|
| |
| |
| |
| |
Het II.Capittel. De onder-soeckinge des herten.
I. Artijckel. De Ziele bidt Godt оm licht; оm haere sonden te kennen.
De ZIELE. ô Waerachtigh Licht! dat verlicht allen Mensch die inde Werelt komt, verlicht mijne blintheyt. ô Goeden Jesu! ô Saligheyt en Licht mijns Herten! ick roepe met dien blinden, Jesu Davids Sone, ontfermt u mijnder: gheeft my dat ick u Licht magh sien, en door het | |
| |
selve my selven kennen, en al mijne boosheden, die daer in mijn Herte verborghen ligghen. Ghy zijt alleen die door u Goddelicke Straelen door-grondt de verborghentheden der Herten. Gheeft my een straeljen van u Goddelick Licht, op dat ick magh sien alle mijne miserien, ende hoe verre ick van u af-gheweken ben.
Maeckt my deelachtigh van u Licht, door het welcke ghy kennisse hebt ghenomen van mijne sonden in het Hofken van Oliveten, op dat ick die kennende, my daer-van magh beschuldighen ende die met alle mijne krachten verfoeyen. Ick ben sieck, ick roepe tot mijnen Medicijn; ick ben blindt, ick haeste my tot het Licht; ick ben doodt, ick versuchte naer het leven: Ghy zijt mijnen Medicijn, mijn Licht, mijn Leven, Jesu van Nazareth Ontfermt u mijnder Davids Sone. Weest my bermhertigh, ô Fonteyne der Bermhertigheyt! hoort wat dat tot u roept den Siecken, Licht dat daer voor by gaet, verwacht den Blinden. Gheeft hem de handt, op dat hy tot u komme, ende in u Licht, het Licht magh sien.
| |
II. Artijckel. Jesus leert haer hoe zy haer begheven moet tot 't ondersoecken haers herten.
IESUS. Ick ben het Licht des Wereldts. Komt by my, en wort verlicht. Hoort Dochter en siet; | |
| |
doet open u ooghen en ooren. 't Is een groot werck dat u nu te doen staet; te weten u Herte voor my te gaen bereyden door een volkommen suyveringe des selfs: want ten zy het heel suyver is, ick die de suyverheyt selve ben, en kand'er niet in woonen. Treckt dan u Herte en krachten van alle ander dinghen af, stelt al dat tijdelick is by zijden tot dat ghy dit volkomentlick ghedaen hebt. Komt met my naer het Hofken van Oliveten, ende siet en doet oock dat ick daer gedaen hebbe voor uwe sonden in 't beghinsel van mijne Passie, als ick my gheworpen hebbe ter Aerden voor mijnen Hemelschen Vader, uyt uwen en alle sondaeren Naem, my selven ghelijck belastende ende op my nemende alle uwe sonden, als ofte ick die selve ghedaen hadde. Siet hoe ick my die altemael voor ooghen stelde, om die aen mijnen Vader te belijden inden Naem en Plaetse van u ende andere Sondaers, my voor u bedroevende ende veroodtmoedighende, en op-offerende aen sijne Rechtveerdigheyt tot alle voldoeninghe die hy my soude willen op-legghen. Siet oock hoe ick door schrick van uwe sonden ende van d'oneere die sy mijnen Vader aendoen, ghebrocht wierdt tot sulck een vremde benauwtheyt, tot sulck eene schrickelicke droefheyt dat zy mijn banghe Ziele tot'er Doodt toe benauwt maeckte, en dede soo overvloedigh Bloedt sweeten, dat er de Aerde af besproeyt is gheweest.
| |
| |
| |
III. Artijckel Jesus stelt haer voor ooghen de taefelen sijnder gheboden.
HOort dan en siet, want ick u toonen sal alle de leelicke Monsters, die daer in u Herte verborghen ligghen, die ghy door u blindtheyt en duysternisse niet en siet. De twee Taefelen mijnder Gheboden sullen u wesen als Spieghels, inde welcke ghy u selven sien sult.
| |
De eerste Tafel, van dat Godt aengaet.
