

dienstich geweest te mogl zijn, die gene die ic meer beminne als mijn eygē ziele: siet het is de aldergrootste ende leste vervullinghe van mijne begheerten, daer ick alnu toecommende ben, waer toe sal ick dan langer mijn leven bewaren. Och ic heb veel te lange geleeft om altijdt int leven te sien uwe wreetheyt, teghens my en mijn langduyrende pijne op dese werelt sonder eynde. Wat can ick dan beters oft barmhertigher verwachten als t'eynde van [mijn] miserabel leven, wil daeromme overdencken: o schoone Joncvrouwe of den ellendighen Alphonse, u huyden eenigē dienst mach hebben gedaen, twelck ick gheloove by u jae te sullen geacht +worden nae dien dat u eere (die ick weet dat ghy veel meerder acht als het leven) deur mijnen middel onbesmet blijft, ende wilt dan doch voor de vergeldinge van sulcke weldaet dit sweert bloedich van uwe vyanden mede verwen int mijne, op dat ghy in eenē dach ontslaghen wort, van alle deghene die u moeyelijck vallen, en̄ ick verlost mach zijn vande pijne die ick lijde om u te beminnen, na dien dat uwe vaste voornemen streckt tot mijnen onderganck. Laet doch de neersticheydt van desen ghetrouwen dienste, die ghy huyden van my ontfanghen hebt, uwe strafheyt in sulcker voeghen versoeten, dat ghy te vreden zijdt met mijnen haestighen doot, sonder langer toe te laten mijn wreede martelisatie, die sonder te sterven my doet stervē, duysentmael op eenen dach. En neemt dese vraecke over my ghy die my altijt voor eenen dootelijcken vijant hebt geacht, en doet met dit sweert eyndigē, t'gene u noch dlckt te strecken, tot uwe teghenspoet in dese werelt, op dat ghy u meucht beroemen van in eenen dach doodt gesien te hebben, alle de gene die met haere presentie u ghesichte onbehaechelijc gevielen, oft so ghy noch eenigen dienst begheert vanden miserablen Alphonse voor dat hy sterft, soo ghebiet ende t'sal hem een genuchte ende glorie zijn van u te dienen, Mitsdien dat ghy hem gheloven sult, nae dat hy t'selve uytgericht en̄ u ghebrocht heeft op alsulcke plaetse als u hert begeert te eyndigē zijn droevich leven. Siet ick heb voor my ghenomen twee dingen tot mijn hoochste geluc in dese werelt, te weten, uwe liefde oft de doot/ want sonder d'een oft d'ander ist my onmogelijck te leven, ic en heb dan tot het een niet connen gheraecken, daerom moet ick toevlucht nemen tot het andere, op dat ick in eenigher ma-+nieren verlichtenisse maeckt voor mijn onlijdelijck verdriet, waerom stelt ghy uyt van u te resolveren Me-vrouwe, ende wat belet u te deser uren van te consenteren den doot vanden ghenen die ghy soo dickwils sonder leven ghewenst hebt, alnu de ghelegentheyt heur so bequame presenteert om te volbrenghen uwen wille, so en wilt niet langer wachten van die te voldoen, maer eylacy ick sie wel dat de stemme niet en dorst openbaren tgene therte begheert, eenighe consideratie ofte weemoedicheyt onthout u. Maer niettemin bemerck ick genoechsaem uwe meyninge/ nadien de stilswijginghe te verstaen heeft, datse overeencompt met

