Enkele reis Paramaribo. Terug in Suriname

[p. 5]

Voor Ganna, die altijd achter mijn werk stond en Joset, die ook aan mijn zijde bleef toen de waakhonden vervaarlijk gromden.

[p. 7]

Woord vooraf

Als ik mij met Suriname bezighoud, dan zal ik dat ín Suriname doen, was altijd mijn standpunt - niet eens ingegeven door de achterliggende gedachte ooit terug te zullen gaan. Het land koopt ook niets voor mijn zorgen op achtduizend kilometer afstand, vond ik altijd. Het besluit te remigreren kwam dan ook niet alleen voor mijn vrienden en familie, maar ook voor mijzelf out of the blue.

De wijze waarop vanaf het begin van de jaren negentig de minderhedendiscussie in Nederland werd gevoerd - het was vooral een discussie óver, maar niet mét minderheden - en de bestempeling van iedereen die niet van Nederlandse origine was als ‘allochtoon’, smoorden bij mij de lust langer deel uit te willen maken van de Nederlandse ‘multiculturele’ samenleving.

‘Als je tegen een muur van misverstanden en misstanden aanloopt kan je nog altijd links- of rechtsaf,’ sprak een ‘autochtone’ moeder mij bemoedigend toe. Suriname is voor mij dan ook geen weg ‘terug’, maar een afslag in mijn levensweg.

Ik ben niet naar mijn geboorteland vertrokken met het oneigenlijke motief dat men daar op mij zit te wachten of zelfs om mij staat te springen, of met de illusie dat daar geen racisme is, maar toch wel met de hoop invulling te geven aan de belofte van onze ouders dat de kinderen ‘met diploma's zullen terugkeren om het land op te bouwen’.

Menig Surinamer zou graag die afslag willen nemen, maar kan of durft dat om allerlei redenen niet. Ondertussen wordt het ‘ik-ben-Surinamer-gevoel’ in Nederland gekoesterd. Wie na lange tijd toch remigreert kan weleens

[p. 8]

bedrogen uitkomen, want in Suriname stuitje als ‘import-Surinamer’ of blaka bakra tegen een muur van weerstand. Dat me dat te wachten stond wist ik, want in 1993 was ik er voor een grondige ‘herkennismaking’ een halfjaar.

In de columns die ik over mijn remigratie voor de Volkskrant schreef, heb ik - zonder pretenties - willen breken met de mythe dat ‘alle Surinamers’ Surinamers zijn. Qua afkomst en culturele achtergrond is dat best mogelijk, maar maatschappelijk zijn zij die in voor- en tegenspoed in Suriname zijn blijven wonen de wáre Surinamers. Alle Surinamers zouden wan people - één volk - kunnen vormen, als men de feiten maar onder ogen wil zien. ‘'s Lands kinderen’ kunnen niet omzichtig genoeg beginnen aan een hereniging met het geboorteland. Sterker: het is schier onmogelijk om er niet als een olifant door een porseleinkast te stappen.

Bij het bewerken van vooral de eerste columns uit 1996 voor deze bundel schrok ik van mijn eigen toon en houding. Het was moeilijk in mijn ogen te pijnlijke passages niet te schrappen. Maar het zou de kracht van de stukken tenietdoen. Enkele reis Paramaribo mag als een handleiding voor terugkeer worden gelezen - ook voor de tweede generatie en anderen die verkassen of een tijdelijk verblijf overwegen.

Bij de samenstelling heb ik niet krampachtig de chronologische volgorde van publicatie aangehouden. Het eerste verhaal is het begin van de tweede serie columns, die een jaar na de eerste serie van vijftien wekelijkse afleveringen aanving. Door een latere column als eerste te plaatsen bij wijze van proloog gaat het verhaal vanuit een zekere mate van inburgering terug in de tijd. Desondanks geeft de volgorde goed weer hoe mijn gevoelens en standpunten ten aanzien van Suriname zich hebben ontwikkeld. Niet voor niets besluit ik de bundel met de column ‘Geluksroes in het regenwoud’.

[p. 9]

Ondanks alle realisme zit Enkele reis Paramaribo boordevol knipoogjes.

Iwan Brave, Paramaribo

Met speciale dank aan de redactie van de zaterdagbijlage ‘Vervolg’ van de Volkskrant voor de stimulerende coaching.