De Nederlandse en Vlaamse auteurs

[p. 325]

Kollewijn, Roeland Anthonie

Ps. C.P. Brandt van Doorne, Nederlands taalkundige, roman- en toneelschrijver (Amersfoort 30.3.1857-Helmond 7.2.1942). Nam, na met toestemming van zijn vader, de kostschoolhouder A.M. Kollewijn Nzn. (1827-1920), de hbs voortijdig te hebben verlaten, privaatlessen en slaagde voor de onderwijsakte Duits in 1875 en mo Nederlands in 1878. Daarna zette hij zijn studie Duits voort in Leipzig en promoveerde in 1880 op een proefschrift, getiteld Ueber den Einfluss des höllandischen Dramas auf Andreas Gryphius. Hij werd leraar aan de hbs te Deventer en drie jaar later te Amsterdam, waar hij in 1892 directeur werd van de 3-jarige hbs, welke functie hij tot zijn ontslag om gezondheidsredenen in 1916 heeft uitgeoefend.

In 1883 bezorgde Kollewijn een uitgave van de werken van Samuel Coster en van de Nederlandse gedichten van Joan van Broekhuizen; in 1891 publiceerde hij een tweedelig standaardwerk over Bilderdijk; in hetzelfde jaar verscheen, eerst in Vragen van den dag, maar weldra ook afzonderlijk zijn artikel `Onze lastige spelling', dat de stoot gaf tot de oprichting der Vereniging tot Vereenvoudiging van onze Schrijftaal (1892). Zijn literaire carrière, waarvoor hij zijn schuilnaam had gereserveerd, begon in 1895 met de roman Huiselik leed.

Zijn beste boek is ongetwijfeld Verweghe en zijn Vrouw (1901), waarin hij de psychische gevolgen van echtelijke ontrouw van een jonge vrouw aan haar oudere man schetst. Van zijn toneelstukken was De Spreektaalveredelingsbond (1900) het meest succesvol. Zowel in zijn wetenschappelijk als in zijn literair werk hanteerde Kollewijn de door hem zelf ontworpen spelling.

Werken:

Twijfel (1896); Mathilde, 2 dln. (1898); Opstellen over spelling en verbuiging (1899); Kritiek (1902); Werkstaking (1902); Vae soli (1905); Uit de gis (1906); Tragi-komedie (1908); Het onvermijdelike (1912); Vereenvoudigersarsenaal (1913); Hanna (1916); De moord op dokter De Bruyn (1931); Herinneringen (1932), met bibl.

Literatuur:

W.G. van Nouhuys, in Nederlandsche bellettrie 1901-1903 (1904); J. Wille, Taalbederf door de school van K. (1935); J.J. Salverda de Grave, `R.A.K.', in Hand. en levensber. van de Mij der Nederl. Letterk. 1941-1942 (1942); J. Obrie, `Over de Kollewijnspelling', in De Nederlandse rechtstaal en andere opstellen (1966); H.J. Verkuyl en J.A. le Loux-Schuringa, `Verleden tijd?', in Nieuwe Taalg., 76 (1983).

[D. Welsink]