Het lelijkste land ter wereld

[p. 4]

Wandelgids in de Belgische jungle, bestemd voor ontwakende slaapwandelaars.

[p. 5]

Een blik op de jungle

‘Don't smoke, fasten belts’. Lichtende letters verschijnen vooraan in de kabine. Deemoedig onderwerpen we ons aan het opgelegde rituaal en proberen intussen door de venstertjes nog een en ander thuis te brengen in het dichter naar boven schuivende landschap, dat dit is van ons geliefd vaderland, zo klein dat we reeds vóór de grenzen begonnen te dalen, om de wielen te Melsbroek aan de grond te krijgen.

Daar beneden ligt het dus, ‘het lieflijk plekje grond, waar eens mijn wiegje stond’. Typisch ziet het er wel uit, duidelijk herkenbaar, andere schaal, andere kleur, andere sfeer, anders dan welk ander ook.

Waar we enkele minuten geleden nog landschappen onder ons zagen wegglijden, door de natuur gemodeleerd tot monumentale komposities, breed behandelde reliëfs, doorsneden met de harmonische meanders van stromen en rivieren, van heuvels en bergen, met de climax van de met sneeuw bedekte toppen, gletschers en meren van Ober-Bayern, Oostenrijk, Zwitserland, de Dolomieten, met daartussen het duidelijke stramien van de wegen, de kristalformaties van dorpen en steden, organisch daartussen kruisende spoorwegen en kanalen, verschijnt daar onder ons ineens een door een krankzinnige bijeengenaaide lappendeken, God weet van welke afval bijeengeknoeid, en daarop door een woest geworden reus, de inhoud van hele bazars blokkendozen rondgestrooid, met verachting neergesmeten, klinkt het niet dan botst het, om er van af te zijn. Daartussen een warboel van wegen en straatjes, kriskras in alle richtingen, schijnbaar slechts luisterend naar de wet van de angst voor de leegte die, naar men ons geleerd heeft, ook de komposities van de grootste kunst-

[p. 6]

schilders van het landje daar beneden heeft bezeten.

Daar ligt het nu, het land van Brueghel en Hiëronymus Bosch, maar ook van Atrimo en Hemelinckx.

Voor degene die over Spanje vloog, met zijn van okergeel tot violet genuanceerde achtergrond voor het geometrische spel van de grijsgroene amandel- en olijfbomen, met de kubistische reliëfs van de dorpen, de vinnig blauwe kloven, de wrange stijl van het geheel, de stijl van Picasso, Miro, don Quichote...

Voor degene die door het wolkendek iets van Frankrijk zag, weidse beelding van evenwicht en klaarte, groen schrijn voor geestelijke paraatheid en grootse visie, de stijl van Le Nôtre, Aragon, Eluard, Le Corbusier...

Voor degene die over West-Duitsland vloog, met zijn grundlich einstudierte Siedlungen, geweldige geometrie van industriecomplexen, het ijzeren weefsel van reusachtige spoorwegemplacementen en daarnaast de mystieke wouden, de machtige Rijn, de Brechtiaanse steden, grijs en zwaar, met in het centrum de beton-, staal- en glasmonumenten van de almachtige trusts, en aan de buitenkant, systematisch aufgelockert, de gezellige groene villawijken, alles bijeen een beeld van noeste arbeid en zusammen marschieren, de stijl van Bismarck, Krupp, Hitler, Wirtschaftswunder...

Wie langs Schiphol kwam en van boven af een bewonderende blik liet gaan over de systematische uitbreiding van het Hollandse schaakbord tegenover het alom tegenwoordige water, de stijl van Mondriaan, Orde, Zakelijkheid... die ontvangt vóór het uitstappen te Melsbroek reeds een stoot in de ogen: er is hier iets niet pluis, er gebeurt daar beneden iets onfatsoenlijks, men is daar bezig met een misdaad tegen wetten die a.h.w. inherent zijn aan de natuur der dingen, men zondigt daar tegen beginselen die niet geformuleerd staan in de grondwet van de Staat, maar wel deel zijn van richtlijnen die iets te maken hebben met het bestaan

[p. 7]

en de ontwikkeling van het heelal zelf.

