Verantwoording
Dit boek is één van de drie Bontekoe-publikaties die in 1996 verschijnen ter gelegenheid van de 350ste verjaardag van het Journaal. De Bontekoe-werkgroep van de Nederlandse Boekhistorische Vereniging stelde een bibliografie samen onder de titel Iovrnael ofte gedenckwaerdige beschrijvinghe vande Oost-Indische reyse van Willem Ysbrantsz. Bontekoe van Hoorn. Descriptieve bibliografie 1646-1996, onder redactie van Garrelt Verhoeven en Piet Verkruijsse, Zutphen 1996. Hierin zijn alle edities van het Journaal en de belangrijkste bewerkingen opgenomen. Twee inleidende artikelen behandelen de publikatiegeschiedenis van het Journaal Als bijlage is een overzicht opgenomen van archivalia betreffende Bontekoe en zijn reizen in dienst van de voc.
Stichting Terra Incognita verzorgde een nieuwe editie van de eerste druk van het Journaal onder de titel Journael ofte gedenckwaerdige beschrijvingbe. De wonderlijke avonturen van een schipper in de Oost, 1618-1625. Ingeleid en van commentaar voorzien door Vibeke Roeper, Amsterdam 1996.
De belangrijkste bronnen voor Schipper Bontekoe waren het Journaal van Bontekoe, G.J. Hoogewerffs inleiding op zijn editie uit 1952 en al dan niet gepubliceerde archivalia uit het voc-archief te 's-Gravenhage, het gemeente-archief Hoorn en het gemeente-archief Amsterdam. In 1989 schreef Piet Boon een artikel over de Hoornse jaren van Bontekoe, waarin de belangrijkste Hoornse archivalia worden aangehaald. Tessa van der Putten wees op het bestaan van het grafschrift op Bontekoe, dat is opgenomen in Koddige en Ernstige opschriften, op Luyffens, Wagens, Glazen, Uythangborden, en andere Taferelen, Amsterdam, Jeroen Jeroense, 1682.
Een compleet overzicht van archiefstukken over Willem IJsbrantsz Bontekoe en zijn reizen in dienst van de voc, samengesteld door Tessa van der Putten en Vibeke Roeper, is te vinden in de Descriptieve bibliografie 1946-1996 onder redactie van Garrelt Verhoeven en Piet Verkruijsse, Zutphen 1996.
Een halve eeuw reizen in druk is gebaseerd op de doctoraalscriptie Journalen ter zee ende reysen te lande. De produktie van gedrukte teksten over reizen naar Oost-Indië (1595-1700) die Vibeke Roeper in 1991 schreef. Aanvullend onderzoek werd verricht in het voc-archief te 's-Gravenhage en de reistekstencollectie van het Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam.
Voor Held in een bloedstollend drama is gebruik gemaakt van G.J. Hoogewerffs inleiding in de standaardeditie van het Journaal van Bontekoe uit 1952, voor wat betreft de verhouding tussen de oorspronkelijke tekst en de bewerking. De enige die aandacht besteedt aan de stijl van het Journaal is G.A. van Es, in: Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden, dl. 4, pp. 231-236.
De eigenhandig door Bontekoe geschreven brief aan Jan Pieterszoon Coen is uitgegeven door L. Koelmans onder de titel ‘Bontekoe zelf’ in De Nieuwe Taalgids 56 (1963), pp. 153-158. Omwille van de leesbaarheid is hier de interpunctie aangebracht, die in het oorspronkelijke handschrift ontbreekt.
Over het boekenbezit van Bontekoe, waaruit zijn remonstrantse achtergrond blijkt, werd voor het eerst geschreven door B. van Selm in Inzichten en vergezichten, Amsterdam, 1992, pp. 96-107. Over Deutel en de Hoornse rederijkers zie Wilt Hooren 't Woort, Boekdrukkerij en uitgeverij in Hoorn voor het jaar 1700, pp. 41-42 en P. Visser, ‘Doopsgezinde rederijkersactiviteiten in de eerste helft van de zeventiende eeuw in Hoorn, De Rijp en Rotterdam’ in Doopsgezinde bijdragen 16 (1990), pp. 11-38.
Het verhaal van een boek, 1646-1996 is gebaseerd op de publikatiegeschiedenis van het Journaal van Bontekoe, zoals die in twee artikelen is opgenomen in: Iovrnael ofte gedenckwaerdige beschrijvinghe vande Oost-Indische reyse van Willem Ysbrantsz. Bontekoe van Hoorn. Descriptieve bibliografie 1646-1996 (Zutphen 1996). Zie voor de oude periode: Garrelt Verhoeven & Piet Verkruijsse, ‘De vele gezichten van Bontekoe. Een publikatiegeschiedenis van het Journaal van Bontekoe in de zeventiende en achttiende eeuw’ en voor de moderne tijd: B.P.M Dongelmans & H.W. de Kooker, ‘Een boek van de gansche natie. Het journaal in de negentiende en twintigste eeuw’. Het vooronderzoek voor de bibliografie werd verricht door Mariska van Lemel in het kader van haar doctoraalscriptie Bontekoe in veelvoud. Een bibliografie van het reisjournaal van Willem Ysbrantsz. Bontekoe, over de periode 1646-1810. 2 dln. (Rijksuniversiteit Leiden, 1995).
Daar zit een jongensboek in! is voor een deel gebaseerd op onderzoek dat werd verricht door A.V.Y. Peters-Broekhoff. Haar doctoraalscriptie Ook de Jeugd vaart mee (Vrije Universiteit, Amsterdam 1995) was geheel gewijd aan de bewerkingen van het Journaal van Bontekoe.
Voorts werden geraadpleegd:
| Knipselarchief Uitgeverij Leopold, Amsterdam; |
| Knipselarchief Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum, 's-Gravenhage; |
| Collectie Johan Fabricius, Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum, 's-Gravenhage. |
Auteursrechtelijk beschermd