I. Ghebodt. Ick ben den Heere uwen Godt: ende als soodanigh versoecke ick van u, en ghy zijt my schuldigh, Gheloove, Hope, Liefde en Eere. Нoе hebt ghy u hier in ghedraeghen in Woorden, Wercken, Ghepyesen en Achter-laeten. U Gheloove heeft tot noch toe gheweest als doodt; sonder wercken: g'hebt ghelooft, ghelijck niet gheloovende. Siet oock alle die twijffelachtigheden &c. uwe Hope en begheerten hebben meer op aerdsche als op hemelsche saecken gheweest. 't Was u ghenoegh hier op der Aerden gheluckigh te leven, al en hadde ick u gheenen Hemel belooft. Hoe dickmaels en hebt ghy niet te seer betrauwt en ghesteunt op mijn goedtheyt en bermher- | |
| |
tigheyt, sondighende ende u beteringhe uyt-stellende op deselve; nu te seer mistrauwt en ghewanhopt van de selve? aengaende de Liefde: ick hebbe u soo strenghelick gheboden, dat ghy my beminnen soudt uyt gheheel u Herte, uyt gheheel u Ziele, alle uwe krachten &c. Ende wat hebt ghy min ghedaen, u Herte en affectie soo uyt-stortende, en stellende op al dat tijdelick en ydel vermaeck en playsier des werelts? als oft'er niet anders te beminnen en waere: in alles volghende niet mijne, maer uwe eyghen Liefde; niet anders soeckende als eyghen eere ende achtinghe, eyghen baete, ghemack en playsier, en de Creatueren meer beminnende als my. Siet oock hoe dickmaels ghy my onteert hebt, u onbehoorlick draeghende in mijne teghenwoordigheyt, van heylighe saecken oneerbiedelick en spots-gewijse spreeckende; door ydel waer-nemen van droomen, tijdt en ghelijcke dinghen, door waer-seggherye, superstitien &c.
Het II. Ghebodt. Hoe hebt ghy mijnen H. Naem gheëert, den selven soo lichtelick in uwen Mondt nemende, niet alleen sonder noodt ende eerbiedinghe, maer oock om de valscheyt ende quaede voornemens te bevestighen, &c.
Het III. Ghebodt. Hoe hebt ghy de Heylige Daeghen enTijden en Plaetsen onteert, soo door slavigh wercken, als verswijmen vande H. Misse en ander Goddelicke Diensten; u op de selve beghevende tot ydel hanteringhen, conversatien en vermaecken; als ofte men daerom de slaevelicke wercken moste laeten, en niet om my te dienen. Siet hoe dat ghy u ghedraeghen hebt in alle wercken der Christelicke Godtvruchtigheyt, sonder yver, sonder gheest en liefde, met duysent verstroytheden.
| |
| |
| |
De tweede Taefel, aengaende den Naesten.
Spieghelt u oock in die tweede Tafel mijnder Gheboden, die uwen even Naesten raecken, den welcken ick u gheboden hebbe te beminnen ghelijck u eyghen selven; en verboden aen hem te doen, dat ghy niet en soude willen aen u selven gedaen worden.
Het IV. Ghebodt. Hoe hebt ghy gheëert Vader en Moeder, ofte onteert? hier kan Sonde gheschien op vier Manieren: 1. met Ghedachten, hun ofte te seer beminnende, en my om hun laetende, ofte die haetende en quaedt wenschende in u Herte, ofte versmaedende. 2 Door Woorden; van hun murmurerende, hun stoutelick ende versmaedelick aenspreeckende, hunne ghebreecken ontdeckende, hun dreyghende ofte vermalendijdende; met hun in hun teghenwoordigheyt spottende. 3. Met Wercken; hun ghebodt ofte verbodt niet onder- houdende, hun onbeleefdelick en qualick handelende, hun moeyelickheyt aendoende, het goedt van den Huyse stelende ofte verquistende. Ten 4. Met Achter-laeten, ofte van hun te helpen in hunnen noodt, ofte vande wercken der Bermhertigheyt, soo Gheestelick als Lichaemelicke.
Het V. Ghebodt. Siet ofte ghy hier teghen niet ghedaen en hebt; 1. Door Ghedachten, uwen naesten haetende, hem de doodt ofte eenigh ander ongheluck aen-wenschende; in u selven voedende en houdende eenighen af-keer of verachtinghe; u ver- | |
| |
heughende in het quaedt dat hem is over-kommende ofte u bedroevende оm het Goedt dat hem geschiet. 2. Met Woorden; hem lasterende ofte teghen hem krakeel maeckende, hem quaedt raedende, of prijsende als hy het ghedaen heeft, hem met woorden ofte andesints tot eenigh quaedt treckende. 3. Met Wercken, sijnen Persoon qualick handelende, doodende, quetsende; slaende, ten onrecht vanghende, teghen hem onrechtveerdighe Processen instellende, en die tot sijn bedervenisse verlengende; hem verleydende en dwijnghende tot ongheregheltheden, dronckenschap, &c. hem door quaede Exempelen verargerende, &c. 4. Door Achter-laeten; hem in sijnen noodt niet bystaende; met hem niet willende versoenen; voor hem niet willende bidden; hem weygerende uytwendige teeckenen van eere en goetwilligheyt, die ghy een-yder schuldigh zijt; de aelmoesse aenden Aermen niet ghevende.
