Des wereldts proef-steen ofte de ydelheydt door de waerheyd beschuldight ende overtuyght van valsheydt

[p. 361]

Slvyt-reden.

VVaerheydt.

Is dit soo (ghelijck het metter waerheydt is) hoe langhe sult ghy dan noch (ô meyn-eedighe Ydelheydt!) hoe langhe sult ghy noch de sachtmoedigheydt van uwen Rechter vergrammen? hoe langhe sal noch uwe bittere soethertigheydt de onnoosele vertwijfelen, de rechtsinnighe verleyden, de goede verergheren, de waerheydt belieghen? En hebben u dan tot noch toe de vermaninghen der Predicanten, noch de sorghe der Herderen, noch de boecken der Heydenen, noch de croonen der Heylighen, noch de straffen der boose menschen tot oprechtighheydt konnen beweghen?

En siet ghy niet, maer en siet ghy niet, dat alle uwe leughenen, uwe listen, uwe laghen, u vervalschte goederen, nu opentlijck voor den dagh ghebracht zijn? Meynt ghy dat al het ghene dat ghy, soo in de Oude, als in de nieuwe VVet, uytgerecht hebt, uwen Rechter onbekent is? Meynt ghy dat al het quaet dat ghy van het beghinsel des wereldts het menschelijck gheslachte inghe-

[p. 362]

blasen, gheraden, besteken ende bedreven hebt, aen de VVaerheydt verborghen is?

Meynt ghy dat sy niet en weet hoe veel treffelijcke persoonen dat ghy, soo van hun tijdelijck, als eeuwigh goedt diefuelijck berooft hebt? O tijden! ô manieren! De Godt-vreesende verstaen dit, de Herders aensien't, de Predicanten bewijsen't, de Rechters aenhooren't, en dit valsch verraders-stuck leeft noch? VVat seggh' ick, leeft noch? dit valsch verraders stuck wordt noch daghelijcks in huysen, in Raden, in Hoven, in Kercken, niet alleen krachtelijck inghedronghen, maer selve met blijdschap, met cost, met eere, met triumphe vrijwilligh ontfanghen.

Ende wy (ick spreke nu met de Godt-vreesende) die de schilt-wacht staen moeten voor de deught, wy laten ons noch voorstaen dat wy ons wonderlijck wel ghequeten hebben, als wy ons selven alleene van haer bedrogh hebben bevrijdt; ende daer-en-tusschen laten wy toe dat sy de jonckheydt ver-ydelt, den ouderdom ontsticht, de wijse verdwaest, de gheestighe verbeest, den Hemel ontbloot, de helle vervult.

Is dit Reden? Neen, neen, dit meyn-eedigh monster diende over langhe niet alleen ghevanghen, ghespannen, ghebannen; maer daer-en-

[p. 363]

boven oock onderworpen aen alle de straffen daer het het menschelijck gheslachte tot nu toe mede overvallen heeft. VVant hoe! sal een ieghelijck eenen openbaren straet-schender moghen aentasten, ende en sal de VVaerheydt niet vermoghen de Ydelheydt aen te gaen, die dagh ende nacht alle middelen soeckt, om onsen vrijen wille te knevelen, de deught te verjaghen, de verdiensten te rooven, de lichamen te moorden, de sielen met het helsch-vyer der onkuysheydt, ende der eeuwigher straffe te doen verbranden? Ghebreeckt haer misschien hier toe ghenoechsame macht, oft noodigh vonnisse? Gheensins. Alle de macht van den oppersten Rechter is haer vander eeuwigheydt volcomentlijck over ghestelt; soo veel bladeren als de goddelijcke schriften omhelsen, soo veel vonnissen zijnder teghen haer van de goddelijcke Rechtveerdighheydt ghestreken.

Maer wy flauwe Christenen, die in dese hare schelm-stucken door de vingheren sien, die hare valsche munte verdraghen, ende uytgheven, wy zijn't die hier in, noch aen Godt, noch aen onsen even-naesten, noch aen ons selven en voldoen. Ende ghy daer-en-tusschen leeft noch, ô Arghlistighen pluymstrijcker! VVat seggh'ick, leeft

[p. 364]

noch? ghy misbruyckt noch dese langh-durighe sachtmoedigheyt tot ver-eeninghe van u quaet, ende dat door onse sorgeloose lichtveerdigheyt.

Is dat om verdraghen? De lichte ruyters zijn opgheschreven, de vendelen van lichtveerdighheydt, dat is, de cleederen naer den nieuwen snuf, zijn met vremde namen ghedoopt, den oppersten Monster heer, den duyvel à la mode, seggh' ick, heeft de monsteringhe over al laten gheschieden in camers, in saletten, in huysen, in hoven, in marckten, in kercken. Alle de soetelaers ende amonitiarissen hebben de winckels ende magazijnen overvloedelijck, de waghens ende peerden om het gheschut van de pracht voort te sleypen, zijn over langhe inghespannen. VVat wil ick u meer segghen? den vijant en heeft niet alleene alle Rijcken, Steden, Dorpen, Casteelen, Hoven overrompelt, maer heeft heeft al wat wy besitten, cleederen, meubelen, juweelen, jae onse sinnen, ende herten selfs overmeestert, ende tot noch toe niemandt en heeft den moedt om dit moordadigh stuck-vleesch te wederstaen, ende naer behoorte te straffen, daer het sy-selven nochtans door het vonnisse van sijn eyghen gevoelen verwijst.