de mijne. Wel aen dan ic gaese int werck stellen, maer de stilswijghende verwonderinge vande Jofvrouwe, wort deur de voordenckinghe van soo droevighe sake ontweckt, so datse hem tsweert nam ende soo miserablen werc beletten, antwoordende met de tranen in d'oogen: o Alphonse ghy gheeft my groote oorsaecken ghenoech om te sterven, ende mijn leven te haten sonder deur uwen doot te behoeven te vermeerderen, de begeerte die ic hebbe om te sterven, het staet my miserabel Jonckvrouwe nade doot te verlanghen nadien tleven my hondertmael doet sterven in midsen vā mijne quellingen, ick en heb niet als veel te lang geleeft, nadien tlevē my geē middel en can geven om te schouwen een verdriet veel erger als de doot, ten is gheen leven het leven te ghevoelen als de doot, ende de doot als het leven, eylacy tot alsulcke Fortuyne ben ic gebrocht, want te levē sonder u te vergeldē van uwe getrouwe dienstē, en̄ principalijck den genen daer met ghy huyden mijne eere beschermt hebt is my eene doot ende u te vergunnen tghene ghy voor den loon van uwe ghetrouwicheydt op my +begheert, is my een onmoghelijck saecke, want ick heb alsulcke devoyr belooft aenden geenen die ick beken tselve so wel niet meriteren, noch my so groote preuve van sijne perfecte liefde gedaen te hebben als ghy, maer de selfste liefde die u bedwingt vā my alsulcke affectie toe te draghen, die bedwinght my oock van hem volstandelijck te beminnen, wat wildy dan dat ick doen sal Alphonse, het is mijn ongheluck siet daer en moghen gheen twee een selfste saecke ghenieten, daerom ist beter dat ick sterve op dat ick (noch d'een noch dander zijnde) niemant van u beyden over my en heeft te claghen. Och oft Godt beliefden beminden Alphonse dat ick met mijn leven mochte voldoen uwe begeerten, voorwaar ick soude in sulcken gheval sterven met een groote behaghinghe, want sonder twijvel my veel min verdrietelijck soude vallen u in dese maniere te voldoen, als te vergunnen tgene ghy begheert, overmits het een in mijnder macht is maer tander niet, naedien een ander besit de vruchte van uwer begeerte liefde, so dat my veel moghelijcker is te sterven als hem die wederom t' ontrecken. Dan indien ghy deur de redenen wilt matighen uwe quellinghe ende passien die geen meer machts over ons en hebben, als wy haer met onsen eyghen wil en consenteren, in sulcker voeghen, dat ghy sonder soo veel verdriets my eerlijck wout beminnē, en̄ niet bedroeft zijn van mijn langher te sien dwalen, onder desen leechsten circkel der Mane, soo soude ick noch mijn leven yet wes beminnen, om te sien eenighe middelen te vercrijghen van u te verghelden soo vele ende getrouwe diensten ende soude u alsoo beminnen met een eerlijke liefde, dat ghy van alle saecken my toecommende sout moghen ordineeren, als van u eyghen selfs wtghenomen die +ick deur gheloften schuldich sy te bewaren voor mynen echten man, iae vant verlies van myn eyghen leven, soude ick weynich wercks maecken, indient in

