Kok, Antony
Anthony Kok, Nederlands dichter en prozaschrijver (Rotterdam 18.4.1882 - Haarlem 29.11.1969). Kok werkte
bij de Nederlandse Spoorwegen. In Tilburg ontmoette hij Theo van Doesburg, met wie hij op Soirées Intime
optrad. Samen met Van Doesburg en Mondriaan richtte hij in 1917 het modernistische tijdschrift De Stijl op
waarin hij gedichten en artikelen publiceerde en medeondertekenaar was van enkele manifesten. Na zijn
pensionering in 1943 sloot hij zich aan bij de Rozenkruisbeweging.
Kok maakte vooral naam met het gedicht 'Nachtkroeg' dat doorgaans beschouwd wordt als het eerste
experimentele gedicht uit de Nederlandse literatuur. Het stamt uit 1915, maar werd pas in 1923 in De Stijl
gepubliceerd. Hoewel het een verhalend gedicht is, heeft het, vooral in de klanknabootsende elementen, een
aantal typisch modernistische trekken.
Kok schreef maar een beperkt aantal gedichten. Sommige daarvan zijn impressionistisch, enkele hebben een
aforistisch karakter omdat ze kort zijn en berusten op een inval of overpeinzing. Van Doesburgs invloed is het
meest duidelijk in de modernistische verzen van Antony Kok. Daarin ligt de nadruk op het afzonderlijke woord
dat in de typografie een beklemtoning krijgt. Na het vertrek van Van Doesburg naar Frankrijk heeft Kok weinig
meer gepubliceerd.
In 1984 verschenen zijn gedichten postuum in Met weinig woorden. De experimentele gedichten 1915-1923. Zijn
aforismen werden verzameld in Ik ben maar zelden goed bij stem (1981). In 1985 werd in het Kultureel Sentrum
Tilburg een tentoonstelling rond Antony Kok ingericht. In 2000 verzorgde J. van Kempen een bloemlezing uit
Koks poëzie in Gedichten en aforismen.
Literatuur: BNTL; Kritisch lexicon; Oosthoek; WP-lexicon; J. van Kempen & R. Janssen, 'Antony Kok,
Tilburgse dichter en denker', in: Actum Tilliburgensis 1113 (1982) 4, p. 98-131; W. Tromp & J.A. Dautzenberg
(red.). Kok van De Stijl, spoorwegbeambte te Tilburg (1989).
G.J. van Bork
[Nieuw, januari 2007]
Auteursrechtelijk beschermd