VVant waer op soudt ghy nu voortaen, ô god-

[p. 365]

deloose peste des volcks! waer op soudt ghy connen betrouwen? wat ghewin soudt ghy connen van iemandt verhopen? aenghesien alle uwe opghepronckte goederen door den Proef-steen der Reden claerlijck voor alle menschen van valscheydt overtuyght zijn.

Oft meyndt ghy dat al u bedrogh ende verraedt eenighsins onbekent oft vergheten is? By soo verre dat de ontallijcke menighte eenighe door den ouderdom heeft doen versterven, hoort my wat aen, ick sal u wel eenighe van de alderbekendste wederom voor den dagh bringhen.

Ghedenckt u wel dat ghy aen den rijcken vrecke de overtollighe rijckdommen in ghebreck van een druppelken waters om sijne brandende tonghe te laven, ende aen den verloren Sone sijne maldadighe leckernijen in uyt-ghemerghelt verkens-draf hebt verkeert?

Ghedenckt u wel wat valsche munte, wat een onweerdighe weerde ghy in't jaer ons Heeren dry-en-dertigh in de maendt van Meerte binnen Ierusalem aen den verrader Iudas ghetelt hebt, om het dierbaer Bloedt ons Salighmakers, dat is, de onweerderelijcke weerde van de saligheydt des wereldts met alle wreedheydt onweerdelijck te verghieten?

[p. 366]

En hebt ghy niet ghevoelt, doen ghy met arghlistigheydt Antonium, Pachomium, Macarium, ende andere Oudt-vaderen trachte looselijck te onderkruypen, dat ick u verborghen sprinckvyer dadelijck hebbe ontdeckt? Hebdy't vergeten (doch ick niet) wat al siel-stricken ghy ten tijde van Theodosius de Mindere in het hayr van de lichtveerdighe Pelagia verborghen hebt, wat fenijn in haer prachtighe cleederen, wat vyerpijlen in haer ooghen, de welcke by naer alle de inwoonders van Antiochien souden ghevangen, vergheven, verbrandt hebben, 't en ware dat ick door de wakende ooghen, ende crachtighe tonghe vanden Patriarch Nonnius haer bedwonghen hadde, alle dat on-eerbaer bedrogh met hare vrouw-cleederen uyt te schudden ende de vyerighe fackels van hare ooghen in twee rauwighe fonteynen van tranen te verkeeren?

VVilt ghy veel met luttel woorden? Geen schelm-stuck en isser in soo veel jaren aenghetreft dan door u, gheen valscheydt, gheen broosheydt, gheen boosheydt dan door u, die de ghemeene bedervenisse der menschen (die Godt soo diere ghecost hebben) naer lichaem ende siele maer voor een guychelspel en acht.

En twijfelt ghy noch u op de vlucht te beghe-

[p. 367]

ven? twijfelt ghy u uyt de handen te maken van de ghene die u met hunne tanden souden willen verscheuren? Oft meyndt ghy dat u de Goddelijcke Rechtveerdigheydt soo onghestraft sal laten ontworstelen? Neen, neen, vertreckt vry van selfs, ruymt de baen, neemt de vlucht, verlost de goede ghemeente van vreese; want niemandt en isser (uytghenomen eenen goddeloosen hoop die noch siele noch conscientie en schijnt te hebben) oft hy en vreest, hy en haet, hy en vervloeckt u tot in den afgrondt der hellen.

VVeet ghy hier iet teghen te segghen, ghy schaemte-loose hoere van Babylonien? Spreeckt nu, beschermt u, maeckt u stuck schoon; waerom swijght nu uwen verwaenden mondt, die om het quaedt voor te staen altijdt onledigh is.

Ick sie wel dat ghy overtuyght van de VVaerheydt, al stilswijghende belijden moet, dat uwe over al bekende schult niet de minste ontschuldinghe toe en laet.

VVel aen daen alder-opperste ende onbedrieghelijcke Rechtveerdigheydt; wel aen, dat bidd' ick u door den iever die ghy draeght tot ons ghemeen welvaren; wel aen, doet dese moordadighe brandtfackel des Vader-landts, desen haet der goeden, dese doodt des levens, dese peste der sa-

[p. 368]

ligheydt, dadelijck van ons verhuysen; datse de goede verlosse van vreese, de wijse van dwaesheydt, de broose van hinder, de quade van boosheydt, ende gheheel met menschelijck gheslachte van siel-verlies ten laetsten bevrije.

Verbant dit onredelijck monster uytter aerden, op dat sy mijne redelijcke schepselen niet en verbanne uyt den Hemel. Dat sy eyndelinghe aenhoore, ende onderstae het vonnisse, het welck sy van het beghinsel des wereldts heeft verdient. Dat sy voortaen vertrecke uyt alle Kercken, Raden, huysen, staeten, landen, lichamen, sielen.

En op dat sy misschien niet wederom erghens bedrieghelijck in en sluype, dat haer staegh gade slaen de wakende oogen der gheestelijcke Oversten, dat haer voorcomen de waerschouwinghen der Predicanten, dat haer bestrijde den salighen raedt der Biecht-vaderen, laet haer vry, laet haer nu beseffen, dat sy, van nu af door u verwesen zijnde, soo langhe in ballinghschap haer selven van spijt en gramschap moet op eten, tot dat haer eyndelinghe den Oppersten Rechter aen de straffe van een' altijdt levende doodt inder eeuwigheydt over levere.

finis