Wellicht was uw geldbeugel niet genoeg gespekt voor het vliegtuigbiljet. Gij zijt echter de vermoeienissen te boven gekomen van de lange tocht per wagen naar Spanje of Joegoslavië en zijt, na het onverschillig gebaar ‘kom maar binnen’ van de doeanier, Quiévrain doorgereden, of de grenspost in Maaseik gepasseerd.

Nu wacht u een beproeving, veel pijnlijker dan het zien der dingen vanuit de hoogte, want nu zit gij er middenin.

De wegen zijn straten. Een stenen dijk scheidt u van het landschap. Die stenen dijk is als een nachtmerrie van een materialenleverancier. Baksteen in alle denkbare en onmogelijke kleuren, van hevig geel, flauw wit, savooigroen tot giftig violet, van goedkope blauwe inkt tot het vuile zwart van rioolwater.

Dakbedekkingen schreeuwen hun aanwezigheid uit door gekompliceerdheid, tekstuur en kleur, roze asbest, groene leien, rode pannen, zwarte geverniste pannen, en buiten de agglomeraties, waar af en toe een boom laat vermoeden dat we ons op het platteland bevinden, fantastisch geknipte rieten page-kopjes van knusse pseudo-villa's en pseudo-‘heerelicke kastelen’.

Ge kunt u bevoorraden aan benzinestations in Normandische stijl, colonial style, ‘Vlaamse’ stijl, moderne stijl en industrial-design style.

Ge kunt de innerlijke mens versterken in ‘auberges’ met geruite gordijntjes en smeedijzeren uithangborden, ‘rôtisseries’ met pseudo-vakwerkgevels, fritures met uitnodigende, uitgezaagde chef-koks. Drankhuizen zijn er in oneindige variëteit, van het genre gildehuis of volkshuis, met een dorre, afstotende, officieuze karakterloosheid, tot de uitnodigende cafeetjes met rode gordijnen en diskrete parking, van de plaatselijke ‘warme landen’.

En reklame. Ha, ha, reklame genoeg! Van cola tot de nationale pils. Voortdurend wordt u onder de sug-

[p. 8]

Het platteland, noch stad, noch dorp.

[p. 9]

gestie gebracht van de idee ‘dorst’. Is dit niet het land van de glimlach, dan toch het land van de dorst die gelest wordt. Daarnaast geven de reklameborden, reklamegevels, reklametorens vooral beelden van de volmaakt mannelijke man of de perfekt vrouwelijke schone hij het genot van het verbranden van ideaal aromatische tabaksbladeren en het inademen van de daarvan afkomstige rook, alle kankerbedreigingen ten spijt.

In het totaalbeeld van natuurlijke, Kalf natuurlijke en artificiële materiaaltjes brengen de fresko's van de aanplakbiljetten het welkome element der vrije fantazie, de suggesties van een wereld van verfijning, door rook, drank, lipstick, nylon, glanzend witte tanden, gebruinde gezondheid, lichamelijke perfektie.

Het moet trouwens gezegd, dat de verbeelding van de plakkaatontwerper dikwijls de enige troost verschaft in het eindeloos aaneengeregen scherm van gekondenseerde banaliteit en mensvijandige lelijkheid dat u langs de wegen aangrijnst. Deze wegen vragen verder uw komplete aandacht, wil u niet voortijdig het tijdelijke met het eeuwige verwisselen. Laat dus uw blik niet vastzuigen door de frisse kleurenmachinaties op de reklameborden.

Er zijn de vele kruispunten, de bewaakte en onbewaakte overwegen, de verkeerslichten, de trams die onverwachts de rails liever links dan rechts hebben liggen, de machtig grote autobussen, de ontzaglijke tankwagens, de transporten met nieuwe wagens ten slotte, welke het wagenpark, zoals dat Keet, komen verrijken.

Er zijn bovendien de vele andere weggebruikers, waarvan u overtuigd bent, als u ze bezig ziet, dat ze gekken zijn of misdadigers, terwijl zij van u hetzelfde denken, wat ten zeerste bevorderlijk is voor veilig en aangenaam verkeer, zoals we allen weten. We geraken weliswaar wat Iaat en wel wat overspannen thuis, maar de reis was geweldig, vermits we nog, nóg verder reden dan onze buren en kennissen: ‘het doel waarnaar wij

[p. 10]

streven’. Het weer en de hotels waren prima, zelfs in Dubrovnik biefstuk-frites, en bruin dat we er uit zien!