De duivelskater

(1989)–Nanne Bosma– rechtenstatus

Een verhaal uit 1630



[pagina 2]
Marieke Vrouw Van Beek de schipper de baron Willem de pastoor
[pagina 6]


[pagina 7]
1 Laat die heks verbranden... Marieke van Beek is moe. Al drie nachten achter elkaar is ze met haar moeder aan het werk geweest. Moeder is vroedvrouw, ze helpt vrouwen die een baby krijgen. Waarom komen die kinderen altijd 's nachts? denkt Marieke. Dat kan toch ook wel overdag. Ik heb al drie nachten niet goed kunnen slapen en nu moet ik ook nog naar dat enge bos. Kruiden zoeken, bloedstelpende kruiden. Marieke weet wel dat die kruiden nodig zijn. Gisternacht ging het bij de geboorte van een kind bijna mis. Toen hebben gedroogde planten het leven gered van moeder en kind. Marieke weet dat allemaal wel, ze weet ook wel dat er nieuwe kruiden moeten komen. Maar nu, na al die zware nachten, heeft Marieke geen zin. Moeder zei: ‘Marieke, ga jij even wat grote pimpernel zoeken in het bos. Als je steenraket ziet, pluk je die ook maar.’ ‘Ik wil niet naar het bos,’ zei Marieke. ‘Het is daar griezelig. Er lopen allerlei enge mannen en jongens.’ ‘Niks mee te maken,’ zei moeder. ‘Als ze lastig
[pagina 8]
worden, krab je hun ogen maar uit hun hoofd. Niet zeuren, werken.’ En nu loopt Marieke door het dorp naar dat enge bos. Hun dorp is maar klein, het ligt tussen Luik en Maastricht. De huizen zijn hier van hout en de daken zijn met riet bedekt. Er zijn in het hele dorp maar twee stenen gebouwen: de kerk en het kasteel van de baron. Voor Marieke is dat allemaal heel gewoon, ze let er niet meer op. Ze loopt langs de kerk en langs het kasteel. Dan is ze buiten het dorp, op de ruime velden bij de rivier. Het is een smalle landweg, links en rechts zijn boerderijen. Verderop is het bos, een groot, donker bos langs de Maas. Marieke is bang van dat bos. Ze weet wel dat daar de planten groeien die haar moeder nodig heeft, maar waarom gaat moeder niet mee? Moeder is nergens bang van. Ze geeft de sterkste kerels een grote mond. De mensen zijn een beetje bang van haar moeder. Marieke weet wel wat de mensen zeggen. In het dorp zeggen ze: ‘Vrouw Van Beek is een heks.’ En van heksen zijn de mensen bang. Toch komt iedereen naar hun kleine huisje als ze ziek zijn of als er een kind geboren gaat worden. Moeder weet alles van kruiden, ze weet precies wat je nodig hebt. Marieke leert dat van haar moeder. Ze wil later ook vroedvrouw worden en alles weten over geneeskrachtige kruiden, maar ze wil geen heks zijn. Marieke komt bij het bos, ze ziet de planten die ze zoekt en loopt steeds verder. Ze let nu alleen
[pagina 9]
maar op de planten. Wat is het mooi in het bos. Het is al mei. Er groeit van alles. Het is mooi weer, Marieke is niet bang meer. Ze gaat heel ver het bos in. Haar mand is al bijna vol. Achter een paar lage struiken gaat ze op de grond zitten. Dan hoort ze opeens een stem, een mannenstem. Marieke gluurt door de takken en ziet een eindje verderop een vreemde man. Hij zit gebukt en mompelt wat. Marieke ziet dat hij peterseliewortels uittrekt. Ze weet dat de mensen denken dat je daarmee anderen kunt betoveren. Marieke gelooft dat niet. Moeder zegt dat al die verhalen over tovenarij maar onzin zijn. Daar klopt niets van. ‘Mensen kunnen niet toveren,’ zegt moeder altijd. ‘Soms wordt iemand die ziek is beter, dan denken de mensen aan toverkracht. Maar het zijn gewoon de kruiden die het doen. Als een zieke dood gaat, schelden ze je uit voor heks. De mensen zijn gewoon dom.’ Marieke sluipt heel stil weg. Ze wil niets met die enge man te maken hebben. Ze loopt zo zacht mogelijk over het pad. Dat pad maakt een bocht, er zijn struiken tussen haar en de enge man. Marieke hoopt ongezien weg te komen. Door de bocht in de weg is ze nu wel dichter bij die griezel. Ze kan zelfs verstaan wat hij zegt. ‘Worteltje, worteltje uit de grond, vrouw Van Beek heeft een grote mond. Laat die heks verbranden. Ze moet in de hel belanden.’
[pagina 10]
Marieke blijft staan. Die man heeft het over haar moeder! Wie is hij? Ze kent hem niet. Marieke gluurt vlak langs de grond naar de man die haar moeder probeert te betoveren. Het is niet iemand uit hun dorp. Hij heeft rare kleren aan: hoge, zwarte laarzen en een rode mantel, en op zijn hoofd een soort muts. Wie is die man? Marieke weet het niet. Ze wil verder sluipen, maar de man kijkt ineens in haar richting. Hij lacht heel gemeen. Hij zwaait met de uitgetrokken wortel en gooit die over de struik heen. Met een plof valt het ding op de zandweg. Dan rekt die kerel zich uit, hij wordt heel groot, blaast en... verandert in een zwarte raaf. Marieke weet niet wat ze ziet. Het stinkt naar zwavel, ze is vreselijk bang. Dat moet de duivel zijn! De raaf fladdert wat rond en verandert in een grote zwarte kater. De kater ruikt Marieke, hij rent blazend en boos naar haar toe. Marieke gilt. Ze pakt haar mand en holt zo hard ze kan het bos uit. Achter haar klinkt nog een tijd gillend lachen. Ze weet nu zeker dat ze de duivel gezien heeft. Ze slaat wel twintig keer een kruis en bidt hijgend tot Maria. Ze weet uit verhalen dat je dat moet doen als je de duivel ziet. Buiten het bos is ze veilig, denkt Marieke. Ze kijkt om. Op grote afstand volgt de zwarte kater. Bleek en moe komt Marieke thuis. Moeder heeft geslapen, ze staat bij het haardvuur en roert in een
[pagina 11]
pot. ‘Je bent mooi op tijd,’ lacht moeder. ‘Ik heb het water al aan de kook. Zet je mand hier maar neer.’ Marieke kijkt naar haar moeder. Zoals ze daar staat, gebogen over die pot met dampend water, dat scherpe gezicht, die piekharen... Ineens ziet Marieke het: moeder lijkt echt op een heks! ‘Er was een man in het bos,’ zegt Marieke. Moeder luistert niet, ze pakt de planten en gooit ze in het water. ‘Die man zat je te betoveren,’ zegt Marieke. Moeder kijkt om, ze lacht. ‘Wat deed hij dan?’ ‘Hij trok peterseliewortel uit de grond en zei dat je verbrand moest worden als een heks. Het was zo griezelig.’ Marieke wil nog meer vertellen, maar moeder roept schel: ‘Allemaal onzin, kind. Niemand kan toveren, dat zijn kletspraatjes. Ga maar lekker slapen, daar zul je van opknappen.’ Het huisje waar Marieke en moeder wonen staat net buiten het dorp, het is klein. Marieke slaapt in een hoek, bij het raampje. Ze wil graag slapen, ze is zó moe. Ze loopt naar haar bed en kijkt door het raam. Bij de struiken, een eind verderop, zit de zwarte kater. De duivel is bij hun huis, Marieke weet het heel zeker. Maar met moeder kan ze er niet over praten.