Rouw in SU na dood van Lenin
Bij het doodsbed van Lenin rouwen zijn echtgenote (1) en zuster (2).
MOSKOU, 22 januari -Vladimir Iljitsj Lenin, de premier van de Sovjet-Unie, is gisteravond in het bij Moskou gelegen dorp Gorki overleden. Als doodsoorzaak is opgegeven een verlamming van de ademhalingsorganen als gevolg van een nieuwe beroerte.
Om tien voor half twaalf vanochtend opende het staatshoofd van de USSR, Kalinin, een korte zitting van het Al-Russisch Sovjet-Congres. Hij verzocht iedereen te gaan staan. Terwijl Kalinin de tranen over het gezicht stroomden klonk er in de zaal van het Kremlin plotseling een begrafenismars. De president maakte daar met een handgebaar een eind aan en zei: ‘Ik breng u vreselijk nieuws over onze dierbare kameraad Vladimir Iljitsj.’ Op dat moment begon een vrouw in het gehoor te snikken. Met moeite vervolgde Kalinin: ‘Gisteren kreeg hij een nieuwe beroerte en...’ - hier kon Kalinin niet verder en pas na een pauze, waarin zijn hele lichaam schokte, ging hij verder ‘... stierf’.
De afgevaardigden barstten in tranen uit en voor een ogenblik dreigde massahysterie. Kalinin was niet in staat de afgevaardigden tot de orde te roepen; dat deed met een korte, energieke oproep de secretaris van de Russische Federale Unie, Joenakidze. Pas toen kon Kalinin verder spreken en las hij het medisch bulletin voor, waaruit bleek dat Lenin gisteravond om tien voor zeven is gestorven.
Met Lenin is een militant marxist, een veelzijdig ideoloog, de inspirator van de Oktoberrevolutie, en de architect, stichter en leider van de jonge Sovjetstaat heengegaan. De Oktoberrevolutie van 1917 wordt door velen gezien als een van de belangrijkste gebeurtenissen van de twintigste eeuw en Lenin gaat aldus als een van de grootste historische persoonlijkheden van deze eeuw de geschiedenis in.
Lenin werd als Vladimir Iljitsj Oeljanov op 22 april 1870 geboren in Simbirsk. Zijn broer werd in 1887 opgehangen wegens betrokkenheid bij een aanslag op de tsaar; Lenin zelf werd jurist maar heeft slechts kort als advocaat gewerkt: vanaf ongeveer 1893 is hij beroepsrevolutionair geweest. Hij bezocht in 1895, toen hij al geruime tijd marxist was, verbannen Russische revolutionairen in West-Europa en werd bij terugkeer wegens zijn revolutionaire activiteiten naar Siberië verbannen. Daar trouwde hij met Nadezjda Kroepskaja.
Na zijn terugkeer uit ballingschap ging Lenin in 1900 naar West-Europa. Met onder anderen Plechanov en Martov gaf hij in München het blad Iskra uit met het doel de verdeelde ballingengemeenschap tot een sociaal-democratische partij te verenigen.
Lenin heeft zich nooit aan andere marxisten geconformeerd voor zover het zijn denkbeelden over de revolutie betreft. Veel marxisten meenden dat het kapitalisme het proletariaat vanzelf naar het socialisme zou leiden, Lenin echter meende dat het alleen door een stringent geleide partij van gedisciplineerde beroepsrevolutionairen zou kunnen worden geleid. Dit thema beheerste het Tweede Congres van 1903 in Londen (het eerste, in 1898 in Minsk, mislukte). Een jaar eerder had Lenin in zijn boek Wat te doen zijn denkbeelden over de partij als voorhoede van het proletariaat neergelegd. Hoewel Lenin en zijn aanhangers op het Tweede Congres in de minderheid waren, boekten zij toch belangrijke overwinningen: dank zij het ‘overlopen’ van ontevreden joodse sociaal-democraten, de Bund, werd Lenins vleugel een meerderheid, die tot de formele breuk in de partij in 1912 de bolsjeviki werd genoemd; de rivaliserende vleugel heette de groep der mensjeviki. Bolsjeviki en mensjeviki bestreden elkaar jarenlang zeer heftig. De mensjeviki beschuldigden Lenin ervan een dictatuur niet van, maar over het proletariaat te willen vestigen. Beide vleugels hingen Plechanovs denkbeeld van een revolutie in twee fasen aan: een burgerlijke, gevolgd door een proletarische revolutie. De mensjeviki zagen de burgerlijke revolutie als een revolutie van de bourgeoisie, met het proletariaat als tactische bondgenoot. Lenin was tegen dat bondgenootschap: het proletariaat was de drijvende kracht van de revolutie, de bourgeoisie was onverbeterlijk contrarevolutionair en alleen de boeren konden een partner van de arbeiders zijn. Deze geschilpunten werden actueler na de mislukte revolutie van 1905.
Lenin werd in 1907 opnieuw in ballingschapgedreven. Hij kreeg niet alleen te maken met een krachtige oppositie van de mensjeviki maar werd ook door andere ontwikkelingen gehinderd: bescheiden hervormingen in Rusland en een doelmatig optreden van de geheime politie holden het partijlidmaatschap uit. De Grote Oorlog was voor Lenin een teleurstelling: in vrijwel alle Europese landen bleken de sociaal-democraten gretige deelnemers aan de ‘kapitalistische’ oorlog.
Lenin was een gedesillusioneerd man toen in 1917 in Rusland de Februarirevolutie uitbrak. In april kwam hij naar Sint-Petersburg terug. Naarmate de Voorlopige Regering van Kerenski aanhang verloor, stegen de kansen van Lenin. In november bracht een tweede revolutie hem eindelijk aan de macht.
Als premier (voorzitter van de Raad van Volkscommissarissen) maakte hij een einde aan de Russische deelneming aan de oorlog, al was het verdrag van Brest-Litovsk uiterst pijnlijk. In 1918 brak de burgeroorlog uit die pas in 1920 werd beslist. De onrust, de chaos, de mislukking van het economisch beleid en de interne en externe bedreigingen dreven Lenin in 1921 enerzijds tot een economische liberalisatie, anderzijds tot een politiek steeds repressiever bewind. Sinds 1922 was Lenin ziek en nog slechts op afstand bij het Sovjet-beleid betrokken.
Vorig jaar heeft Lenin via Trotski nog geprobeerd zijn aanvankelijke ‘kroonprins’ Stalin uit de functie van partijsecretaris te zetten. De immense macht van Stalin en aarzelingen van Trotski hebben dat echter verhinderd en op het 12de Congres van april vorig jaar kon Stalin het uitgebreide Centrale Comité geheel met eigen aanhangers aanvullen. Een nieuw offensief van Trotski, zijn aanhangers en buitenspel gezette democratisch-centralisten mislukte in de herfst: de oppositie, die Stalin economisch mismanagement en antidemocratisch gedrag verweet, werd door de door Stalin opgebouwde partijmachinerie verpletterd en eerder deze maand wegens antimarxistische afwijkingen en factionalisme veroordeeld.
Auteursrechtelijk beschermd