uwē dienst mochte bestaet* worden. Maer ick weet dat ghy u niet te vreden stellen en wilt met dese vriendelicke presentatien, dan wilt veel hoogher vlieghen tot de begheeringhe van een saecke die uyt myn machte is, derhalven staet het my bedroefde Jonckvrouwe toe naede doot te wenschen, die my alleene wt het verdriet ende vande vlecke des ondancbaerheyts can verlossen. Vmmers sult ghy ten minsten daer deur bekennen dat ick in leven wesende den wille hadde om u te voldoen, zoo verre het my voorden prys van mynen bloede hadde verghost willen worden, maer niet connende soo en weet ick uwen verstoorden gheest op my niet beters te presenteren als tselve bloet. Ontfanght daerom beminden Alphonse vā my dese deerlijcke offeringe, ende contenteert u met myn leven, naedien my myn quade fortuyne niet en wil vergunnen, dat ick u een pretiosere saecke mach presenteren/ ende leent my dit sweert op dat het zijnen Meester ghetrou synde, hem wreeckt vande ghene die hy hout voor zyne meeste vyandinne. Neen schoone Joncvrouwe Elisabet seyde Alphonse, ten zyn gheen redenen dat den ontschuldighen lijt voor de schuldighen, daerom en ist oock niet behoorlick dat ghy lydt als niet misdaen hebbende, indienmen voor gheen misdaet reeckenen wil de deucht met de bewaringe van zyn eere, waerom wilt ghy dan u selfs oplegghen, de misdaedt van eenen anderen? naedien de straffe behoort te commen over my ellendigen Ridder, die myn beste gedaē hebbe om te beweghen uwe volstandighe getrouwicheyt, ende te forceren uwen kusken**, ende recht-+veerdighen wille, Neen, neen Elisabet, ick en heb so seer niet bemint uwe schoonheyt als uwe deucht, naedien ghy mijn niet en moecht zijn als aen Roderick ghebonden wesende, deur de heylighe banden des houwelicx so belieft my seer wel, dat ghy hem ghetrouwe blijft, ende op dat gheheelijck volbrocht mach worden uwen wille (nade gheliefte vanden welcken ick den mijnen voeghen) soo ben ick bereyt ter begheerten van u te leven, ende mijn beste te doen om mijn verdriet deur de redenen te versachten: overmits ick sie dat het uwen geest behaechlijck is, ende soo verre u yet wes meer op my belieft, ghebiet alleenlijck, ende ghy sult sien die viericheyt van mijn coragie in u te dienen, waer met hy zijn propost noch wilde vervolghen. Maer hy sach in groote neersticheydt recht op hem aencomen drie Ridders met gevelde Lancien een gelaet toonēde om hem te willen bevechten: weshalven heur Alphonse voor vyanden achten, ende verliet de Jonckvrouwe, die om een selfste opinie ende vreese van wederom te vallen in handen vande ongheloovighe Moren, heur peert soo seere jaechden alsse coste, in een bosch daer by ligghende al waerse met vreese bestonden te verbeyden het eynde van dit ghevecht terwijlen hem den bedroefden ghewonden Alphonse

bereyden om te ontfangen die drie Ridderē, daer van den eenen Roderick was, die wederom uyt slape gecomen wesende, en̄ gewetē hebben̄ datmē zijn alderliefste Elisabet gerooft hadde, ginc te peerde met de twee die by hem waren, en̄ liep gebeel furieux met vollen tome na in resolutie van veel eer gans Africa en̄ Barbariē te passeeren, als dat hy haer niet weder vinden en soude, ende haer van veeren siende met Alphonse en̄ zijnē Cameraet, meynden hy dat het de gene +warē, die heur gerooft haddē weshalvē zy (sōder langer te verbeyden, om heur beter te kēnē met groote furie viel op dē ermen Alphonse, en̄ sijnē Cameraet die heur niettegenstaēde datse seer mat warē, vāt voorgaēde ghevecht verweerdē tbeste datse mochtē, beminnen̄ veel liever haer eere met het eynde van heur levē te meer vercierē, als die te begravē in eē schādelijcke vluchte, so dat dē strijt seer heftich was, maer ooc seer cort, wāt Alphonse seer gequetst ende moede sijnde, overmits de neersticheyt by hem gedaen inden voorgaende strijt: om te verlossen die alderliefste vanden geenen die alnu zijn beste dede om hem te dooden, en coste niet lang weerstaen den verschen ende dapperen erm vandē furieusen Roderick, geassisteert wordēde van twee anderen, also versch en̄ wel ghemoet, als in sulcker voegen dat hy den ellendige Alphonse seer haest voor doot ter eerden dede vallen, ende begerich wesende van sijn leven trat hy ooc voort vande peerde, en̄ rucktē hem den helm af om sijn lichaem ende hooft van een te scheyden, oft hem tsweert inde keele te steeckē, maer siende dat het Alphonse was, dien hy soo miserabelijck tot het sterven bereyt hadde. Niettegēstaende dat sijn leven ende alle zijn vermoghen aen diens groote weldaden so hy van hem ontfangen hadde, verbonden stonde, bleef met dit ghesichte in groote verwonderinghe ende droevicheyt staen, sonder eenighe beweginghe ghelijck den neerstighen reyser hem in groot verdriet moet ophoudē, ontmoetende een ghebroocken brugghe, over de welcke hy nootlijck moet passeren om sijnen cours te volbrenghen, ende in desen grooten ancxst was hy meer als hondertmael in meyninghe sijnen poniaert te doen passeren deur zijn eygen keele, in plaetse van te deursteecken den ghenen die geweest hadde sijnen vermeynten vyandt ende was onbekenden vrient, +hy beschuldichden de Hemelen ende vervloeckten sijne Fortuyne, van hem ghemaect te hebben Moordenaer vanden genen die hy met soo vele arbeyts en̄ moeyten sochte te behaghen, ende te dienen om niet ondanckbaer te wesen vande groote moeyten, daer met dien voormaels zijn eere ende leven beschermt hadde. Hierentusschen was Alphonse door die frissche locht die hy gheschept hadde, wederom tot hem selven ghecomen, ende siende dat sijnen vyant noch langer ophielde van hē tleven te nemē, seyde hy: Heer Ridder waerom stelt ghy langer uyt uwe wraecke te nemen, wat onthelt uwen erm van dat hy niet en beneemt het leven my? die gheen playsier noch eenighe blijtschap en hebbe

