De troubadour van Carcassonne

[p. 5]

[Woord Vooraf]

Dit is een boek met een gefantaseerd verhaal. De personen zijn bedacht, maar de tijd waarin ze leven is zo eerlijk mogelijk weergegeven.

Zo eerlijk mogelijk... Wat is waar en wat is niet waar? Dat is in alle geschiedenisverhalen moeilijk na te gaan. Als je zelf iets meemaakt dat spannend is en waarbij je bang bent, kan het best zijn dat je het later navertelt alsof het heel leuk was. De vervelende dingen vergeet je, wat niet goed past in het ‘verhaal’ laat je weg en je vertelt ‘geschiedenis’ die maar ten dele waar is.

Zo is het ook met geschiedenisverhalen over de middeleeuwen.

Om te beginnen slaat het begrip middeleeuwen op een periode van zo'n duizend jaar (5e tot eind 15e eeuw). Het leven van de mensen veranderde nogal in die periode. Om maar één voorbeeld te noemen: er werd veel uitgevonden in de middeleeuwen - molens bijvoorbeeld, watermolens, windmolens. Door het gebruik van molens kwam er industrie.

In de landbouw verbeterde men de ploeg en de manier waarop paarden voor een kar of voor de ploeg gespannen werden. Goede ploegen leidden tot betere landbouw, er was meer voedsel voor meer mensen.

Er kwamen grotere gebouwen, vooral kerken, kloosters en kastelen. Er was meer ijzer. De mensen begonnen steenkool te gebruiken. Vooral in de 12e en 13e eeuw was de technische ontwikkeling opvallend.

Dat die uitvinders ook heel goed wisten wat er in de oudheid bedacht was in Rome en Griekenland, hebben mensen uit de 16e en 17e eeuw niet opgemerkt. Voor 16e-eeuwers was het alsof zij de kennis van de klassieke oudheid helemaal opnieuw ontdekten. Om te onderstrepen hoe goed zij wel waren praatten 16e-eeuwers over de middeleeuwen als over een duistere periode, waarin de mensen niets wisten.

Dat idee van de ‘achterlijke’ middeleeuwen is lang blijven bestaan. Was het fout? Ten dele.

[p. 6]

Je kunt de middeleeuwen zo beschrijven, het is maar wat je in je verhaal de nadruk geeft. Wie vooral naar de 14e en 15e eeuw kijkt ziet een periode met veel oorlogen en hongersnood, er is massale sterfte door de pest, hele streken raken ontvolkt. Maar daarvóór is de periode van 12e en 13e eeuw een tijd van groeiende welvaart, van steeds meer uitvindingen, meer handel en meer industrie. Dat laatste gaf ook toen al problemen van vervuiling van lucht en water. Je ziet, ook de middeleeuwen kunnen heel modern zijn.

Een heel andere kijk op de middeleeuwen ontstond in de 19e eeuw. Mensen vonden die oude tijd toen zeer romantisch. Verhalen over ridders werden populair en vooral in katholieke kring zag men de middeleeuwen als de ideale tijd: alle mensen waren gelovig en er was maar één kerk, waar iedereen bij hoorde. Geschiedschrijvers uit onze tijd hebben aangetoond dat dit een sterk vertekend beeld is. De kerk had zeker veel invloed, maar het was toch allemaal wat minder mooi dan de romantische 19e-eeuwse katholieken het voorstelden.

Ieder heeft zijn of haar eigen kijk op de geschiedenis, dat zal altijd zo blijven. Dit is een verhaal over de middeleeuwen en wel over één bepaald jaar: 1244. Een jaar waarin heel veel gebeurde. Het is een verhaal over een fantastische tijd waarin er voor steeds meer mensen werk en voedsel was, maar ook een tijd waarin mensen elkaar om het geloof onbarmhartig vervolgden.

In dit boek kun je lezen wat Albert Hillema uit Staveren meemaakte, meer dan zevenhonderd jaar geleden. Een verhaal uit de middeleeuwen, mijn middeleeuwen, ik hoop dat het ook een beetje jouw middeleeuwen zullen worden.