David, Jan-Baptist
Vlaams prozaschrijver, taal- en letterkundige en historicus (Lier 25.1.1801 -
Leuven 24.3.1866). Kanunnik, hoogleraar Nederlands en geschiedenis aan de
katholieke universiteit te Leuven, waar hij de stichting van het studentengenootschap Met Tijd
en Vlijt bevorderde. Medewerker van J.F. Willems, met wie hij in 1836 te
Brussel de Maetschappy ter Bevordering der Nederduitsche Tael- en
Letterkunde oprichtte. Voorzitter van het eerste Taelcongres, door genoemd genootschap
bijeengeroepen en wel beschouwd als het begin van de Vlaamse Beweging. Ook voorzitter
van het tweede Taal- en Letterkundig Congres te Amsterdam in 1850. Van deze
congressen, om de twee jaar beurtelings gehouden in Noord en Zuid, ging het initiatief uit tot
het samenstellen van een Woordenboek der Nederlandsche Taal, opgedragen voor
het Zuiden aan David en voor het Noorden aan De Vries en
Te Winkel. De eerste aflevering verscheen in 1864.
Toen de ‘spellingsoorlog’ was uitgebroken bij pogingen om tot een eenheidsspelling te
komen in het Zuiden, stichtte hij De Middelaer (1840-1843). Het is aan David en zijn
medestrijders te danken dat men al spoedig tot een spellingseenheid kwam in Noord en Zuid.
David schreef een Nederduytsche spraekkunst (2 dln, 1833-1835) en bezorgde
nieuwe uitgaven, met aantekeningen en verklaringen, van vroegere schrijvers, o.a. van Van
Maerlants Rymbybel (4 dln, 1858-1864), en Werken van Jan van
Ruusbroec (5 dln, 1858-1868), maar ook van werken van Bilderdijk.
Voorts schreef hij een Geschiedenis van Sint-Albertus van Leuven (1843), een
Geschiedenis van de stad en de heerlykheid van Mechelen (1854) en een groots
opgezette, maar onvoltooid gebleven Vaderlandsche historie (11 dln, 1842-1866).
Ook bestaat er van zijn hand een verzorgde vertaling van de Imitatio Christi.
Door zijn soepele stijl werd hij met Willems tot de beste prozaschrijvers van zijn tijd
gerekend. Als verzet tegen het ‘Willemsfonds’ (sedert 1851), werd in 1875 te
Leuven het ‘Davidsfonds’ gesticht dat zich inzet voor de culturele
ontwikkeling van het Vlaamse volk en dat een eigen uitgeverij heeft.
Literatuur: WP-lexicon; L. Wils. Kanunnik Jan-Baptist David en de Vlaamse
Beweging van zijn tijd (1957), met bibl.; H. van Gijsel. Voor godsdienst, taal en volk. Het
leven van kanunnik Jan-Baptist David (1968); A. Lens. Jan-Baptist David (1975); L. Wils.
Honderd jaar Vlaamse Beweging. Geschiedenis van het Davidsfonds (2 dln, 1977-1984).
J. Vercammen
[aangevuld en verbeterd, februari 2003]
Auteursrechtelijk beschermd