Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde

[Dirk Volckertszoon Coornhert]

Coornhert (Dirk Volckertszoon), geb. te Amst. in 1552, ontving als de zoon van een bemiddeld koopman eene goede opleiding ook in graveer- en toonkunst, reisde volgens gebruik naar Portugal en Spanje, trouwde thuis gekomen de zuster der bijzit van Reinout van Brederode en verspeelde daarmede zijn ouderlijk erfdeel. Toen kwam hij in dienst van dezen Brederode, vestigde zich te Haarlem als graveur, werd er notaris en zelfs secr. en pens. der stad. Wegens de godsdienstvervolgingen uitgeweken en in afwezigheid, Sept. 1568, door den raad van beroerten veroordeeld, verkeerde hij in 't buitenland, totdat de zaken van 1572 hem korten tijd tot secr. der Staten van Holland verhieven, doch Lumey deed hem spoedig weder uitwijken. In 1576 vatte hij zijn Haarlemsch notariaat op; daarna vindt men hem in Den Haag om een dispuut met Saravia te houden, later te Delft en het laatst te Gouda, waar zijn rusteloos leven eindigde 29 Oct. 1590.

Zijne geschr. zijn talrijk, en belangrijk als proza van het nieuwe tijdvak onzer letteren. Zijne werken - met uitzondering der vertalingen van Cicero, Seneca, Boccacio en de Odyssea, - vormen drie deelen in folio, Amst. 1630 en Gouda, 1632. Tot de meer bekende afz. uitgegevene behooren: Veelerhande Geestelicke Liedekens, 1575; Lof van de ghevanghenisse; Vant loeye en leckere leven, Haarl., 1582; Opperste ghoedsnasporinghe, Gouda 1590; Leydt-Sterre, tot wel ghebieden ende wel gehoorzamen, Gouda 1590; Tweespraeck: of waerheijt vry maeckt? Ghevallen tusschen Mr. Gerardt van Moirtaigne ende D.V. Coornhert 1600, ook 1617; Lied-boeck, nu verbetert en verryckt, Amst. 1608; Recht ghebruyck ende misbruyck van Tydlycke Have, Leiden 1585 (3 uitgaven), Amst. 1611 en 1620; Ethica, zedekunst, dat is wellevenskunste,

[p. 169]

Gouda 1586, Amst. 1596 en 1630; Abrahams uytgangh, Haarl., 1572; Comedie van de Blinde voor Jericho, Haarl. 1582 (2 uitg.), Amst. 1603; Tweelling, Amst. 1582; Comedie van de Rycke man, Haarl. 1582; Comedie van lief en leedt, 's-Hage 1582; Comedie van Israël, Gouda 1590; T'roerspel van de Kettersche Werelt die metter lippen den God des Hemels, maer metter herten 't geldt, des werelts God, dient ende eert, Gouda 1590; D'eerste twaelf boecken Odysseae. dat is de dolinghe van Ulijsse, Haarlem 1561, Delft 1593, 1598 en 1606. Amst. 1607; Odysseae, de tweede twaalf boecken, Amst. 1605 en 1609; Vijftigh lustighe Historien oft Nieuwigheden Joannis Boccatius, van nieuws overgheset in onze Nederduytsche spraecke, Haarlem 1564, Amst. 1597, 1607 en 1632; L.A. Seneca, Van den weldaden, nyeu wten Lat. in Ned. vertaelt, Haarl. 1562, Amst. 1644; Philo Judeus, van Edelheydt, een edel Boecxken, over 1580 jaren gemaekt ende nu in 't jaar 1583 vertaelt, Haarl. 1583 (?); Officia Ciceronis, leerende wat yegelykin alle staten behoort te doen, Haarlem 1561, Leiden 1589, Delft 1604 en 1614; Boëthius van de vertroestinghe der wyssheyt, Dev. 1557, Leid. 1585, Amst. 1616, Dordr. 1654, '55 '60 en '80.