moghen vinden op dese werelt, soo dat ic meerder gelucx hoop te vinden inden doot: volbrenght daerom, volbrenght doch uwen wille, want ick van u handt de doodt niet ontfanghen en sal als wreedt en straf, maer als een gheneuchelijcke ende gheluckighen saecke, na dien my niet soo behaechlijck en valt als het sterven, niet soo verdrietelijck als het leven twelck my desen dach dede soecken in duysent perijckelen ende moeyten: nu moet Godt almachtich eeuwelijck ghelooft zijn, van dat dien ghecomen is, naedien ick daer in verhoop te gheraecken tot de haven der salicheydt, op welcke woorden Roderick deur groote droefheydt nauwelijcx gheantwoorden en conde, doch ten lesten zijne dwalende Gheesten deur de fantasie des droefheyts wederom versaemt hebbende, wierp hy sijnen Helm af om hem te doen kennen van sijnen alderbeminsten Vriendt, ende seyde hoe wel dat u de doot ghenaeckt, soo sijde nochtans veel gheluckigher als ick.

+O braven Alphonse ghy starft gheluckelijck in groot eere, daer ick moet sterven in verachtinge van alle de Werelt, om in plaets van danckbaerheydt wreedelijck te hebben doen sterven den Vader van alle mijne weldaden.

O onmenschelijcke Fortuyne: o wreede Hemelen. O miserable distinatie: o valsche wapenen, die vant leven hebt gaen berooven den ghenen die u de eere bewaert heeft, daer met ghy voormaels gheeert wordt: Most ick dus langhe int leven blyven om bewaert te worden, tot alsulcken ongheluck van te zijn een Moordenaer, vanden genen deur wiens middel ick alleen int leven ben? Eylacy Don Alphonse siet hier den miserabelen Roderick, die om hem aen u verbonden te vinden met sijne eere, ende leven alle middelen socht om u ghetrouwelijck te dienen, in recompensie van uwe groote weldaden die teghens my te boven ginghen alle vergheldinghe, maer in plaetse van dien heb ick u vileynichlijck doen sterven, moghelijck om beschermt te hebben de eere vanden ghene die ick soecke, t'welck my ghenoechsaem te kennen te geven dese doode lichamen der Mooren, die ghy te mijnen dienste valiantelijc de doot hebt doen beproeven. Och mijn beminde vrient, die met soo vele ghetrouwe ghetuychenisse te mywerts hebt bevesticht uwe vierige vriēschap, mosty den doot ontfangē vā mijne wreede en̄ ondanckbare hant. Eylacy om dat my u leven veel liever was als alle dingen ter werelt, soo hadde ic het behooren te beschermen teghens alle persoonen, ende uwen doot veeleer te gaē wreecken tegē onse tegēwoonders op d'āder zijde des werelts, als dat die ongestraft soude hebben gebleven, met wat grooter wreetheyt behoor ic dan te nemen over mijn eyghen selfs: eylacy waerom en can ic niet hondertmael dē doot lijden, om mijne groote misdaet nae mijnen wille te +wreecken. Maer aleer ick t'selve int werck stelle, Soo bidde ick u o mijn beminde vrient, dat ghy myne groote misdaet doch niet geheel uyt u ghedachtenisse en laet bannē mijne vrientschap, maer laet de soete Memorie vande eere die Roderick

