Bouman, Pieter Jan
Nederlands geschiedschrijver (Batavia 19.9.1902 - Epe 10.3.1977). Hoogleraar
sociologie te Groningen. Maakte grote reizen o.a. naar de Verenigde Staten, Zuid-Amerika en Zuid-Afrika. Schreef naast wetenschappelijke werken en studieboeken publicaties van
algemene aard voor een ruim publiek. Kenmerkend voor het ‘vrije schrijverschap’ zijn vooral
Revolutie der eenzamen (1953) en Vijfstromenland (1958), dat
enigszins als een vervolg op het voorgaande kan worden beschouwd en waarin de ervaringen van
vele reizen zijn verwerkt. Vijfstromenland wil de samenvloeiing der grote levensstromen in de
toenemende lotsverbondenheid van volken en rassen tot uitdrukking brengen. Revolutie der
eenzamen verheugt zich in een populariteit, die slechts zelden voor een geschiedkundig werk is
weggelegd. Nog tijdens Boumans leven verschenen er 34 drukken van het boek. Historisch is slechts de
orde van de tijd in de beschrijving van het tijdvak 1900-1950. Voor de rest is het boek eerder te
beschouwen als een documentaire. De meest uiteenlopende zaken trekken als in een bonte
kaleidoscoop voorbij: de vlucht van Tolstoj, de opkomst der atoomfysica, de Kruppfabrieken, de
ondergang van de Titanic, enz. Achter dit alles is Bouman steeds weer op zoek naar de eenzame
mens. Een zeker cultuurpessimisme is Bouman niet vreemd, maar later heeft hij aan Van
Renaissance tot wereldoorlog (1938) nog twee hoofdstukken toegevoegd waarin hij een
regeneratie van de Westerse cultuur niet uitsluit.
Literatuur: Wetenschap en werkelijkheid (afscheidsbundel met bibl., 1967).
E. Popelier en G.J. van Bork
[ingrijpend gewijzigd, februari 2002]
Auteursrechtelijk beschermd