Des wereldts proef-steen ofte de ydelheydt door de waerheyd beschuldight ende overtuyght van valsheydt
(1643)–Anton van Bourgoingne, Petrus Gheschier–
Auteursrechtvrij
[pagina 166]
| |
Waerheydt.
| |
[pagina 167]
| |
VVaerheydt.Ionghman die soo zijt gheneghen
Om in Iacht u lust te pleghen,
En van 's morghens in het velt
'T wildt met sneghe bracken quelt;
Oft nu vlieght met snelle valcken,
Om een veldt-hoen te verschalcken;
Oft wel in het wilde woudt,
Tot de jacht u wooningh' houdt:
Ghy en sult niet beter vaeren,
Als de crabbe by de baeren,
Die, om dat sy oesters jaeght,
VVordt van haere jacht gheplaeght.
Sy sagh laetst een oester gapen,
Die sy meende te betrapen;
Maer eer dat sy d'oester at,
VVas sy by den cop ghevat;
En soo wierdt-se selfs ghevanghen
Met haer beste nijpers tanghen;
Siet de jacht brocht haer in druck,
En de jacht brocht ongheluck.
Soo den lagher wildt van sinnen,
Die met jaghen meent te winnen,
Heeft voor hem een quaet beghin,
En gaet kromme weghen in.
| |
[pagina 168]
| |
VVant hy selver wordt ghegrepen
Eer hy 't wildt in 't net kan slepen,
En ten lijdt niet seere langh,
Oft den jagher wordt de vangh.
Dit heeft Naso fraey bewesen,
Meer dan duysent jaer voor desen,
Als hy van een Prince melt,
Die ghestaegh was in het velt;
En om haesen, vossen, hinden
Te vervolghen met sijn winden,
Sonder ruste dagh en nacht
In het bosch was op de jacht:
Maer eens van sijn eyghen honden
In het jaghen is verslonden;
Iae met schande en smet
Heel verandert in een hert.
Dit zijn fabels, maer de waerheydt
Bringht ons aen de rechte claerheydt,
En wilt door dit beeldt bedien,
VVat den Iagher sal gheschien.
Iagher hoort de waerheydt spreken,
Die ons toont des iachts ghebreken:
Iagher in sijn woeste rijck
Is Acteon gansch ghelijck.
'T wout dat is de Iacht-Goddinne
Die hy noemt sijn liefste minne,
| |
[pagina 169]
| |
En hy vierdt haer naeckte beeldt,
Dat hem tijdt, en sinnen steelt.
VVant hy loopt ghelijck de beesten
Als verwoet door veel foreesten,
Met sijn honden onbevreest,
En hy wordt met beest een beest.
Niemandt kan hier teghen segghen
Die de jacht wilt overlegghen;
VVant die 't jaghen overslaet,
Vindt dat dit al vaste gaet.
Maer ick wil de Iaghers jaghen,
En hen voor de reden daghen,
Om te kennen dat het wildt
Eere, goedt, en sinnen spilt.
Laet ons eerst dan onder-graven
Al den arbeydt, al het slaven,
Al 't ghewoel met al 't gheraes,
Dat-men siet om eenen Haes.
'S morghens eer de Son compt schijnen,
En de Mane gaet verdwijnen,
Door des Iaghers jacht-gherucht
VVordt onstelt de gansche lucht.
Flughs soo wordt den Tromp gheblasen,
En de snelle winden rasen,
En veel lichters als 't ghedacht
Loopt den VVey-man op de jacht;
| |
[pagina 170]
| |
Daer beghint-men seer te tieren,
En te loopen, en te swieren
Door de bosschen, door het velt,
Dat den landts-man wordt onstelt.
Hier soo wordt een Ree gheschonden,
Daer soo krijght den Hert veel wonden;
Ghinder aen de kant van 't landt
VVordt een wreeden wolf vermandt.
Erghens wordt de vlucht gheblasen
Om een handt vol vise-vasen,
Om een Haes, een schauw Konijn,
Dat door 't garen is een pijn.
Ghinder springht-men over grachten,
Om het wilde Swijn te wachten,
Daer ontspringh den Vos het net,
Die het op een loopen set.
