De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Troelstra, Pieter Jelles

Fries politicus en dichter (Leeuwarden 20.4.1860-'s-Gravenhage 12.5.1930). Studeerde rechten te Groningen van 1882-1888 en was vervolgens tot 1893 advocaat en procureur te Leeuwarden. Wijdde zich daarna eerst te Utrecht en Amsterdam en nadien in 's-Gravenhage, aan de verwerkelijking van zijn democratisch-socialistische ideaal (in 1894 voornaamste medeop-

[p. 572]

richter van de sdap, waaraan hij o.a. in het parlement leiding gaf tot 1925). Was van 1888-1907 gehuwd met de kinderboekenschrijfster Nienke van Hichtum, ps. van S.M.D. Bokma de Boer (1860-1939).

Voor de ontwikkeling van Troelstra's dichterschap zijn zijn jeugdjaren in Stiens (1868-1875) van doorslaggevende betekenis geweest, omdat hij daar in directe aanraking kwam met de Friese volkstaal, die voor zijn poëzie het medium bij uitstek zou blijken te zijn. Reeds in 1882 publiceerde hij met zijn vriend O.H. Sytstra een toonaangevende bloemlezing uit het werk van jongere auteurs, It jonge Fryslân (= Het jonge Friesland), waarin veel opvallende bijdragen van eigen hand. Voor de Friese volkszang is zijn Nij Frysk lieteboek (= Nieuw Fries liederenboek; 1886), dat hij in zijn studententijd samenstelde samen met P.H. de Groot, van betekenis geweest. Zijn politiek-literaire pennestrijd met de dolerende predikant-schrijver L.H. Wagenaar, resulterend in veelgelezen pamfletten als Fy, Lútsen (= Foei, Lútzen; 1885) en Nei de stoarm (= Na de storm; 1886) en het tijdschrift For Hûs en Hiem (= Voor Huis en Erf), dat hij van 1888 tot 1893 redigeerde, hebben zijn populariteit nog versterkt. Toen hij om politieke redenen Friesland moest verlaten, heeft hij aanvankelijk als dichter gezwegen, om in 1909 na een langdurige retraite in Stiens nog een groot aantal boeiende verzen aan zijn reeds omvangrijke oeuvre toe te voegen.

Zijn poëzie werd gebundeld in Rispinge (= Oogst; 1909) en meermalen herdrukt. Troelstra's lyrisch-romantisch dichterschap is door zijn ongekunsteldheid en directe zeggingskracht door een breed publiek gewaardeerd. Een meer persoonlijke toon en zijn retorisch temperament onderscheidden hem van meet af aan van zijn directe voorgangers, de typische volksschrijvers, en daarom kan hij voor wat de 19de eeuw betreft een vernieuwer worden genoemd.

Werken:

Wiersizzery fen Alde Foekje fen Heech (1881); Fen liet en libben (1910); Gedenkschriften, 5 dln. (1927-1932).

Uitgave:

T. Steenmeijer-Wielenga, e.a. (ed.), Samle fersen (= Verzamelde gedichten; 1981), met inl. van dr. K. Dijkstra.

Literatuur:

J.B. Schepers, T. als Fries dichter (1925); J. Winkler, P.J.T. (1933); G. Stuiveling, `De romantiek in T.'s poëzie', in Rekenschap (1941); J. Winkler, Profeet van een nieuwe tijd (1948); A. Wadman, Frieslands dichters (1949); J. Troelstra, Mijn vader Pieter Jelles (1952, 1980<sup>4</sup>); K. Dijkstra, Lyts hânboek fan de Fryske literatuer (1977); J.J. Kalma, `Bij een spotdicht van de jonge T.', in De vrije Fries, 60 (1980); T. Steenmeijer-Wielenga, `For Hûs en Hiem', in It Beaken, 43 (1981); Idem en F. Dam, `"Hark ris, Fedde": oantekeningen by in ûnfoltôge, netpublisearre fers fan P.J.', in Earefrissel foar prof.dr. E.G.A. Galama ta syn santichste jierdei. Us Wurk, 31 (1982), speciaal nummer; Idem, `De journalistike en literaire aktiviteiten van P.J.T. yn it Groningsch studentencorps', in Freonen om ds. J.J. Kalma hinne (1982); B. Mulder, `Tusken Piter Jelles en mr. P.J. Troelstra', in De Strikel (1984).

[F. Dam]