Kroniek van de 20ste eeuw [tot en met 1940]

Toneelspelers in staking voor pensioenregeling

AMSTERDAM, 4 januari - Afgelopen nacht is in een toneelspelersvergadering na afloop van de voorstelling van Vondels Gijsbrecht van Amstel in de Amsterdamse Stadsschouwburg besloten tot een toneelstaking, de eerste grote staking in deze sector.

Directe aanleiding is het conflict over de instelling van een pensioenregeling tussen de Nederlandsche Toneelkunstenaarsvereeniging (NTKV) en de Directeurenbond, waarin theater- en bioscoopexploitanten verenigd zijn.

De NTKV eist een voorziening door middel van een 3%-toeslag op de entreegelden, wat door de Directeurenbond geblokkeerd wordt door ook over die 3% zijn percentage (40%) op te eisen.

Het conflict over de pensioenregeling is echter het topje van een omvangrijke ijsberg.

Het geheel van arbeidsvoorwaarden en sociale voorzieningen voor toneelspelers is al jaren een bron van spanning. De salarissen zijn over het algemeen laag, contractueel dienen de spelers ‘dag en nacht beschikbaar’ te zijn, terwijl zij iedere vorm van beroepsbescherming ontberen.

Verkade

De staking is echter niet uitsluitend een sociale kwestie. Op de achtergrond zijn ook artistieke zaken in het geding, die zich toespitsen op de bespeling van de Amsterdamse Stadsschouwburg en de positie van de leider van het daar spelend gezelschap, de Koninklijke Nederlandsche Toneelvereeniging, Eduard Verkade. Verkade heeft in het pensioenconflict de zijde van de directeuren gekozen.

Binnen het gezelschap staat Verkade echter allanger ter discussie wegens een beleid waardoor met name de oudere spelers in het gezelschap zich benadeeld voelen. Kort geleden leidde dit onder andere tot het vertrek van Louis Bouwmeester. Buiten het gezelschap zorgen twee andere belangrijke toneelleiders, Willem Royaards en Herman Heijermans, voor een toenemende druk op de Amsterdamse overheid, die consequenties voor Verkade kan gaan hebben.

De verontwaardiging over de sociale aspecten van het vak heeft op dit moment de overhand, maar de verdeeldheid onder de toneelspelers over de artistieke kwestie, maakt de mogelijkheid tot een succesvol verloop van de staking gering.

Een aanwijzing daarvoor vindt men onder andere in de houding van een groep spelers onder leiding van Albert van Dalsum, die de zijde van Verkade heeft gekozen en niet aan de staking meedoet.