De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Zeeus, Jacob

Noordnederlands dichter (Zevenbergen, gedoopt 14.2.1686-ald. 27.11.1718). Gaf al jong blijk van poëtisch talent. Ook tekende hij graag, en een verblijf bij de Dordtse kunstschilder-dichter Arnold Houbraken (in 1698) heeft veel voor hem betekend. Werd opgeleid voor landmeter, maar oefende tevens het ambt van notaris en procureur uit.

Van belang voor zijn artistieke ontwikkeling was de kennismaking met leden van `Nil volentibus arduum', in het bijzonder met Ysbrand Vincent. Aan hem droeg hij in 1706 een `berispdicht' in de trant van Juvenalis op: De ongeblankette werelt, waarin de menselijke ondeugden ongewoon fel werden gehekeld. Het bekendste in dit genre werd wel De wolf in 't schaepsvel (1711, 1715²), een heftige aanval op het priesterschap, dat wil zeggen op de valse geestelijken, vanaf de oudheid tot en met de eigen tijd, zonder aanzien des geloofs.

Na de aanval van P.A. de Huybert (tijdens de zgn. poëtenoorlog) op Vondel, die gezondigd zou hebben tegen de ware toneelwetten die door de Franse toneelschrijvers en hun Nederlandse navolgers van Nil in de praktijk gebracht zouden zijn, antwoordde Zeeus met een `strafdicht', De Zangberg in gevaar. Hij kwam op tegen naäperij van alles wat Frans was. Vele reacties pro en contra volgden, en zo ontstond een ware `slag' om de Zangberg.

Van het verdere oeuvre zijn enige `dartele' minnedichten, schimpdichten, een heldenzang op de dood van J.W. Friso, een treurzang bij de vrede van 1713 en een vertaling (1721) van Corneille's treurspel Otho te vermelden.

Werk:

Het IVde gezang uit het IIIde boek van Q. Horatius Flaccus (1712).

Uitgaven:

H.K. Poot (ed.), Gedichten (1721, 1737²); Overgebleve gedichten (1726); C.W. van de Watering (ed.), De wolf in 't schaepsvel (1963), met inl. en aant.

Literatuur:

W. Kloos, `J.Z. (1686-1718)', in Een daad van eenvoudige rechtvaardigheid (1909); P. van Valkenhoff, `Over J.Z.', in Tijdschr. v. Nederl. Taal- en Letterk., 26 (1938); J. Heeren, `J.Z. de Zevenbergsche dichter', in Idem, 29 (1941); W.P. Balkenende, in Lijdzaamheid overwint meer dan kracht (1980).

[A.N. Paasman]