Maer wat is't van al dat jaghen?
VVaerheydt seght het quist ons daghen,
'T is een groot gheraes om raes;
'T is om eenen dorren Haes.
Iachte bringht ons door de fame
Oock wel eenen quaden name;
Iachte hindert oock het lijf,
Iachte maecket stram en stijf:
Iachte scheurt des eel-mans cleeren,
Iachte sal gheen deughden leeren;
| |
[pagina 171]
| |
Iachte steelt den nutten tijdt,
Iachte goedt en geldt verslijt:
Iachte weet dit uyt te rechten,
Dat-se jaeght in't net haer knechten,
En, soo menigh mensch ghelooft,
Iachte self de sinnen rooft.
Dit wil ick te kennen gheven
Door wat wonders ons beschreven;
'T valt wel vremdt in onsen sin,
Maer daer steken kruymen in.
Te Milanen, soo wy lesen,
VVierdt een meester seer ghepresen,
Die voor sotten in dat landt,
VVas ghelijck een dwinghe-landt.
Dese wiste fraeye grepen,
Om den Key uyt 't hooft te slepen,
Niet door salven oft door dranck,
Maer door eenen water-ganck.
Soo veel sotten alsser quamen
Dreef hy naer den poel te samen,
Elck een soo diep in den plas,
Als hem docht dat noodigh was.
D'eenen moest in 't water treden
Tot het middel van sijn leden;
D'ander stondt daer in ons ontslooft
Tot den hals oft tot het hooft:
| |
[pagina 172]
| |
Ander' om het sot te temmen
Moesten daer soo langh in swemmen,
Tot dat ieder door de straf
Ley de sotte kuren af.
'T is gheschiedt niet langh naer desen,
Datter een niet heel ghenesen,
Met het kriecken van den dagh
'S morghens in de venster lagh:
Desen siende volck met hoopen
Dapper door de straete loopen,
Vraeghde van een seker Heer,
Die daer oock was onder meer:
Heerken, seght my voor het eerste,
VVat het is voor een beeste,
Die met eenen toom gheplaeght
V soo moedigh henen draeght.
Onsen eel-man eerst verbolghen,
Met de knechten die hem volghen,
Dat een guyt, een nar, een sot,
Hiel met hem ghelijck den spot;
Heeft ten laetsten om te spelen,
Antwoordt hier op willen telen:
Hanken, seydt hy, 't is een peerdt,
Drye-mael hondert guldens weerdt.
Heerken wat sit op u mauwe?
'T Is een valcke die ick hauwe.
| |
[pagina 173]
| |
VVel wat beesten zijn dit al?
'T zijn al honden uyt mijn stal.
Dese menschen zijn mijn knechten,
Die het wildt met my bevechten,
Die my seere diere staen,
Alsse met my jaghen gaen.
Ieder treckt wel daeghs ten loone,
Sonder cost een gouden croone,
Soo dat ick wel laet aen haer
Duysent guldens op een jaer.
Heerken magh ick noch wat vraghen?
Hoe veel winnen sy met jaghen?
Is't wel vijftigh guldens weerdt,
Dat-se bringhen op den heerdt?
Hola, Hansken niet soo vele,
Dat waer vele voor mijn kele;
Somtijdts als het lucken wilt,
Hebb' ick voor een croone wildt.
Godt almachtigh wat al pijnen!
VVat al costen om Conijnen!
VVat al aen den hals ghebrocht,
Om een Haes een dorr' ghedrocht!
Heerken wilt doch stracks vertrecken,
VVant ghy zijt den Prins der ghecken,
Oft soo ghy dit niet en doet,
Ghy belent oock in den vloet.
| |
[pagina 174]
| |
Dat ons meester ditte wiste,
Dat ghy hier in soo veel quiste,
Hy had u al op-ghevat,
En al langh versmoort in't bat.
Ioncker lough met dese dinghen,
En hy dé sijn peerdt eens springhen;
Maer den sot in dit gheschil
Leerde dat ick segghen wil:
Dat, te weten, al dat jaghen
Quist ons eer, ons goedt, ons daghen;
En ten lesten voor het slot,
Ons bereydt een sotte-kot.
|
|
