Des wereldts proef-steen ofte de ydelheydt door de waerheyd beschuldight ende overtuyght van valsheydt
(1643)–Anton van Bourgoingne, Petrus Gheschier–
Auteursrechtvrij
[pagina 196]
| |
Waerheydt.
| |
[pagina 197]
| |
VVaerheydt
Leser, ick en heb niet vooren,
Slot en reden naer te spooren,
VVaerom dat het vrouw'-gheslacht
VVordt van menigh man veracht;
Oft waerom-men in't ghemeene
Dickwils hoordt by groot en cleene,
Dat een vrouwe tot haer smaet
VVordt gheseydt een noodigh quaedt.
Dit laet ick die Leeraers scheyden,
Die dit soo vrijmoedigh seyden;
VVant de vrouwen doen ick eer
Als de schepsels van den Heer.
Maer dit heb ick voor ghenomen
Voor den dagh te laten comen,
Dat ons Ydelheydt bedrieght,
Als sy ons met rijckdom wieght.
VVant veel wijt-beroemde mannen
'T goedt als quaedt ghestaegh verbannen.
Augustinus seght recht uyt,
Dat het goedt al 't quaedt besluyt.
En dat oock de goude berghen,
Die ons Ydelheydt compt verghen,
Houden ons als slaven vast
En beswaren met grooten last.
| |
[pagina 198]
| |
'T is een meester quaedt om draghen,
Die ons gheeft veel harde slaghen;
'T is een dienaer sonder baet,
Die sijn eyghen Heer verraet.
'T Is een peste van de seden
Vol van ongheluckigheden;
'T is een recht-ghebaetn gheleydt
Dat ons tot den afgrondt leydt.
'T is een zee vol woeste baren,
'T is een diepte vol ghevaren:
VVatter van is, 't is ghewis,
Dat het goedt ondeughdigh is.
Al die hunne siel vercoopen
Om veel goedt en geldt te hoopen,
Daer-se meynen rijck te zijn,
Vinden maer een gulde pijn.
En de schatten doen hen draven,
Niet als Heeren, maer als slaven.
VVilt ghy meer? Den silver pot
Maeckt de vijse-rijcke sot.
VVant men siet dat dese menschen
Altijdt op den wegh meer wenschen,
Hoe min verre dat-se gaen,
Naer meer teirgeldt willen staen.
En hoe meer goudt dat-se krijghen,
Hoe-se naer meer rijckdom hijghen;
| |
[pagina 199]
| |
Niet om sich self deughdt te doen,
Maer een licht-mis eens te voen.
Tast ghy wel de snoo ghebreken,
Dieder in den penninck steken?
Maer 't is weynigh dat ick sprack,
Hoordt noch meerder onghemack.
Die ghevanghen, en verholen
Silver matten, gou' pistolen,
Bagghen, peerels, silver, goudt,
Onghebruyckt begraven houdt;
Desen magh ick verghelijcken
By den armen op de wijcken,
Die tot troost van sijnen noodt
Bidt om een cleyn stucksken broodt:
VVant met al sijn goedt en gaven
Derf hy siel noch lichaem laven,
En noch vraeght hy van den Heer
Als een bedelaer noch meer.
Desen magh ick ook wel stellen
By den rijcken in der hellen,
Die veel goede spijse siet,
En de spijse noyt gheniet.
Die in't midden van de stroomen
Voor den dranck niet smaeckt als droomen;
VVant den vrecken die soo leeft,
En ghebruyckt noyt dat hy heeft.
| |
[pagina 200]
| |
VVilt ghy noch wat beter tasten
'T gierigh hert van dese gasten?
Hoordt in onse Vlaemsche tael
EEnen Roomschen Cardinael.
VVie besit een gierigh herte,
Die besit sijns sielen smerte,
En die als een vrecken leeft,
Die en heeft niet dat hy heeft.
Heeft hy wat, hy vreest de dieven;
Heeft hy niet naer sijn believen,
Hy blijft even ongherust
Door den ongheblusten lust.
Iae, vol van benauwde sinnen,
Hop't noch meer en meer te winnen,
En in sijnen overvloedt
Vreest hy altijdt teghenspoedt.
Laet den vrecken geldt besitten,
Soo veel alsmen can uyt-spitten;
Laet hem rijsen uytten poel,
Oock op een fluweelen stoel;
Laet het purper hem bedecken,
Laet hem d'handen verre strecken,
Laet hem hebben groote macht,
En al wat de konste dacht;
Hy en sal noyt zijn te vreden,
Maer noch willen verder treden,
| |
[pagina 201]
| |
En met grooter angsten pijn
Noch veel meer begheerigh zijn.
Hy wilt noch al hoogher wassen,
Hy wenscht noch al rijcker kassen;
Eyndelingh een vreck ghemoet
En is noyt vernoeght van goet.
Maer om beter noch te schatten,
VVat dat is van alle schatten,
VVat dat is van al het gelt
Dat den schijn voor ooghen stelt;
Segghe met ghegronde reden,
Dat de duyvels rijckdom smeden,
En het gelt daer elck naer staet,
Maeckt sijn eyghen meester quaet,
En al hevet goede fame,
Krijght van quaet sijn besten name
Al waer gelt maer compt ontrent,
Daer is stracks de deught gheschent.
Godt die wordt voor al vergheten,
Onsen even mensch verbeten,
'T lijf met onghemack ghequelt,
En de ziele bloot ghestelt.
VVant hy wilt aen Godt niet gheuen,
Noch den armen helpen leven;
En in 't middel van het goudt
Soeckt hy selver onderhoudt.
| |
[pagina 202]
| |
Ghelt ontsluyt ons alle quaden,
Ghelt en kan ons niet versaden;
Ghelt den wijsen man verblindt,
Ghelt den rechter-stoel verwindt:
Ghelt dringht door de staele deuren,
Ghelt doet suyver maeghden treuren;
Ghelt gheeft meest den slagh in't veldt,
Ghelt doet over al gheweldt:
Ghelt maeckt sielen goede mannen,
Ghelt doet deught en eere bannen;
Ghelt maeckt aen de Princen lief
Dickwils eenen grooten dief:
Ghelt een peste van de steden,
VVordt nochtans van ons aenbeden;
Naer den rijckdom en het ghelt
Sietmen dat een ieder helt.
VVaerom is 't? 'T is om te leven
Daermen is al-om verdreven:
Maer die ghelt heeft, is een Heer,
Al en heeft hy deught noch eer.
Selfs Homerus en veel dichters
Baden broodt als kaele wichters.
Konste, wijsheyt, hoogh ghebiet
Sonder ghelt en ghelter niet.
|
|