Siet ofte ghy eens anders Sonde niet deelachtigh gheworden en zijt, op eenighe van dese Manieren. 1. Yet quaedt bevelende. 2. Daer-toe raedende. 3. Daer-in consent draeghende. 4. Die goedt-jonstigh zijnde. 5. Die voorstaende ofte helpende. Die verswijghende ofte niet belettende, als ghy daer-toe ghehouden zijt.
Het VI. Gebodt Let hier wel op, ende siet dat hier geen leelicke Monsters in eenighe hoecken en blyven verborgen. Siet ofte ghy hier niet gesondight en hebt, met gedachten, woorden, wercken en achterlaeten. Met gedachten: wenschende het quaet te bedrijven met eenigen Persoon. De qualitheyt van den Persoon, maeckt hier verscheydentheyt in de | |
| |
sonde (By exempel) is sy getrauwt, 't is over-spel, Godt toegheeygent, is sacrilegie, is sy lijber 't is simpel onkuysheyt, is sy van maeghschap, is bloedtschenderye &c. 3. Vrywilligh blyvende in de ghedachten ende verbeeldingen des quaets, al is't sonder voornemen van't selve te doen, alleen met vrywilligh behaegen in't selve, 't zijn onsuyvere gedachten en doodt-sonden. Met woorden: 1.Tot quaet versoeckende. 2. Oneerlicke Liedekens ofte woorden voort-brengende. 3. Onkuysche Brieven of Dichten over-sendende. 4. Onsuyvere Boecken dichten &c lesende. Met achterlaeten: 1. Als men de occasie der sonde niet en is schauwende. 2. Als men geen wakende ooghe en heeft op die daer men voor sorgen moet, ofte als men hun niet genoegh en wederhoudt. 3. Als men niet en oeffent de verstervinghe der sinnen.
Het VIl. Gebodt. Merckt hier oock neerstelick wat ghy hier mooght misdaen hebben, door gedachten, woorden, wercken en achterlaeten. Door gedachten: 1. Een anders goedt begeerende. 2. Hebbende te groote begeerlickheyt om Goedt te vergaderen. 3. Ongeoorlofde wegen soeckende om Gelt te verkrijgen. 4. Nijdigh zijnde op het goedt uws naestens. Met woorden: 1. Ymant in den coop-handel bedrieghende. 2. Ongeoorlofde contracten aengaende. 3. Schaedelicke maeren uytstroyende om ymant sijn credijt te doen verliesen. 4. De occasien om-keerende daer hy sijn profijt in soude vinden. Met wercken I. Sijn goet onrechtveerdelick besittende. 2. Achterhoudende dat hy tot onderpant ofte bewaernisse ghegeven heeft. 3. Onrechtveerdelick handelende; als is, quaet voor goet te vercoopen, de maete ofte | |
| |
gewichte verminderen &c. 4. Te lichte ofte valsche munte uytgevende. 5. ln't spel bedriegende. 6. Tot woecker uyt-leenende. 7. Den aerbeyts loon van dienaeren en werck-lieden niet wel betaelende. Door Achterlaeten: 1. Niet betaelende, ofte te lanck uytstellende dat men schuldigh is. 2. Geen restoor doende, daer ghy toe verbonden zijt, ofte door woeckeren, oft door het gebruycken, berooven, bederven van het goet van een ander; ofte daer van mededeelende, helpende, raedende, bevelende, afcoopende, verdoende, ofte door tuyscherye in het spel, ofte door het ontfangen van loon over den aerbeyt die ghy niet wel gedaen en hebt, den tijdt verswijmende &c.
