De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Leeuwen, Jan van

Zuidnederlands schrijver en mysticus (Affligem ca 1300-Groenendael 5.2.1378). Ongeletterd en niet zo heel jong meer trad hij, na een tijd als ambachtsman te hebben rondgetrokken, als lekebroeder in het klooster te Groenendael, kort na de stichting (1343), waar hij de zorg voor de keuken kreeg toebedeeld. Kwam onder invloed van Jan van Ruusbroec tot diep-religieuze inzichten. De eigen persoonlijkheid die in de werken van deze oudste leerling van Ruusbroec tot uitdrukking komt, ligt in het samengaan van zijn drukke arbeid met een beschouwelijk gebedsleven, een kloosterideaal waarvan hij de incarnatie bij de apostel Paulus vond.

Van zijn hand bestaan 23 grotendeels onuitgegeven werken o.a. Een ghetughe; Van vijfterhande bruederscap; Dboec vanden tien gheboden; Van sevenderhande manieren van menschen die gode minnen; Wat dat een armen mensche van gheeste toebehoert en Een boexken van meester Eckaerts leere daer hi in doelde. Zijn mystieke leven in deze werken is christocentrisch en zijn geschriften beantwoorden aan de apostolische opdracht. Zijn vrijmoedige toon en weinig technische nauwkeurigheid kenschetsen deze ongeschoolde; zijn werken getuigen van de geest en de leer te Groenendael en hadden een niet te onderschatten invloed op de moderne devotie.

Uitgaven:

C.G.N. de Vooys, `Fragmenten uit J.v.L.s werken', in Tijdschr. v. Nederl. Taal- en Letterk., 26 (1915-1916); St. Axters, J. van L. Een bloemlezing uit zijn werken (1943); J.W.N. Delteijk, J.v.L. en zijn tractaat: Van Vijf manieren broederliker minnen (1947).

Literatuur:

R. Lievens, `Een Rapiarium uit J. van L.', in Hand. v.d. Zuidned. Mij v. Taal- en Letterk., 12 (1959-1960); St. Axters, `J.v.L.', in Nat. Biogr. Woordenboek, dl. 2 (1966); Th. Kok, `J.v.L. en zijn werkje tegen Eckhart', in Ons Geestelijk Erf, 47 (1973); R.A. Ubbink, De receptie van Meister Eckhart in de Nederlanden gedurende de Middeleeuwen (1978); J. Reynaert, `J.v.L. in handschrift Gent, ub 208', in Ons Geestelijk Erf, 53 (1979); E. Sterpin, `L'ivresse de Dieu ou Le bon cuisinier de Groenendael', in Bonne Nouvelle, 4 (1981); P. Avonds, `Mystiek, ideologie en politiek: J.v.L.', in Hoofsheid en devotie in de middeleeuwse maatschappij (1982).

[J. Lemmens]