Verspreide brieven

Elisabeth de Roos
aan
Menno ter Braak

[18 juli 1937]

Ik heb je Christenen (Zijlstra moet wel verrukt zijn van de titel, misschien koopt Oxford het bij vergissing) nog niet echt goed gelezen, maar aangezien ik veel genie heb in het ‘doorkijken’ en steevast de essentieele bladzijden opsla, weet ik nu al dat ik de tweede helft bizonder uitstekend vind, en de eerste slapper, ik bedoel spanningloozer. Bij die eerste helft had ik het gevoel dat je een soort Benda carrière ging doormaken: er is nu een Menno-Eleuthère geschapen, die op school een beetje priggish was, en in zijn studententijd in de filmliga heeft gezeten, en daarna liefde voor het gewone heeft opgevat en het specialistendom ontmoet; en die Eleuthère komt dan op de proppen iedere keer als de schrijver een nieuw probleem heeft ontmoet en een kleine verschuiving moet demonstreeren.

Maar het ‘actueele’ deel is enorm scherp en ook diep; ik ben bepaald blij dat de wetenschap voor je dissertatie vergaard, je nu weer zoo goed te pas komt! Voor mijn gevoel is die tweede helft ook veel meer dan de eerste ‘geschreven’; dit is voor mij essay in de superieurste vorm. Enfin, je ziet dat E.'s en mijn indruk vrijwel overeenstemmen. Gek dat je nog zoo'n behoefte voelt af te rekenen met de specialisten. Mijn practijk van de indische samenleving brengt me tot een soort waardeering daarvan; ik ben geneigd bij menschen met wie een vergaand menschelijk contact toch onmogelijk is, erg dankbaar te zijn dat ik nog iets van ze leeren kan, sociologisch of economisch of zoo. De eenige lectuur waar ik ook met eenige vasthoudendheid toe kom, is, - behalve creepy stories - die van specialistenboeken over ethnologie of biologie, mij overigens van de leekachtigheid en relativiteit van die neiging bewust zijnde; het heeft iets 1^e jaars-studenterigs. Enfin... Ik vind pag. 263 sq. en 275 over democratie een van de beste. Deel jij ook Jan's zonderlinge democratische ideeën-in-de-practijk? Genre ‘moet jij dan een voorkeursbehandeling genieten, Eddy?’ Ja, natuurlijk moet Eddy die genieten, en Jan ook en Menno ook en Arthur, en Anton van Duinkerken ook, en ook Colijn en menner Marchant en meneer Wijnkoop. Al deze lieden zijn niet hetzelfde als meneer E. Polak Daniels, en hebben op hun speciale terrein van actie recht op een voorkeursbehandeling. Maar democratie op zijn hollandsch en hollandsche platvoetigheid zijn eenerlei. (Je suis bien placée pour le savoir, nu ik alweer bijna een jaar in een hollandsche ‘society’ verkeer). Ik weet trouwens van huis uit genoeg van de ambtenarij uit naam waarvan Jan nadrukkelijk spreekt, om te weten dat het in deze edele kringen géén gebruik is om alle menschen dezelfde gedragslijn voor te schrijven als aan de jongste klerk: (in casu R. vd. Veen) maar Jan is daarvan kinderlijk overtuigd.

En je ziet dat ik - gegeven mijn voorbeelden, hier allerminst van een elite in ‘onze zin’ spreek. Jouw elite van niet-ressentimente mensch [E. du Perron in de kantlijn: waartoe ik niet behoor, zijnde ressentimentsvoller dan 2 ½ fascist!] lijkt me een prachtige oplossing voor dit boek, en volkomen te aanvaarden, en origineel aangebracht en niet eens zoo heel erg een open einde. Freddy B. scheef in wijdingsvolle bewoordingen over zijn bewondering. Misschien word jij de Huizinga (veelal als een halfgod beschouwd) van die generatie...

Cola Debrot zei dat de gemiddelde Hollander altijd op de vlucht voor iets was. Ik heb onlangs de woorden ontdekt waarmee de toon van veel Hollanders-bij-elkaar te formuleeren is: gezellig en vriendelijk zegt hij, almaar door,: ‘het is toch maar gelukkig dat ik zoo'n halfwas kl...tje ben.’

Ik heb me erg geamuseerd met je stuk over de Mij-bekroningen, en we vonden je kroniek over Romein een van de beste van de laatste tijd. Excuseer dit vies gekrabbel; de bloedarmoede werpt mij [onleesbaar] op mijn rug.

Geef heel veel hartelijke groeten aan Ant,

je Bep.

[E. du Perron in de kantlijn:]

B.M. Zou je me willen zenden: de copy van Blocnote (vervolg), die je van Boucher gekregen moet hebben, en het door jou nageziene ex. van Het Menschelijk Tekort? Bij voorbaat dank. E.

Aanget. graag, want ik heb geen andere copy

Origineel: particuliere collectie