eertijts ontvanghen heeft, deur de Minne van Alphonse, doch vergevē de misdoeninghe vanden ghenen die zijne misdaet tegēs u hemselvē geensins en wli quytschelden, maer hem selven verlieste om u te voldoen, laet daeromme doch toe dat ick u een teecken van onse oude vrientschap kusse voorden lesten adieu, ende reeckent het deerlijck feyt, twelck de wreetheyt der hemelē ende niet meynen eygen wille my heeft doē volbrenghen, niet tot soo grooten misdaedt dat ick daer deur verliese uwe gratie. Maer o beminde ende victorieuse vrient ontfanckt van my dese bloedige wapenen, die ghy hier voormaels uyt het graft der oneerlijckheyt hebt getrocken, ende oock met hayr mijnen bloede, twelck alsoo heet is om u over hemselven te vreeckē, dat ick het gae opofferen in uwe schaduwe: Ontfanght daerom dese deerlijcke sacrificie van uwē miserabelen vrilt, die niet dierbaerders en heeft om op u graf te storten, noch niet weerdighers om die vlecke van zijn faute af te wasschen, ende hier met wierp hy zijn harnas om leghe, bestonde zijne cleederen te scheuren, ghelijck Aiax Furieus ghreep hy sijn sweerdt om hem selven te dooden. Maer Alphonse die noch een weynich levens resteerden, beletten hem sulcken wreeden feyte: ende seyde. O Roderick doet wech, doet ewech uyt uwen gheest dese quade opinie, van dat ick van u de doodt ontfanghen hebbe, uwen wille en is niet geweest my tleven te nemen, nae dien ghy my sijdt eenen grooten vrient, so en kent ghy dan oock niet zijn een verkorter van mijn +daghen; maer is daer van veel eer d'oorsaecke t'ongeluc oft de nijdicheydt des hemels, die wilde doen eyndighen de weynighe ruste mijns levens, daer ick in languierden: daeromme en wilt niet dencken dat ick teghens u soude ontfanghen hebben eenighen haete, want ick sweer u Roderick mijn vriendt, dat ick u noyt so seere bemint en hebbe als in dese tegenwoordighe ure, siet de doot en heeft niet machts ghenoech om te niet te doen onse onbreeckelijcke vrientschap, ende ghelooft vrijelijck indien ick nae mijnen doot noch eens coste sterven om te beschermen u leven, dat ick my met groote begheerten soude presenteeren tot alsulcke moeyten, om dat mijn vrientschap tuwaerts niet gheruynieeert en can worden, als deur de ruymeringhe* van haer fondament daerse op ghebouwet staet, twelc is uwe deucht die als vereenicht zijnde mette Goddelijcke liefde niet onderdanich en is, noch de doot, noch verganckelijcheyt, om u in voorgaende tijt van hier openbare getuychenisse te geven, ick my absenteerden uyt het Hof om niet meer schadelijck te vallen, de volbrenghinghe van uwe begeerten en daerna Fortuyne loopende om dit miserabel leven te wisselen, voor een eerlijc sterven ben ick ontmoetet seeckere Moren, die uwe alderliefste ghevangen met haer namen, waerom ick die om u ende harēt wille corasieuselijc bevocht, en̄

