De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Komrij, Gerrit (Jan)

Nederlands dichter en publicist (Winterswijk 30.3.1944). Na een afgebroken studie algemene literatuurwetenschap koos hij voor een leven als vertaler, dichter en criticus. Als vertaler toont hij een voorkeur voor burleske genres: Emmanuel Rhoidis, Pausin Johanna; Poggio Bracciolini, Groot grollenboek; Alfred Jarry, Superman; Töpffer, De zonderlinge avonturen van Primus Prikkebeen.

Dezelfde lijn zit in zijn poëzie, maar dan in een uiterst geraffineerde decadent-romantische setting. Zijn debuutbundel Maagdenburgse halve bollen (1968) relativeert ernstige thema's als ziekte en dood door er archaïsch of juist triviaal mee om te springen. In Fabeldieren (1975) neemt de ironie surrealistische vormen aan en in Capriccio (1978) komt een melancholische ondertoon naar boven die een heel andere kijk geeft op de vaak grove en spectaculaire hoon die het eerst in beeld komt. Hier blijkt onder het masker van de spot (Komrij's poëtica is evenals die van de door hem bewonderde Portugese dichter Fernando Pessoa voor alles een maskerade, een spel) een persoonlijk uitgangspunt: het lijden aan het leven. In zijn kritisch werk, dat te karakteriseren is als een continue aanval op een verloederde, stijlloze, autocratische samenleving, valt vooral de virtuoze, beeldende stijl op, waarmee hij gevestigde reputaties aanvalt. Hoe scherp en onredelijk hij ook af en toe uithaalt, steeds weer blijkt gevoel voor stijl,

[p. 326]

goede smaak en traditie en de verbetenheid in de strijd tegen cultuurloosheid. Juist om de felheid en humor waarmee deze strijd gevoerd wordt, is Komrij beroemd en berucht geworden.

Werken:

Alle vlees is als gras of Het knekelhuis op de dodenakker (1969); Ik heb Goddank twee goede longen (1971); Tutti-frutti (1972); Daar is het gat van de deur (1974); Horen, zien en zwijgen. Vreugdetranen over de treurbuis (1977); Dood aan de grutters (1978); Heremijntijd, exercities en ketelmuziek (1978); Papieren tijgers (1978); Het schip De Wanhoop (1979); De Nederlandse poëzie van de negentiende en twintigste eeuw in duizend en enige gedichten (1979), bloeml.; Averechts (1980), essays; Verwoest Arcadië (1980), autob. pr.; De os op de klokketoren (1981), p.; Gesloten circuit (1982), p.; De phoenix spreekt (1982), p.; Het chemisch huwelijk (1982), t.; Het boze oog (1983), essay; Dit helse moeras (1983), essays; De paleizen van het geheugen (1983), essays; Alles onecht (1984), bloeml.

Literatuur:

R. Schouten, `G.K.', in Kritisch lexicon van de Nederlandstalige lit. na 1945 (1980); Bzzlletin, 8 (1980); J. Diepstraten en Sj. Kuyper, in Dichters (1980); J. Diepstraten (ed.), Over Gerrit Komrij (1982); R. Schouten e.a., interviews, in Het chemisch huwelijk (1983).

[R. Bloem]