Het VIII. Gebodt, Siet hier ofte ghy uwen naesten niet te cort gedaen en hebt. Door Gedachten. 1. Door quaet gevoelen van hem te hebben. 2. Hem vermetelick te oordeelen. 3. Hem inwendigh te verachten. Door Woorden. 1. Valsche getuygenisse tegen hem gevende, ofte valschelick beschuldigende. 2. Sijn naem en faem nemende door achterclap. 3. Sijn heymelicke ghebreken vercondigende. 4. Sijn waere ghebreken vermeerderende en swaerder maeckende als sy zijn. 5. Met hem spottende ende hem voor ander versmaedende ofte versmaedelick maeckende. Door Wercken. Yet doende tot sijn bespottinghe of verachtinghe. Door Achterlaeten. 1. Van sijn eere te beschermen, als ghy qualick van hem hoort spreecken. 2. Van restoor te doen van eere die ghy door achterklap hem benomen hebt.
Het IX. Ghebodt. Boven het geene ick geseyt hebbe aengaende het 6. Ghebodt. Siet hier | |
| |
wat ghy mooght gesondight hebben door de uytwendighe sinnen, door oneerbaer aensien, hooren, aenraecken &c: Ende generaelick door het in volgen van quaede genegentheden, op wat maniere het soude mogen wesen.
Het 10. Ghebodt wort begrepen onder het 7.
| |
De gheboden vande H. Kercke. &c.
Door-loopt oock de Gheboden van mijne H. Kercke. Siet hoe onvolmaektelick ghy de selve onderhouden hebt, en ofte ghy die noyt en hebt overtreden. Siet hoe ghy mijn H. Sacramenten hebt ghebruyckt, bysonderlick der Biechte, ende H. Communie. Hoe onachtsaem hebt ghy geweest in u tot die te bereyden, hoe onvolmacktelick ghebiecht, hoe verstroyt in't Communiceren, sonder liefde, sonder devotie. Siet wel ofte ghy dese niet somtijts onweerdelick en qualick ontfangen en hebt. De Penitentien niet volbrocht. &c.
Hoe luttel hebt ghy u geoefent inde Wercken der bermhertigheyt, 1. Lichaemelicke. Te weten de siecke en gevangene besoecken, de Pelgrims herbergen, de hongerighe spijsen, de doorstighe laeven, de nackte cleeden, de gevangene verlossen, de doode begraeven en hun testament volbrenghen. 2. De Geestelicke: Te weten: onwetende leeren, sondaeren berispen, twijffelachtige raeden, bedruckte vertroosten, injurien verduldelick draegen, de injurien vergeven, bidden voor de saligheyt des naestens.
Stelt u selven oock voor oogen de 7. Hooft-sonden, Hoveerdigheyt, Gierigheyt, Oncuyscheyt, Gramschap, Gulsigheyt, Nijdigheyt, Traegheyt. Hoe heeft de Нo- | |
| |
verdye in u geregneert met alle dese haere kinderen. 1. Ydel glorie, 2. Ydel behaegen in't goedt. 3. Beroeminghe op eygen verdiensten. 4. Hertneckigheyt in eygen oordeel. 5. Stofferinghe en roeminghe. 6. Geveynstheyt. 7. Ondanckbaerheyt tot Godt ende Naesten. 8. Verachtinghe van een ander. 9. Eersucht en liefde tot eere. 10. Curieusheyt in kleederen en vindinghe van nieuwe moden en noodeloose costen. 11. Ongehoorsaemheyt aen Oversten. Siet alsoo voort vande andere.
Gaet dan in den gront uws herten, ghy sondaerige Ziele, en siet daer alle uwe boosheden. Wat hebt ghy gedaen? Quid fecisti? siet uwe sonden hebben van overlangh tot my geroepen van der aerden. Haec fecisti & tacui: Alle die menighvuldighe sonden hebt ghy bedreven, en ick hebbe geswegen en gedissimuleert u verwachtende tot penitentie tot nu toe, hebbende medelyden met u: ick hebbe u nu door mijn licht u verstandt geopent, en alle uwe sonden en gebreken voor oogen gestelt: siet wat u nu te doen staet.
| |
IV. Artijckel. De ziele begint haeren ellendighen staet te beclaeghen.
De ZIELE. ô Goeden Jesu! mijn eenigen toevlucht ende hope! wat hebbe ick gemaeckt! waer ben ick gekommen! wat weghen hebbe | |
| |
ick gewandelt! de Lichaemelicke doodt vervaert my van d'een zyde, de doodt der Zielen van d'ander! ick vinde my selven in't midden van soo veel vyanden, vande welcke ick my hebbe laeten leyden naer het slagh-huys gelijck een beeste, waer ick selve oock met vroyelickheyt henen ginck. Mijn Herte is verschrickt en staet heel verbaest over sy selven. Och! wie sal my trecken uyt soo veel ellenden en ongelucken? ghy alleen ô mijnen Godt kont dat doen! uwe goetheyt is meerder als alle boosheyt des wereldts. Geeft my uwe Almachtighe Handt, treckt my uyt het slijck ende vuyligheyt mijnder sonden want op u alleen is mijn hope ende betrauwen. Jaeght uyt mijn Herte, alle die leelicke beesten en monsters mijnder sonden.