Godt (die de justitie beschermt) heeft my daer van de Victorie verleent, ghelijck ghy meucht bekennen byde lichamen der dooden die hier op deerde uytghestreckt ligghen, soo dat ick my vast bereyde om uwe Elisabet wederom te brenghen, doen ghy arriverende my ende mijnen Cameraet naemt voorde ghene diese gherooft hadden, waerom ghy met ons bestondt een vuyrich ghevecht twelck +een eynde genomen heeft deur het naeckende eynde van mijn leven. Nu hoort Roderick indien ghy denckt daer met misdaen te hebben, en̄ my derhalven eenige recōpensie schuldich te wesen, soo bid ick ende begheer van u gelofte dat ghy om die te volbrēgen my wilt overleven: want tis my verlies ghenoech mijn leven te verliesen, sonder dat mede te niet gaet het uwe, twelck noch playsant ende behaechelijck sal wesen de gene die ick meer als myn eygen selfs eerlijc bemint hebbe. Daerom bidde ick barmherticheyt te willen hebben met my ende my niet te weygheren dat ick haer mach doen voor mijnen doodt dese deuchtelijcke weldaet, van oorsaeck te wesen dat ghy leeft twelck haer sonder twijfel een ontspreeckelijcke vreuchde sal aenbrengen: Accordeert my dese gunste mijn vrient, op dat ick al stervende mach segghen dat ick haer met een getrouwe affectie tot in mijn leste toe ghedient hebbe, maer denckt gheensins my te voldoen met de wraecke die ghy sout mogē nemen om mijnen doot over u selfs levē. Neen, neen, doet wech dese sotte begeerte, en̄ leeft blijdelijck met uwe Elisabeth, die u in haere gheneuchelijcke omhelsingen sal doen vergeten de memorie vant verlies dat ghy acht te hebben by mijnē doot, hoewel dat ghy daer deur verliest uwen alder ghetrousten vrient die oyt ter werelt leefden. Maer Godt die u aen my alsulcken vrient gegheven hadde, can u deur syne almachtighe macht ooc wederom eenen anderen desghelijcx verleenen, oock is de doot een ghemeyne wet die een yegelijck moet onderdanich zijn deur den wille van Godt also ingestellt: siet, men moet hem voegen nade geliefte Gods, die niet en doet als tot ons proffijt. Neempt dan dese resolutie, ende en quelt u niet meer om een saecke die anders +niet zijn en mach, ende zijt ghedachtich dat ghelijck ick geen dinc ter werelt te swaer gheacht en hebbe om u gedienstich te zijn, ooc also geen dinc te verdrietich te achtē om na my te leven: nadien ick u daeromme bidde uyt gront mijns herten, op dat ghy over mijn lichaem ooc moocht bewysen t'leste offitie datmen over yemandt mach ghebruycken in dese droeffelijcke werelt, t'welc is de begravinge. Ende hier met adieu mijn beminde vrient Roderic, laet my nu voortaen besich zijn met de salicheyt van mijn ziele die ick bevele inden handen vanden almachtigen Godt: O goetdadighen Godt, wilt se salveren op datse in ruste mach leven by u, ende tot dancksegginghe van haren schepper: Ende hier met de ooghen ten Hemel slaende, seyde hy: ick heb gesondicht Heer, ick heb ghesondicht/ maer en wildy niet ghenoemt worden onsen Vader, en̄ niet onsen Richter,

