Kroniek van de 20ste eeuw [tot en met 1940]

Koning Alexander vestigt dictatuur

BELGRADO, 5 januari - Koning Alexander van Zuidslavië heeft vandaag de grondwet buiten werking gesteld en een koninklijke dictatuur uitgeroepen. De actie is vooral bedoeld om een eind te maken aan de roep om onafhankelijkheid van Kroatië.

De tegenstellingen tussen Serviërs en Kroaten hebben de afgelopen elf jaar elk constitutioneel bewind in Zuidslavië onmogelijk gemaakt. De leiders van de Kroaten, met Radić voorop, hebben steeds geweigerd de ‘Vidovdan’-grondwet van 1921 te accepteren omdat die te veel rechten voor de centrale regering bij de controle op persvrijheid, vrijheid van vereniging en vergadering en vrijheid van meningsuiting zou bevatten.

Op 20 juni vorig jaar werden Radić, zijn neef, en een andere Kroatische politicus in het parlement vermoord, waarna de Kroaten woedend wegliepen. Radić' opvolger, Maek, eiste als prijs voor hun terugkomst een federale staat waarin elk van de deelnemers grote interne zelfstandigheid zou krijgen.

Reactie

De machtsgreep van Alexander is diens reactie op Maeks eis, waarvan inwilliging waarschijnlijk anarchie tot gevolg zou hebben gehad. Alexander heeft de vrijheid van meningsuiting, drukpers, vereniging en vergadering afgeschaft, de doodstraf gesteld op pogingen zijn bewind omver te werpen en op vijandelijke propaganda en contact met illegale organisaties in het buitenland. Hij heeft generaal Petar Zivković tot premier benoemd.

Zivković was in 1903 de luitenant die in Belgrado de paleispoorten opende voor de moordenaars van koning Alexander Obrenović. Zivković is ook de man geweest die in 1917 als leider van de mysterieuze Witte Hand de toenmalige prins Alexander in Saloniki in staat stelde de leiders van de Groot-Servische terreurorganisatie Zwarte Hand uit te schakelen.

Koning Alexander (rechis) en generaal Zivković inspecleren de troepen.