De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Veen, Herre Gerrits van der

Fries dichter en prozaschrijver (Grouw 15.3.1816-Murmerwoude 13.9.1887). Onderwijzer, van 1847-1882 schoolhoofd te Driesum. Zijn werk sluit enerzijds aan bij dat van de 19de-eeuwse Friese volksschrijvers, maar onderscheidt zich daarvan anderzijds opvallend door de felle polemische toon en het radicalisme waarmee hij in pamflet en puntdicht misstanden te lijf gaat. Als geëngageerd `volksopvoeder' keert hij zich met eenzelfde recalcitrante

[p. 582]

passie zowel tegen het bijgeloof, de kerkelijke orthodoxie als het maatschappelijk onrecht waarmee hij werd geconfronteerd. Zijn beste werk is de kleine (sleutel)roman De kaertlizzer (= De kaartlegger; 1856), opmerkelijk `modern' van compositie en met een uitstekende milieu- en sfeertekening.

Voorts maakte hij zich verdienstelijk door zijn vertalingen in het Fries van Van Alphens Kleine gedichten voor kinderen (= Lîtse rimkes foar bern; 1852) en Tollens' Overwintering (= De oerwintering der Hollanders op Nova Sembla; 1861).

Werken:

Rymkes foär Friesen (= Rijmpjes voor Friezen; 1844); Clipsrymkes (= Eclipsrijmpjes; 1846); De wilde lantearne (= De wilde lantaarn; 1855), pr.; Frymitslery oer godstsienst... (= Vrijmetselarij over godsdienst...; 1871), p.

Literatuur:

G.A. Wumkes, Bodders yn de Fryske striid (1926); A.S. Wadman, In skoalmaster yn 'e Dokkumerwâlden. Libbensgong fan H.G.v.d.V. (1955); Ph.H. Breuker, `H.G.v.d.V.', in Tekst en Utliz (1976); K. Dykstra, Lyts hânboek fan de Fryske literatuer (1977); T. Riemersma, Proza van het platteland (1984).

[F. Dam]