Ick hebbe u al te laete gesien, ô waerachtigh Licht! ick hebbe u al te laete gesien en gekent! daer was een groote ende duystere Wolcke voor de ooghen van mijne ydelheyt; soo dat ick niet en koste sien die Sonne der Rechtveerdigheyt, ende het Licht der Waerheyt. Ick Kindt der duysternissen, was ghelijck gewonden in duysternissen. Ick beminde mijn duysterheyt, omdat ick het licht niet en kende. Ick was blindt ende beminde de blindtheyt, ende door d'een duysternis wandelde ick naer de ander. Wie heeft my daer uyt geleyt? waer was ick ellendighe Creature, sittende in duysternisse ende schaduwe des doodts? wie heeft mijn handt genomen om my daer uyt te leyden? wie is desen mijnen verlichter? ick en sochte hem niet, ende hy heeft my gesocht; ick en riep hem niet, en hy heeft my gheroepen: want ghy hebt my geroepen, ô mijnen Godt! met mijnen Naem: ghy | |
| |
hebt van boven ghedondert inde ooren mijns herten; dat het Licht worde: Fiat Lux: ende het Licht is gheworden, Et Facta est Lux: ende die groote Wolcke is vergaen, en die duystere Wolcke is ghesmolten die mijn ooghen bedeckt hadde: ende ick hebbe u Licht gesien, en hebbe u Stemme gekendt, en geseyt: voorwaer Heere ghy zijt mijnen Godt, die my geleyt hebt uyt de duysternisse en uyt de schaduwe des doodts; ende ghy hebt my gheropen tot u wonderlick Licht; ende nu sien ick. Ick bedancke u mijnen verlichter: ick ben weder gekeert, en hebbe gesien de duysternissen inde welcke ick gelegen hadde, ende ick ben verbaest gheworden ende hebbe gheseyt; wee! wee! die duysternissen, inde welcke ick gelegen hebbe! wee! wee! die verblintheyt, inde welcke ick niet en koste sien dat Licht des Hemels! wee! wee! mijne voorgaende onwetentheyt alswanneer ick u ô Heere! niet en kende.
Ick bedancke u mijnen verlichter en mijnen Verlosser: want ghy hebt my verlicht, ende ick hebbe u ghekent. Ick hebbe u te laete gekent, ô oude waerheyt! te laete hebbe ick u ghekent, ô eeuwighe waerheyt! ghy waert in het Licht, ende ick in duysternissen, ende ick en kende u niet; want ick en konde niet verlicht worden sonder u; ende daer en is geen Licht buyten u.
Heere ghy zijt het Licht, ghy zyt het Licht van de Kinderen des Lichts: ghy zijt den dagh, die van geenen onderganck en weet, inde welcke uwe Kinderen wandelen sonder strunckelen: ende alle die sonder desen wandelen, sijn in duysternisse; want sy u niet en hebben die zijt het Licht des Werelts.
| |
| |
Eylaes! dese Werelt heeft haere nachten, en veel nachten? wat segge ick dat de Werelt nachten heeft; gemerckt dat hy selve by naer heel nacht is; ende altijt geheel in duysternissen leeft. Eenen nacht, daer men niet en siet dat den Geest Godts aengaet; maer alleen dat aengaet den Geest des Werelts (dat is ydelheyt) den Geest des Vleeschs (dat is sachticheyt en wellusticheyt) dan den boosen Geest, die niet is dan bitterheyt. 't Is te vergeefs dat men in desen nacht wilt soecken de Sonne der Rechtveerdigheyt, ende het Licht des Waerheyts: want het Licht en heeft geen gemeynschap met de duysternissen.
Van waer komt my dan in desen nacht, in dese duysternissen het weldaet des Lichts? wie heeft mijnen nacht verlicht, soo duysteren nacht, dat ick sijn duysternissen selve niet en sagh? ghy Heere, mijnen Godt, en Licht mijnder Zielen, die het decksel van mijn Herte wegh ghenomen hebt: ghy zijt dat waerachtigh Licht, van het welcke gheschreven staet: Aen die woonen in het Landt vande schaduwe des doodts, is een licht op gestaen.
|
|
Auteursrechtvrij