indien ghy dan alsoo wilt zijn, so tracteert my als eenen barmhertigē vader zijn verloren ende berou hebbent Kint, niet als eenen straffen Richter, maer o Vader van onse Vaderē ontfanct mijn benaude ziele: Adieu beminde vriendt Roderick, comt ende cust my voor den lesten adieu, ende sluyt my mijn stervēde ooghen, ende hier met wort zijn ziele verlost uyt hare droevige ghevanckenisse, latende het doode lichaem vallen inde ermen van Roderick, die daer boven op viel gheheel uyt sijn selven van groote droefheydt, met gheene mindere forme des doodts als sijnen overleden vrient Alphonse, maer ten lesten sijnen swacken geest wederom verwect wesende, soude hy hemselven sonder twijffel misdaen hebben, sonder de belettinghe van sijn geselschap, die deden ophouden sijne furie, maer niet sijne droefheydt, want die gheen eynde en conde nemen als int eynde van +sijn leven. In sulcker vueghen, dat hy sonder ophouden suchten, en̄ sijn ghesichte sloech, dan naeden Hemel, ende dan op het doode lichaem sijnen vrient, sulcken vreemden ghelaet overmits de droefheyt houdende, dat hy geheelijcken geleecke de ghene die in heure herssenen gheturbeert zijn, ende soude in sulcke manieren noch langher volhardt hebben, sonder de comste van Elisabeth, de welcke siende dat het ghevecht gheeyndicht was, ende Roderick van verren (maer veel te laet) aen sijne Wapenen kennen wordende, quam hem soo langhe vertroosten, datse hem ten lesten met groote moeyten wederomme te peerde creech: hoewel datse om den doot van Alphonse niet min verdriets en lede, als haren Man. Maer hy en was nauwelijcx wederomme te peerde ghecomen, oft de drie Mooren die Alphonse met sijnen Cammeraet ontcomen waren (noch acht andere Mooren tot heur vercregen hebbende) quaemen onder heur thienen wederom, soo datse ontmoeten den bedroefden Roderick met sijne Elisabeth ende haere twee Jonckvrouwen, sampt de drie Ridderen te weten, sijn twee Cammeraten ende den ghenen vanden dooden Alphonse, wiens lichaem sy met haer voerden, als de voorseyde thien Mooren haer quamen bestrijden tot een nieuwe beancxstheyt vāde erme Joncvrouwen, dan sy en waren nauwelijcx aenden anderen, oft Palmerin met sijne vijf Cammeraten quam heur te hulpe, twelck de Mooren wederom dede vluchten en̄ hielt daer na met Roderic. Het voorseyde discours als voor int beginsel van dit Capittel verhaelt is, ende de voorgaende droeffelijcke Historie verstaen hebbende, en conden sy haer alle ses niet onthouden van met de anderen deur barmherticheyt te weenen. Desnietteghenstaende en lietense niet +den bedroefden Roderick ende de bedruckte Elisabeth het beste te troosten datse mochten, haer geselschap houdēde wes* opt naeste Casteel dat Elisabet toequam, alwaer Roderick tlichaem van Alphonse dede Balsemē, ende met alsulcke eere

ter eerden brengē als sijne deucht meriteerden: maer aleer het graft hem noch tot profijt vande wormen ontfinghe, nam hijt doode Lichaem in sijne ermen, ende seyde daerover de leste claechelijcke rouwoorden.

