De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Vosmaer, Carel

Nederlands dichter en prozaschrijver ('s-Gravenhage 20.3.1826-Montreux 12.6.1888). Studeerde rechten te Leiden en vervulde enige bescheiden ambtelijke functies. In 1860 werd hij opgenomen in de redactie van het weekblad De Nederlandsche Spectator, waaraan hij vanaf 1864 onder het ps. Flanor causerieachtige `Vlugmaren' bijdroeg. Later werden deze stukjes verzameld uitgegeven onder dezelfde titel (3 dln., 1879-1881).

Als dichter werd Vosmaer beïnvloed door Heine, later vooral door de klassieken. Zijn

[p. 618]

kunstopvatting kreeg steeds meer een classicistische inslag, zoals dat eveneens het geval was bij de door hem zeer bewonderde Fries-Engelse schilder Alma Tadema. Het opkomende naturalisme vond bij hem geen weerklank. Sinds 1873 ambteloos, autodidact, maar kenner van de letteren en beeldende kunst, werd hij in zijn vrijzinnig liberalisme en zijn antiklerikalisme de tegenspeler van de katholieke Alberdingk Thijm, wiens verering van Bilderdijk lijnrecht staat tegenover Vosmaers bewondering voor Multatuli. In de jaren tussen 1875 en 1885 - toen Potgieter dood was en Multatuli en Busken Huet in het buitenland verbleven - was Vosmaer een van de weinige schrijvers voor wie de jongeren bewondering voelden en van wie zij iets te verwachten hadden. In de Spectator heeft hij Perk, Paap, Kloos en Van Eeden af en toe plaatsruimte verleend. De dichterlijke nalatenschap van Perk is in 1882 door hem en Kloos bezorgd.

Vosmaers in Rome spelende kunstenaarsroman Amazone (1880) en zijn bekoorlijke romantisch-klassieke gedicht Nanno (1883) vermeerderden nog de goede naam die hij door zijn verzamelbundels Vogels van diverse pluimage (3 dln., 1872-1875), had verworven. Zijn Ilias-vertaling (1880) gaf hem bovendien een gezag op algemeen literair gebied, zoals reeds eerder een tweetal Franse studies over Rembrandt het had gedaan op het terrein van de kunstgeschiedenis. Vlak na zijn dood werden er nog een niet geheel voltooide roman, Inwijding gepubliceerd en de tweede Homerusvertaling, Odussee. Door de Tachtigers is de betekenis van Vosmaer opzettelijk miskend en betwist. Zijn werk heeft geen verdere invloed uitgeoefend, maar als overgangsfiguur behoudt hij een eigen plaats.

Werken:

Eene studie over het schoone en de kunst (1856); Eenige schetsen (1860); Rembrandt Harmens van Rijn, 2 dln. (1863 en 1868); De schilderschool (1868); Londinias (1873); Een zaaier (1874); Over kunst (1882); Gedichten (1887).

Uitgaven:

G. Stuiveling (ed.), De briefwisseling V.-Perk (1938); Idem, De briefwisseling V.-Kloos (1939); Amazone (1943), met inl. en aant. door H.J. de Vos; N. Maas (ed.), Een en ander (1984), essays.

Literatuur:

J.P. Boyens, Mr. C.V. (1931); F.L. Bastet, Mr. C.V. (1967); W.J.M.A. Asselbergs, Tussen V. en Tollens (1968); R. Borger, Drei Klassizisten: Alma-Tadema, Ebers, V. (1979); N. Maas, `C.V. en het Rijksmuseum', in Het Rijksmuseum, Negentiende eeuw, 4 (1980); F.L. Bastet, `Een toovring van smaak en verbeelding', in Naar paleizen uit het slik (1983); B.C.M. van Hellenberg Hubar, `Limburgs verleden in het Rijksmuseum te Amsterdam', in De Maasgouw, 102 (1983).

[G. Stuiveling en G.J. van Bork]