Koerden geven zich over
DIYARBAKIR/ANKARA, 28 april - Na twee maanden opstand hebben de Koerdische leiders zich overgegeven. Sjeik Said is gevangengenomen. Veel andere opstandelingen en leiders zijn naar Irak en Iran gevlucht.
De Koerdische opstand kwam na het eerste congres van de Koerdische partij Azadi (vrijheid). Deze organisatie had tijdens het congres besloten dat de Koerden moesten strijden voor een onafhankelijk Koerdistan. Afgezien van deze beslissing waren er andere factoren die een directe invloed hadden op de voorbereiding van de opstand. De belangrijkste hiervan waren afschaffing van het kalifaat - het symbool van de Turks-Koerdische broederschap - in maart 1924, het verbod om de Koerdische taal in het openbaar te gebruiken en de afkondiging van de staat van beleg in de Koerdische gebieden door de Turkse regering onder leiding van Moestafa Kemal, alsmede de ontwikkelingen sinds het verdrag van Lausanne van 1923, waarin de rechten van de Koerden niet werden genoemd. Dit alles had de Koerden ervan overtuigd dat er geen andere weg was om hun doel te bereiken dan te strijden voor hun eigen onafhankelijk Koerdistan.
Op 26 februari riep de religieuze Koerdische leider, sjeik Said Piran, een djihad (heilige oorlog) uit tegen de Turkse autoriteiten. Sjeik Saids invloed was groot, vooral in het gebied tussen het meer van Van en de rivier de Eufraat. De opstandelingen bezetten verschillende Koerdische dorpen en steden, waarvan Diyarbakir de belangrijkste was.
Van Turkse zijde werden acht divisies van land- en luchtmacht, in totaal 35 000 man, ingezet. De Turkse strategie was erop gericht het opstandige gebied te omsingelen. Hiervoor was de hulp van de Fransen die in Syrië gestationeerd waren noodzakelijk. De Fransen gaven het Turkse leger toestemming om vanuit Syrië per trein naar de Koerdische gebieden te gaan.
Eind maart was het gebied dat bezet werd door de Koerdische opstandelingen, omringd. De bevoorrading en bewapening van de opstandelingen waren zeer slecht.
In mei volgt de veroordeling van sjeik Said door een onafhankelijke rechtbank. Sjeik Said wordt ter dood veroordeeld en op 4 september samen met zevenenveertig anderen opgehangen voor de moskee in Diyarbakir. De laatste woorden van sjeik Said waren gericht tot de Turkse militaire bevelhebbers. Hij zei met dappere stem: ‘Kom, generaal, neem afscheid van je vijand.’
Auteursrechtelijk beschermd