Och edel Lichaem daer voortijts in logeerden d'alderperfecste ziele die oyt vādē hemel daelden: moet ic also miserabel zijn van u sonder leven te sien om mijnent wil. Eylacy behoorden ghy also ellendich te stervē nadien uwe heylighe deucht niet alleene en heeft te boven gegaē de wreetheyt der hemel, maer oock u eygen begeerte. Neen ghy voorwaer, maer veel eer behoorden ic miserabelijck te vergaen, die niet en ben als deur u, en̄ de weynich glorie die ic hebbe is alleene van d'uwe gevloeyt: Maer o geluckich lichaem, ghy meucht u wel geluckich seggē, nadiē ghy gaet in uwe H. rustplaetse, en̄ ic blijf miserabel en̄ in pijne. Och waerō en ist my niet gheoorloft u geselschap te houden, en waerom word ic inde doot vā u gescheydē, nadiē ic int leve met [u] was vireenicht deur een vriēschap. O wrede doot ghy en behoort dē eenē en niet te rovē, en̄ dē anderē lāger vry te latē vā uwe wreetheyt, wy behoren beyde te logeren in een graft, daerō doet ghy my ongelijc mijn vriendē van my tstervē te belettē. Wāt ghy hout mijnē doot levēdich, en vercort het levē dat mijnē geest nade verlossinge uyt dit lichaē verwacht. Och Alphōse, sal ic moeten levē sonder u moet het also zijn? ist also besloten dat sonder Alphonse mijn anderde helfte sal leve den droevighen Roderick, ha neent: wāt dat de scherpte des ysers niet en heeft cunnen te weghe +brenghen, dat sal noch voldaen worden deur de droefheyt, dewelcke dooden sal dit miserabel Lichaem dat geen crachte meer en heeft als de gene die de begeerte des stervens hē toelaat. Och beminde vrient voor vergeldinge van uwe getrouwe vrientschap, hebdy den doot ontfangen van mijne ondancbare hant. Eylacy is dat mogelijc, neen dat en can niet zijn, ick doltē* i c droom hoe sou Roderick gedoot cunnē hebben zijnen bemindl Alphonse, dien hy meer beminden als yemant ter werelt? dat en can gheensins wesen, wāt Roderick soude veel eer duysent wreede dooden willen sterven, als Alphonse int gheringste punct te misdoen. Ten is dan niet waer: Och Godt het is, want Roderick levende deur de deucht van Alphonse, heeft Alphonse, in plaets vandien miserabelijc gedoot: O droefheyt, o ongheluck boven alle onghelucken. O deerlijcke Fortuyne, o miserie sonder ghelijck, o doodt die veel te langhsaem valt om my te verlossen: Eylacy teghens uwen danck soo moet ick sterven, naedien doodt is om mijnent wille den ghenen voorden welcken ick alleene behoorden te leven om hem te dienen ende te behaghen. Och mijn beminde vrienden sluyt my doch om Godtswil in dit graft met dit Lichaem, op dat ick het noch doot mach omhelsen ghelijck

ick het anderen tijden levendich ghedaen hebbe met een groote affectie, als geen pretieuser noch beminder saecke ter werelt hebbende, ten mach niet sijn o edel Lichaem, sy en willens niet consenteren. Daerom segh ick u adieu, ende met een selfste stemme alle des werelts ghenuchten die my sonder u niet en sullen sijn als droefheyt ende verdriet, ende soude zijne clachten noch langher volherdt hebben sonder de vertroostinghe van zijne vrienden, die hem met gheweldt het doode +lichaem uyte ermen trocken ende dedent int graf legghen: Daerop Roderic in steen dede houwen dese navolghende veersen.

 
Den ghenen daer van het Eertrijck en conde begrijpen noot
 
De glorie noch vrientschap in dese steenē rust deur de doot:
 
Passeerders als ghy aenschout mijn rijck en costelijcheyt,
 
Soo denct mede dat in my des werelts meeste eer, en liefde besloten leyt.

De reste van Rodericx leven was miserabel ende vol van droefheyden overmits de memorie van zijnen overleden vrients doot, daer van hem de gedachtenisse altijts volchden ghelijck de schaduwe haer principael: Niettegenstaende dat hy aen Elisabet hilickte die hem de doot een weynich tijts daer nae ontroofden, doende Roderick hoe langher hoe meer beproevē dē miserabelen state deses werelts, daer uyt hy hem vertrocke om te spotten met Fortuyne, en̄ passeerden de reste van zijn levē in een Clooster, twelck hy dede optimmeren om aldaer zijn ongheluck ende sonden te beschreyen ende in gherustheyt van ziele te leven/ die hy oock in weynich daghen daer nae met een vaste volstādicheydt deur een melancolieuse cortse op offerden.


Vorige

Over het gehele werk

titels


auteurs


Over dit hoofdstuk/artikel

titels


auteurs